ভাৰতত গৰ্ভপাতৰ চিকিৎসা পদ্ধতিৰ বিষয়ে বিতংভাৱে জানি লওক

গৰ্ভপাত কৰাৰ সিদ্ধান্ত লোৱাৰ পূৰ্বে বহুতো কাৰক বিবেচনা কৰিব লাগে, য’ত আছে শাৰীৰিক, পাৰিবাৰিক, সামাজিক, মানসিক অৱস্থাৰ লগতে ব্যক্তিগত সম্পৰ্কৰ পৰিৱৰ্তন । শিশুক গৰ্ভপাত কৰাৰ সিদ্ধান্ত লোৱাৰ আগতে স্থানীয় আইনে এই বিষয়ে কি কয় আৰু অনুমতি দিয়ে নে নাই সেয়াও চাব লাগিব । নাৰীৰ সৈতে জড়িত এটি বিশেষ বিষয়, কিন্তু তথাপিও মানুহে বেছি নাজানে, বিশেষকৈ মহিলাই । এই লেখাটোত গৰ্ভপাত বিষয়টোৰ বিষয়ে বিতংভাৱে আলোচনা কৰা হৈছে । প্ৰবন্ধটোত গৰ্ভপাতৰ পদ্ধতি, বিপদ আৰু জটিলতা, গৰ্ভপাতৰ পিছৰ অৱস্থা, গৰ্ভপাতৰ প্ৰকাৰৰ লগতে ভাৰতত গৰ্ভপাতৰ আইন সম্পৰ্কে তথ্য দিয়া হৈছিল, গতিকে এই বিষয়টোৰ ওপৰত তথ্য পাবলৈ এই লেখাটো প্ৰদান কৰা হৈছে । শেষলৈকে পঢ়ক-

উচ্চতম ন্যায়ালয়ে আজি দেশৰ সকলো মহিলাকে গৰ্ভপাতৰ অধিকাৰ প্ৰদান কৰে, সেয়া বিবাহিত হওক বা অবিবাহিত হওক(supreme court news) । এই ল্যাণ্ডমাৰ্ক ৰায়দানত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে কয় যে, Medical Termination of Pregnancy(MTP) আইন অনুসৰি ২৪ সপ্তাহত সকলোৰে গৰ্ভপাত কৰাৰ অধিকাৰ আছে । এই অধিকাৰত মহিলাগৰাকী বিবাহিত নে অবিবাহিত সেইটো কোনো কথা নাই (supreme court on abortion) ।

উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ৰায়দান দিয়ে যে, এগৰাকী মহিলাৰ বৈবাহিক অৱস্থাক অবাঞ্চিত গৰ্ভধাৰণৰ(SC women pregnancy) অধিকাৰৰ পৰা বঞ্চিত কৰাৰ ভিত্তি হিচাপে গঢ়ি তুলিব নোৱাৰি (abortion laws in India for unmarried) । বিবাহিত আৰু অবিবাহিত মহিলাৰো উক্ত আইন অনুসৰি গৰ্ভাৱস্থাৰ ২৪ সপ্তাহত গৰ্ভপাত কৰাৰ অধিকাৰ আছে(SC on mtp act India) ।

কোনো মহিলাৰ বা তেওঁৰ পৰিয়ালৰ বাবে গৰ্ভপাতৰ সিদ্ধান্ত লোৱাটো অতি কঠিন কাম । গৰ্ভপাত কৰাৰ সিদ্ধান্ত লোৱাৰ পূৰ্বে বহুতো কাৰক বিবেচনা কৰিব লাগে, য’ত আছে শাৰীৰিক, পাৰিবাৰিক, সামাজিক, মানসিক অৱস্থাৰ লগতে ব্যক্তিগত সম্পৰ্কৰ পৰিৱৰ্তন । শিশুক গৰ্ভপাত কৰাৰ সিদ্ধান্ত লোৱাৰ আগতে স্থানীয় আইনে এই বিষয়ে কি কয় আৰু অনুমতি দিয়ে নে নাই সেয়াও চাব লাগিব ।

নাৰীৰ সৈতে জড়িত এটি বিশেষ বিষয়, কিন্তু তথাপিও মানুহে বেছি নাজানে, বিশেষকৈ মহিলাই । এই লেখাটোত গৰ্ভপাত বিষয়টোৰ বিষয়ে বিতংভাৱে আলোচনা কৰা হৈছে । প্ৰবন্ধটোত গৰ্ভপাতৰ পদ্ধতি, বিপদ আৰু জটিলতা, গৰ্ভপাতৰ পিছৰ অৱস্থা, গৰ্ভপাতৰ প্ৰকাৰৰ লগতে ভাৰতত গৰ্ভপাতৰ আইন সম্পৰ্কে তথ্য দিয়া হৈছিল, গতিকে এই বিষয়টোৰ ওপৰত তথ্য পাবলৈ এই লেখাটো প্ৰদান কৰা হৈছে । শেষলৈকে পঢ়ক-

চিকিৎসকীয় গৰ্ভপাত কি? (What is a medical abortion)

মেডিকেল এবৰ্চন হৈছে এনে এক পদ্ধতি য’ত ঔষধ ব্যৱহাৰ কৰি গৰ্ভধাৰণ ৰোধ কৰা হয় । ইয়াৰ বাবে অস্ত্ৰোপচাৰৰ প্ৰয়োজন নহয় আৰু গৰ্ভাৱস্থাৰ নৱম সপ্তাহলৈকে কৰা হয় । ইয়াৰ লগত দুটা ঔষধ সেৱন কৰাটো জড়িত হৈ আছে আৰু সেয়া হৈছে মাইফেপ্ৰিষ্টন আৰু মিছ’প্ৰষ্টল (Mifepristone and Misoprostol) । Mifepristone progesteroneয়ে হৰম’ন ব্লক কৰি কাম কৰে । প্ৰজেষ্টেৰন অবিহনে জৰায়ুত গৰ্ভাৱস্থা বৃদ্ধি হৈ থাকিব নোৱাৰে । মিছ’প্ৰষ্টলে ক্ৰেম্পিং আৰু ৰক্তক্ষৰণৰ ফলত জৰায়ু খালী হৈ পৰে ।

গৰ্ভপাত কিমান ধৰণৰ হয় ?(How many types of abortion are there)

এগৰাকী মহিলাই পাঁচ প্ৰকাৰৰ গৰ্ভপাতৰ সন্মুখীন হ’ব পাৰে । তলত উল্লেখ কৰা সকলো গৰ্ভপাত স্বতঃস্ফূৰ্ত হয়, আনহাতে চিকিৎসা গৰ্ভপাত কৰা হয় । গৰ্ভপাতৰ পাঁচ প্ৰকাৰৰ বিষয়ে তলত বৰ্ণনা কৰা হৈছে:

• Missed abortion : মিছড গৰ্ভপাতত গৰ্ভধাৰণ স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে বন্ধ হৈ যায় । এই সময়ত মহিলাগৰাকীৰ কোনো ধৰণৰ ৰক্তক্ষৰণ নহয় বা কোনো লক্ষণ দেখিবলৈ পোৱা নাযায় । কিছুমান ক্ষেত্ৰত গৰ্ভপাত হোৱাৰ পিছতো ভ্ৰূণ গৰ্ভত থাকে আৰু ভ্ৰুণৰ বিকাশ বন্ধ হৈ পৰে । এই ধৰণৰ গৰ্ভপাত আল্ট্ৰাছাউণ্ডৰ দ্বাৰা ধৰা পৰে ।

• Incomplete abortion : অসম্পূৰ্ণ গৰ্ভপাতত মহিলাগৰাকীয়ে প্ৰচণ্ড ৰক্তক্ষৰণ আৰু পেটৰ তলৰ অংশত তীব্ৰ বিষৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হয় । ভ্ৰূণৰ এটা অংশহে ওলাই আহিব পাৰে । এই কাৰণেই ইয়াক অসম্পূৰ্ণ গৰ্ভপাত বুলি কোৱা হয়, ইয়াক আল্ট্ৰাছাউণ্ডৰ দ্বাৰা ধৰা পেলাব পাৰি ।

• Complete abortion : যেতিয়া এগৰাকী মহিলাই সম্পূৰ্ণ গৰ্ভপাত কৰিবলগীয়া হয় তেতিয়া তেওঁৰ পেটৰ তীব্ৰ বিষ অনুভৱ কৰে আৰু যথেষ্ট পৰিমাণে ৰক্তক্ষৰণ হয় । সম্পূৰ্ণ গৰ্ভপাত কৰিলে ভ্ৰুণটো জৰায়ুৰ পৰা সম্পূৰ্ণৰূপে আঁতৰাই পেলোৱা হয় । এনে অৱস্থাত মহিলাগৰাকীয়ে অতি সোনকালে চিকিৎসকৰ সৈতে যোগাযোগ কৰিব লাগে ।

• Inevitable abortion : এই ক্ষেত্ৰত ৰক্তক্ষৰণ অব্যাহত থাকে আৰু জৰায়ুৰ পথ মুকলি হয়, যাৰ ফলত ভ্ৰুণটো ওলাই আহিব পাৰে । এই সময়ত মহিলাগৰাকীৰ পেটত অহৰহ ক্ৰেম্প হৈ থাকে । এই অৱস্থা অতি গুৰুতৰ বুলি ধৰা হয় ।

• Septic abortion : যেতিয়া এগৰাকী মহিলাৰ গৰ্ভত সংক্ৰমণ বা চেপ্তিক হয়, তেতিয়া তেওঁ Septic Abortion কৰিবলগীয়া হয় ।

চিকিৎসকীয় গৰ্ভপাত কিমান ধৰণৰ হয় ?(How many types of medical abortion are there)

এতিয়া মেডিকেল এবৰ্চনৰ প্ৰকাৰৰ বিষয়ে সবিশেষ জানো আহক ৷ মেডিকেল এবৰ্চন দুই ধৰণৰ হয় । প্ৰথম চিকিৎসা আৰু দ্বিতীয় অস্ত্ৰোপচাৰৰ দ্বাৰা গৰ্ভপাত, যিবোৰ তলত বৰ্ণনা কৰা হৈছে :-

ঔষধৰ দ্বাৰা গৰ্ভপাত কৰা চিকিৎসালয়ত বা ঘৰত ( Medical abortions ) গ্ৰহণ কৰিব পাৰে ।

অস্ত্ৰোপচাৰ কৰি গৰ্ভপাত(Surgical abortions): এই ধৰণৰ গৰ্ভপাতত চিকিৎসকে অস্ত্ৰোপচাৰ কৰি ভ্ৰুণটো জৰায়ুৰ পৰা বাহিৰ কৰি দিয়ে । এই ধৰণৰ গৰ্ভপাতৰ বাবে এনাস্থেচিয়াৰ প্ৰয়োগ কৰি মহিলাগৰাকীক অচেতন কৰি গৰ্ভপাত কৰা হয় যাতে মহিলাগৰাকীয়ে অস্ত্ৰোপচাৰৰ সময়ত কোনো ধৰণৰ যাতে বিষ অনুভৱ নকৰে । অস্ত্ৰোপচাৰৰ দ্বাৰা গৰ্ভপাতৰ আন কিছুমান শব্দ হ’ল ক্লিনিক গৰ্ভপাত, এস্পিৰেচন গৰ্ভপাত আৰু ডাইলেচন এণ্ড কিউৰেটেজ (D&C) গৰ্ভপাত (Clinic abortion, aspiration abortion and dilation and curettage (D&C) abortion) । মহিলাসকলে অস্ত্ৰোপচাৰৰ দ্বাৰা গৰ্ভপাত কৰাৰ কিছুমান কাৰণ হ’ল ব্যক্তিগত পছন্দ, গৰ্ভাৱস্থাৰ বহু দূৰলৈকে বা ব্যৰ্থ চিকিৎসা গৰ্ভপাত(personal preference, too far into the pregnancy or a failed medical abortion) ।

এগৰাকী মহিলাই কেতিয়া চিকিৎসকীয় গৰ্ভপাত কৰিব পাৰে ?(When can someone get a medical abortion)

সাধাৰণতে গৰ্ভাৱস্থাৰ প্ৰায় ন সপ্তাহলৈকে medical abortion কৰা হয় । কিন্তু প্ৰতিখন দেশৰ আইন অনুসৰি ই বেলেগ বেলেগ হ’ব পাৰে । আজি ল্যাণ্ডমাৰ্ক ৰায়দানত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে কয় যে, Medical Termination of Pregnancy(MTP) আইন অনুসৰি ২৪ সপ্তাহত সকলোৰে গৰ্ভপাত কৰাৰ অধিকাৰ আছে । এই অধিকাৰত মহিলাগৰাকী বিবাহিত নে অবিবাহিত সেইটো কোনো কথা নাই । উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ৰায়দান দিয়ে যে, এগৰাকী মহিলাৰ বৈবাহিক অৱস্থাক অবাঞ্চিত গৰ্ভধাৰণৰ অধিকাৰৰ পৰা বঞ্চিত কৰাৰ ভিত্তি হিচাপে গঢ়ি তুলিব নোৱাৰি । বিবাহিত আৰু অবিবাহিত মহিলাৰো উক্ত আইন অনুসৰি গৰ্ভাৱস্থাৰ ২৪ সপ্তাহত গৰ্ভপাত কৰাৰ অধিকাৰ আছে বুলি উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ৰায়দান দিয়ে ।

আপোনাৰ গৰ্ভপাত কেনেকৈ হ’ব সেই বিষয়ে চিকিৎসকে আপোনাক ভাল তথ্য দিব পাৰে । স্ত্ৰীৰোগ বিশেষজ্ঞই গৰ্ভপাত কৰাৰ সময়ত বিশেষ যত্ন লয় যাতে আগন্তুক সময়ত মহিলাগৰাকীৰ পুনৰ গৰ্ভধাৰণৰ ক্ষেত্ৰত কোনোধৰণৰ সমস্যাৰ সৃষ্টি নহয় । ইয়াৰ লগতে চিকিৎসকসকলেও বিশেষ যত্ন লয় যাতে গৰ্ভপাত লিংগৰ ভিত্তিত কৰা হৈছে নে নাই ।

চিকিৎসকে মহিলাৰ গৰ্ভপাতৰ পূৰ্বে কৰা চিকিৎসা পৰীক্ষাৰ ভিত্তিত মহিলাগৰাকীৰ সৈতে গৰ্ভপাতৰ অন্যান্য বিকল্পৰ বিষয়ে কথা পাতিব পাৰে আৰু মহিলাগৰাকীৰ বাবে কোনটো উত্তম হ’ব সেইটো নিৰ্ণয় কৰাত সহায় কৰিব পাৰে । এগৰাকী মহিলাই সন্তান জন্ম দিব বিচাৰে নে নাই সেইটো নিশ্চিত হোৱাৰ পিছতহে এই পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হয় ।

কিয় চিকিৎসকীয় গৰ্ভপাত কৰা হয় ? (Why is a medical abortion performed)

চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ গৰ্ভপাত কৰাটো আপোনাৰ নিজৰ পৰিস্থিতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এয়া এক ব্যক্তিগত সিদ্ধান্ত । মহিলাসকলে অবাঞ্চিত গৰ্ভধাৰণ বন্ধ কৰিবলৈ বা আগতীয়াকৈ গৰ্ভপাত সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ জন্মগত বা বংশগত ৰোগৰ আশংকাৰ বাবে চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ গৰ্ভপাত কৰিবলৈ বাছি ল’ব পাৰে । স্বাস্থ্যজনিত জটিলতা থকা মহিলাৰ বাবেও ই এটা বিকল্প হ’ব পাৰে য’ত গৰ্ভধাৰণ কঢ়িয়াই নিয়াটো জীৱনলৈ ভাবুকি কঢ়িয়াই আনিব পাৰে ।

চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ গৰ্ভপাতৰ সময়ত কি হয় ?(What happens during a medical abortion)

মেডিকেল এবৰ্চনত ঔষধ মৌখিকভাৱে বা যোনিৰ জৰিয়তে গ্ৰহণ কৰা হয় । ইয়াৰ বাবে এনাস্থেচিয়া বা অস্ত্ৰোপচাৰৰ প্ৰয়োজন নহয় । ই দুই ধৰণৰ ঔষধৰ সংমিশ্ৰণ ব্যৱহাৰ কৰি কাম কৰে যিবোৰ একেলগে ব্যৱহাৰ কৰিলে গৰ্ভপাত হয় । মাইফেপ্ৰিষ্টনে প্ৰজেষ্টেৰন ব্লক কৰি কাম কৰে । প্ৰজেষ্টেৰন অবিহনে জৰায়ুৰ আৱৰণ পাতল হৈ পৰিব, আৰু ভ্ৰূণটো সংলগ্ন হৈ নাথাকিব । মিছ’প্ৰষ্টল সেৱন কৰিলে জৰায়ু সংকোচিত হৈ ৰক্তক্ষৰণ হয় আৰু ভ্ৰুণটো বাহিৰলৈ ওলাই যায় ।

• মাইফেপ্ৰিষ্টন আৰু মিছ'প্ৰষ্টল (মৌখিক) তাৰ পিছত, ২৪ৰ পৰা ৪৮ ঘণ্টাৰ পিছত ঘৰতে মিছ’প্ৰষ্টল খাব

• মাইফেপ্ৰিষ্টন (মৌখিক) আৰু মিছ’প্ৰষ্টল (যোনিৰ, বাকেল বা ছাবলিংগুৱেল) দ্ৰৱীভূত হয়(Mifepristone (oral) and misoprostol (vaginal, buccal or sublingual)) । ইয়াৰ উপৰিও প্ৰথম ঔষধ খোৱাৰ ২৪ৰ পৰা ৪৮ ঘণ্টাৰ ভিতৰত ইয়াক গ্ৰহণ কৰাটো ভাল।

• দ্বিতীয়টো বড়ি খোৱাৰ পিছত সোনকালে চিকিৎসা গৰ্ভপাতৰ পৰা হোৱা আটাইতকৈ গুৰুতৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়া আৰম্ভ হয় । দুয়োটা ড’জ লোৱাৰ পিছত আপুনি তলত দিয়া ধৰণৰ হ’ব বুলি আশা কৰিব পাৰে ৷

• দ্বিতীয়টো বড়ি খোৱাৰ এঘণ্টাৰ পৰা চাৰি ঘণ্টাৰ ভিতৰত আৰম্ভ হোৱা ৰক্তক্ষৰণ আৰু ক্ৰেম্পিং হোৱা ।

• পৰৱৰ্তী কেইবা ঘণ্টালৈকে তেজ জমা হৈ তীব্ৰ ৰক্তক্ষৰণ ।

• কেইবা ঘণ্টা ধৰি তীব্ৰ বিষ ।

• কম জ্বৰ বা ঠাণ্ডা যি দ্বিতীয়টো বড়ি খোৱাৰ পিছত প্ৰায় এদিন ধৰি থাকে । আন কিছুমানে ভাগৰুৱা, বমি আৰু মূৰ ঘূৰোৱা, ডায়েৰিয়া হোৱাও দেখা যায় ।

• কোনো ধৰণৰ জটিলতা নপৰাটো নিশ্চিত কৰিবলৈ ফ’ল’-আপ এপইণ্টমেণ্টৰ সময় নিৰ্ধাৰণ কৰা হয় । কিছুমান স্বাস্থ্যসেৱা প্ৰদানকাৰীয়ে এন্টিবায়টিক প্ৰেছক্ৰিপচন দিব পাৰে যদিও চিকিৎসা গৰ্ভপাতৰ পৰা সংক্ৰমণ হোৱাটো অস্বাভাৱিক ।

চিকিৎসকীয় গৰ্ভপাতৰ পিছত কেনে ধৰণৰ লক্ষণ দেখা দিব পাৰে ?(What can happen after a medical abortion)

যোনিৰ পৰা তেজ ওলোৱা আৰু ক্ৰেম্পিং হোৱাটোৱেই হ’ব আটাইতকৈ ডাঙৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়া। চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ গৰ্ভপাতৰ আন পাৰ্শ্বক্ৰিয়াসমূহ হ’ল-

• বমি আৰু বমি হোৱা
• জ্বৰ
• ঠাণ্ডা হ’বলৈ
• ডায়েৰিয়া
• মূৰৰ বিষ
• দুৰ্বলতা
• ভোক নলগা
• মূৰ ঘুৰণি
• মানসিকভাৱে হতাশ অনুভৱ কৰা
• অকলশৰীয়া হোৱাৰ ইচ্ছা

চিকিৎসকীয় গৰ্ভপাত কৰাৰ পিছত এগৰাকী মহিলাই পুনৰ কেতিয়া গৰ্ভধাৰণ কৰিব পাৰে ?(When can a woman get pregnant again after a medical abortion?)

আকৌ এবাৰ ডিম্বাণু উলিওৱা হ’লে মহিলাগৰাকীয়ে গৰ্ভধাৰণ কৰিব পাৰে । চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ দ্বাৰা গৰ্ভপাত কৰাৰ পিছত চাৰিৰ পৰা ছয় সপ্তাহৰ ভিতৰত মহিলাগৰাকীৰ স্বাভাৱিক ঋতুচক্ৰ ঘূৰি আহিব ধৰে । প্ৰক্ৰিয়াটোৰ পৰা হৰম’নৰ পৰিৱৰ্তনৰ বাবে মহিলাগৰাকীৰ প্ৰথম মাহেকীয়া সামান্য অনিয়মিত হ’ব পাৰে । কোনো ধৰণৰ জটিলতা নোহোৱালৈকে চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ গৰ্ভপাতে ভৱিষ্যতে গৰ্ভধাৰণৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰভাৱ পেলাব নালাগে ।

চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ গৰ্ভপাত কিমান ফলপ্ৰসূ ?(How effective is a medical abortion? )

Mifepristone আৰু Misoprostolৰ সংমিশ্ৰণ ব্যৱহাৰ কৰিলে ই প্ৰায় ৯৮% ফলপ্ৰসূ হোৱা দেখা যায় । সাধাৰণতে গৰ্ভাৱস্থাৰ সাত সপ্তাহত উপনীত নোহোৱা গৰ্ভাৱস্থাত ই অধিক ফলপ্ৰসূ হয় ।

লগতে পঢ়ক: WORLD CONTRACEPTION DAY: গৰ্ভনিৰোধক ঔষধ সেৱন কৰাটো নিৰাপদ নে ?