કોલંબો (શ્રીલંકા): શ્રીલંકાના રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીના માટે શનિવારે મતદાન સમાપ્ત થઈ ગયું છે, કારણ કે દેશ પોતાના ઈતિહાસના સૌથી ખરાબ આર્થિક સંકટ અને તેના પરિણામસ્વરૂપ રાજનૈતિક ઉથલપાથલથી બહાર નીકળવાના પ્રયત્ન કરી રહ્યો છે.
38 ઉમેદવારો દ્વારા લડાઈ રહેલી આ ચૂંટણી મુખ્ય રુપથી હાજર ઉદારતાવાદી રાષ્ટ્રપતિ રાનિલ વિક્રમસિંધે, માર્કસવાદી વલણ વાળા સાંસદ અનુરા કુમારા દિસાનાયકે અને વિપક્ષી નેતા સાજિથ પ્રેમદાસાના વચ્ચે ત્રિકોણીય મુકાબલો છે. 17 મિલિયન પાત્ર મતદાતા છે, અને અંતિમ પરિણામ રવિવારે આવવાની આશાઓ છે.
પરિણામોથી ખબર પડશે કે શ્રીલંકાના લોકો વિક્રમસિંધેના નેતૃત્વમાં નાજુક રિકવરીને મંજુરી આપો છો કે નહીં, જેમાં 2022માં ચૂક પછી આતંરરાષ્ટ્રીય મુદ્રા કોષ કાર્યક્રમના અંતર્ગત શ્રીલંકાના દેવાના પુનર્ગઠન શામેલ છે. સરકારે ગુરુવારે જાહેરાત કરી કે તેણે ખાનગી બોન્ડધારકો સાથે સૈદ્ધાંતિક રૂપે ડીલ કરવા દેવા પુનર્ગઠનને લઈને અંતિમ અવરોધ પાર કરી લીધો છે.
શ્રીલંકાના સ્થાનીક અને વિદેશી દેવા તે સમયે કુલ 83 બિલિયન ડોલર હતા, જ્યારે તેણે ચૂક કરી હતી અને સરકારનું કહેવું છે કે હવે 17 બિલિયન ડોલરથી વધારી પુનર્ગઠન કર્યું છે. પ્રમુખ આર્થિક આંકડાઓમાં ઉલ્લેખનીય સુધારો હોવા છતા, શ્રીલંકન લોકો ઉચ્ચ વેરાઓ અને જીવન-નિર્વહ પડતરથી લડી રહ્યા છે.
પ્રેમદાસા અને દિસાનાયકે બંને કહે છે કે તેઓ કરકસરનાં પગલાંને વધુ સહન કરવા યોગ્ય બનાવવા માટે IMF સોદા પર ફરીથી વાટાઘાટો કરશે. વિક્રમસિંઘેએ ચેતવણી આપી છે કે, સમજૂતીની મૂળભૂત બાબતોમાં ફેરફાર કરવાના કોઈપણ પગલાથી IMF દ્વારા વચન આપવામાં આવેલી લગભગ $3 બિલિયનની સહાયની ચોથા હપ્તામાં વિલંબ થઈ શકે છે જે સ્થિરતા જાળવવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
મોટાભાગના શ્રીલંકાના લોકોએ અર્થવ્યવસ્થાને ધ્યાનમાં રાખીને મતદાન કર્યું હતું, એવી આશા હતી કે નવી સરકાર કટોકટીમાંથી બહાર નીકળવાનો માર્ગ દોરી જશે અને ભ્રષ્ટાચારનો અંત લાવશે. “મને લાગે છે કે ભ્રષ્ટાચાર એ મુખ્ય કારણોમાંનું એક છે જેણે દેશને તેની વર્તમાન દયનીય સ્થિતિ તરફ દોરી ગયો. તેથી, આગામી નેતાએ ભ્રષ્ટાચારને દૂર કરવા અને દેશનું નિર્માણ શરૂ કરવા માટે ધ્યાન આપવું જોઈએ,” ચંદ્રકુમાર સુરિયારાચી, એક ડ્રાઇવર કે જેમણે શનિવારની ચૂંટણીમાં મતદાન કર્યું હતું કહે છે કે, "અમારા બાળકો વધુ સારા જીવનને પાત્ર છે."
રાજકીય નિષ્ણાતો કહે છે કે રાજકીય જૂના રક્ષક સાથે વ્યાપક નારાજગી - શ્રીલંકાની આર્થિક અસ્થિરતા માટે વ્યાપકપણે દોષી ઠેરવવામાં આવે છે - તેનો અર્થ એ હોઈ શકે કે કોઈ એક ઉમેદવાર પ્રથમ પસંદગી તરીકે 50% મત મેળવી શકશે નહીં. તે સંજોગોમાં, ટોચના બે ઉમેદવારો ગણતરીના બીજા રાઉન્ડમાં જાય છે જેમાં બીજી પસંદગીના મતોને ધ્યાનમાં લે છે.
એવી ચિંતાઓ છે કે જો કોઈ સ્પષ્ટ વિજેતા સામે આવવામાં નિષ્ફળ રહે છે, તો દ્વીપીય રાષ્ટ્ર અને વધુ અસ્થિરતામાં ફસાઈ શકે છે. મતદાતા વિસાકા દિસાનાયકે એ કહ્યું કે તેમને આશા છે કે શ્રીલંકા એક મજબૂત નેતાને વોટ આપશે, જે આર્થિક સુધારનો માર્ગ નક્કી કરશે.
'અમે હવે બહુ મુશ્કેલ સ્થિતિથી બહાર આવી ગયા છીએ. એટલે મને આશા છે કે આર્થિક સુદાર ચાલુ રહેશે' દિસાનાયકે એ કહ્યું. શ્રીલંકાનો આર્થિક સંકટ મુખ્ય રુપે તે પરિયોજનાઓ પર વધુ ઉધાર લેવાના કારણે થયો, જેનાથી રાજસ્વ ઉત્પન્ન ના થઈ. કોરોના મહામારીના પ્રબાવ અને સરકાર દ્વારા મુદ્રા, ચલણના ટેકા આપવા માટે આપવામાં આવેલા દુર્લભ વિદેશી ભંડારનો ઉપયોગ કરવા પર જોર આપવાના કારણે અર્થવ્યવસ્થામાં ઢોળાવ આવ્યો.
આર્થિક પતને દવા, ભોજન, રસોઈ ગેસ અને ઈંધણ જેવી જરૂરી વસ્તુઓમાં ભારે ઘટ લાવી દીધી, જેના કારણે લોકોને તેમને પ્રાપ્ત કરવા માટે લાઈનમાં ઘમા દિવસો વિતાવવા પડ્યા. જેના કારણે હુલ્લડો થયા, જેમાં પ્રદર્શનકારીઓએ રાષ્ટ્રપતિ ભવન, તેના કાર્યાલય અને પ્રદાનમંત્રી કાર્યાલય સહિત મુખ્ય ઈમારતો પર કબ્જો કરી લીધો, જેનાથી તત્કાલીન રાષ્ટ્રપતિ ગોટબાયા રાજપક્ષે દેશને છોડીને બાગવું પડ્યું અને રાજીનામું આપવું પડ્યું.
રાજપક્ષે પાંચ વર્ષના કાર્યકાળમાં બાકી ભાગને કવર કરવા માટે જુલાઈ 2022માં સંસદિય વોટ દ્વારા વિક્રમસિંધેને ચૂંટ્યા હતા. હવે, વિક્રમસિંધે લાભને મજબૂત કરવા માટે એક વદુ કાર્યકાળની માગ કરી રહ્યા છે. જોકે ઘણા લોકો તેમના પર રાજપક્ષે પરિવારના સદસ્યોની રક્ષા કરવાનો આરોપ લગાવે છે, જેમને તે આર્થિક સંકટ માટે દોષિત માની રહ્યા છે.
વિક્રમસિંધે, જે સંસદમાં પોતાની પાર્ટીના એકમાત્ર સદસ્ય હતા, મુખ્ય રુપથી રાજપક્ષેના વફાદારોને વોટોથી ચૂંટવામાં આવ્યા હતા. તેમણે પોતાના મંત્રીમંડળના સદસ્યોના રુપમાં અને તેમના દ્વારા પ્રસ્તાવિત સુધારો માટે મતદાનમાં પણ તેમનું સમર્થન કર્યું હતું.
