નવી દિલ્હી: ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડે શનિવારના રોજ જિલ્લા ન્યાયતંત્રને "ન્યાયતંત્રની કરોડરજ્જુ" ગણાવ્યું હતું અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, લોકોએ કાયદાકીય પ્રણાલીની કરોડરજ્જુને જાળવવા માટે જિલ્લા ન્યાયતંત્રને ગૌણ ન્યાયતંત્ર તરીકે બોલાવવાનું બંધ કરવું જોઈએ. ન્યાયાધીશોનું કામ અન્ય લોકોની સેવા કરવાનું છે.
ન્યાયાધીશોનું મુખ્ય કાર્ય અન્યોની સેવા: વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા અહીં આયોજિત 'નેશનલ કૉન્ફરન્સ ઑફ ડિસ્ટ્રિક્ટ જ્યુડિશિયરી'માં બોલતાં CJIએ જણાવ્યું કે, દરેક ન્યાયાધીશમાં માત્ર કોર્ટમાં હાજર રહેલા વકીલોનું જીવન જ નહીં, પરંતુ આપણા સમાજના વર્તમાન અને ભવિષ્યને પણ બદલવાની ક્ષમતા છે "પરંતુ આ કરવા માટે ન્યાયાધીશો તરીકે આપણે એ સમજવું પડશે કે આપણે આપણા પોતાના અસ્તિત્વની બહારના કારણોસર અસ્તિત્વમાં છીએ. આપણા કાર્યનો મુખ્ય ભાગ અન્યની સેવા કરવાનો છે. આ ત્યારે થઈ શકે છે જ્યારે આપણે આપણી જાતને તે લોકોની જગ્યાએ મૂકીએ. અમારી સામે પીડા અને અન્યાયની વાસ્તવિક જીવનની વાર્તાઓ સાથે આવે છે તેવું તેમણે જણાવ્યું હતું.
જિલ્લા ન્યાયાધીશે અનુભવ જણાવ્યો: CJIએ જણાવ્યું કે, તાજેતરમાં જ ગ્રામીણ કોર્ટના એક યુવાન જિલ્લા ન્યાયાધીશે તેના અનુભવો વ્યક્ત કર્યા અને તેમણે કહ્યું કે, બારના મોટાભાગના સભ્યો સન્માનપૂર્વક વર્તે છે, પરંતુ કેટલાક વકીલો વારંવાર તેમને અપમાનજનક રીતે સંબોધતા હતા. CJIએ કહ્યું કે, "આવી ઘટનાઓ નિરાશાજનક હોઈ શકે છે"
જિલ્લા ન્યાયતંત્ર ' ન્યાયતંત્રની કરોડરજ્જુ': CJI એ કહ્યું કે, જિલ્લા ન્યાયતંત્રને 'ન્યાયતંત્રની કરોડરજ્જુ' તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યું છે. “કરોડ એ નર્વસ સિસ્ટમનો મુખ્ય ભાગ છે. કાયદાકીય વ્યવસ્થાની કરોડરજ્જુ જાળવી રાખવા માટે આપણે જિલ્લા ન્યાયતંત્રને ગૌણ ન્યાયતંત્ર કહેવાનું બંધ કરવું જોઈએ. આઝાદીના 75 વર્ષ પછી, સમય આવી ગયો છે કે આપણે બ્રિટિશ યુગના અન્ય અવશેષોને દફનાવીએ CJI એ જણાવ્યું હતું કે, આધીનતાની સંસ્થાનવાદી માનસિકતા"
ન્યાયાધીશ માટે મુશ્કેલ શું છે: CJI એ જણાવ્યું કે, ન્યાયાધીશ માટે એ મુશ્કેલ છે કે, તે લોકોની પીડાના વાસ્તવિક ચહેરાથી પ્રભાવિત ન થાય જેનો સામનો તે આખો દિવસ કરે છે. એક પરિવાર જે એક ભયાનક અપરાધનો સામનો કરી રહ્યો છે. એક અન્ડર ટ્રાયલ કેદી જે વર્ષોથી સડી રહ્યો છે અથવા માતા પિતાના વૈવાહિક વિવાદોના બાળકો. તેઓએ જણાવ્યું કે, વ્યાવસાયિક હોવા છતા ન્યાયાધીશો વાસ્તવિકતા સાથેના પોતાના ટકરાવથી પ્રભાવિત થાય છે અને પરિણામ સ્વરુપ તેમના માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર પણ અસર થઇ શકે છે.
ત્રીજું સત્ર ન્યાયિક સુખાકારી પર છે: “આ પાસું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, પરંતુ કમનસીબે તેના પર જેટલું ધ્યાન આપવું જોઈએ તેટલું ધ્યાન આપવામાં આવ્યું નથી. વિષય પર વધુ ખુલ્લી ચર્ચા તરફના પગલા તરીકે, આજે ત્રીજું સત્ર ન્યાયિક સુખાકારી પર છે, જેમાં સર્વગ્રાહી સુખાકારી, તણાવ વ્યવસ્થાપન, માનસિક સ્વાસ્થ્ય અને જીવનની ગુણવત્તા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે. CJI એ કહ્યું કે, હું આશા રાખું છું કે ચર્ચા તમારા ધ્યાનની પ્રથાઓ તરફ લાવશે જે તમારી ફરજો અસરકારક રીતે નિભાવવાની તમારી ક્ષમતાને જ નહીં પરંતુ તમારા જીવનને પણ સમૃદ્ધ બનાવે છે”
ન્યાયાધીશોને અનુકૂલન કરવાની જરૂર છે: તેમણે કહ્યું કે, દરેક કેસમાં આપણને માનવીય સ્થિતિ અને કેસ પાછળની માનવીય વાર્તા પ્રત્યે વધુ સંવેદનશીલ બનાવવાની ક્ષમતા હોય છે અને આ બદલામાં આપણને સહાનુભૂતિ અને કરુણા સાથે ન્યાય આચરવામાં સક્ષમ બનાવે છે. “ન્યાયાધીશો પોતાને નવા કાયદાઓ સાથે અપડેટ કરીને અને સામાજિક પરિસ્થિતિઓમાં ફેરફાર કરીને સમય સાથે તાલમેલ રાખી શકે છે અને જ્યારે ન્યાયાધીશોને સમાજમાં અન્ય લોકોથી અલગ રહેવાની જરૂર છે, તેમ છતાં તેઓને તેમની આસપાસના વાતાવરણમાં અનુકૂલન કરવાની જરૂર છે. તેમણે કહ્યું કે, દરેક કેસમાં ન્યાય મળે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે આસપાસના વિશ્વથી વાકેફ રહેવું હિતાવહ છે.”
જિલ્લા અદાલતોની વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ દ્વારા સુનવણી: CJI એ કહ્યું કે, જિલ્લા ન્યાયતંત્રે રોજિંદા બાબતોમાં ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે. દેશની જિલ્લા અદાલતોએ વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ દ્વારા 2.3 કરોડ કેસોની સુનાવણી કરી છે. ન્યાયતંત્રની બદલાતી વસ્તી વિષયક પર, CJIએ કહ્યું હતુંં કે, “છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, જિલ્લા ન્યાયતંત્રમાં મહિલાઓની સંખ્યા વધી રહી છે. 2023માં રાજસ્થાનમાં સિવિલ જજની કુલ ભરતીમાં 58% મહિલાઓ હતી. 2023માં, દિલ્હીમાં નિયુક્ત કરાયેલા ન્યાયિક અધિકારીઓમાં 66% મહિલાઓ હતી. ઉત્તર પ્રદેશમાં, 2022 બેચમાં સિવિલ જજ (જુનિયર ડિવિઝન) માટે 54% નિમણૂકો મહિલાઓ હતી.
કેરળના ન્યાયિક અધિકારીઓની સંખ્યામાં 72 % મહિલાઓ: તેમણે જણાવ્યું કે, "કેરળમાં, ન્યાયિક અધિકારીઓની કુલ સંખ્યામાં 72% મહિલાઓ છે. આ કેટલાક ઉદાહરણો છે જે ભવિષ્યની આશાસ્પદ ન્યાયતંત્રનું ચિત્ર દોરે છે. કોન્ફરન્સના બીજા સત્રમાં ન્યાયતંત્રમાં લિંગ ગતિશીલતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું હતું. એક સમાવિષ્ટ કાર્યસ્થળ સુનિશ્ચિત કરીને જરૂરિયાત અંગે ચર્ચા કરશે.”
