অসুৰক্ষিত প্ৰসৱৰ বাবে বা প্ৰসৱৰ সময়ত জটিলতাৰ বাবে বহুতো সমস্যাই মহিলাৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক স্বাস্থ্যৰ ওপৰত গুৰুতৰ প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে । এইসমূহ সমস্যাৰ ভিতৰত এটা হৈছে "প্ৰসূতি ফিষ্টুলা" (International Day to End Obstetric Fistula)। প্ৰসূতি ফিষ্টুলাৰ দৰে সমস্যাৰ প্ৰতিৰোধ আৰু চিকিৎসা সম্পৰ্কে সজাগতা বিয়পোৱাৰ লক্ষ্যৰে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নেতৃত্বত প্ৰতি বছৰে ২৩ মে’ত “প্ৰসূতি ফিষ্টুলা শেষ কৰাৰ আন্তৰ্জাতিক দিৱস” উদযাপন কৰা হয় ।
২০৩০ চনৰ ভিতৰত প্ৰসূতি ফিষ্টুলা শেষ কৰাৰ সংকল্পৰে “প্ৰসূতি ফিষ্টুলা শেষ কৰাৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দিৱস ২০২৩” উদযাপন কৰা হ’ব (International Day to End Obstetric Fistula 2023)।
কোৱা হয় যে, সন্তান জন্ম দিয়াটো মাতৃৰ বাবেও নতুন জন্মৰ দৰেই । সেইবাবেই প্ৰসৱৰ আগতে আৰু পিচত মাতৃৰ বিশেষ যত্ন ল’ব লাগে ৷ কাৰণ বহু সময়ত প্ৰসৱৰ সময়ত যিকোনো ভুল, অৱস্থা বা সমস্যা আৰু প্ৰসৱৰ পিচত উপযুক্ত স্বাস্থ্যসেৱাৰ অভাৱৰ বাবে মহিলাসকলেও বহু গুৰুতৰ সমস্যাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হ’ব পাৰে (Awareness about Obstetric Fistula)।
প্ৰসূতি ফিষ্টুলা হ’ল এনে এটা সমস্যা যি জটিল প্ৰসৱৰ সময়ত মনোযোগ নিদিয়াৰ বাবে মাতৃৰ শৰীৰত দেখা দিয়ে । যদিও ইয়াৰ চিকিৎসা অস্ত্ৰোপচাৰৰ জৰিয়তে সম্ভৱ, কিন্তু সমস্যা আৰু ইয়াৰ চিকিৎসা সম্পৰ্কে সজাগতাৰ অভাৱত আৰু সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিককে ধৰি বহু কাৰণত মহিলাসকলে সময়মতে ইয়াৰ চিকিৎসা লাভ কৰিব পৰা নোৱাৰে । প্ৰতি বছৰে ২৩ মে’ত প্ৰসূতি ফিষ্টুলা আৰু ইয়াৰ প্ৰতিৰোধ আৰু চিকিৎসাৰ বিষয়ে বিশ্বৰ মানুহৰ মাজত সজাগতা বিয়পোৱাৰ উদ্দেশ্যে লগতে অধিক সংখ্যক মহিলাক পতনৰ পৰা ৰক্ষা কৰিবলৈ স্বাস্থ্য সেৱা আৰু চিকিৎসাৰ উপলব্ধতা নিশ্চিত কৰাৰ লক্ষ্যৰে “প্ৰসূতি ফিষ্টুলা” উদযাপন কৰা হয় ৷
এইবাৰ এই দিৱসটো ২০৩০ চনৰ ভিতৰত প্ৰসূতি ফিষ্টুলা নিৰ্মূল কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতিৰ লগতে "২০ বছৰ - অগ্ৰগতি কিন্তু যথেষ্ট নহয় ! ২০৩০ চনৰ ভিতৰত ফিষ্টুলা নিৰ্মূল কৰিবলৈ এতিয়াৰে পৰা কাম কৰক !" এই থিমেৰে উদযাপন কৰা হৈছে (Management of obstetric fistula)।
প্ৰসূতিৰ ফিষ্টুলা কি ?
প্ৰসৱৰ ফিষ্টুলা বা হিন্দীত প্ৰসূতি ফিষ্টুলা বুলিও জনা যায় আচলতে প্ৰসৱৰ সময়ত যোনিত হোৱা এক প্ৰকাৰৰ আঘাত (End fistula meaning)। কম বয়সতে প্ৰসৱ, দীৰ্ঘদিন সময় ধৰি প্ৰসৱৰ বেদনাত থকা, প্ৰয়োজনৰ সময়ত প্ৰয়োজনীয় চিকিৎসাৰ অভাৱ আৰু প্ৰয়োজন হোৱাৰ পিচতো চি-চেকচন অস্ত্ৰোপচাৰ নকৰা, বহু সময়ত শিশুৰ মূৰ আৰু পেলভিক হাড়ৰ মাজৰ কিছুমান সুক্ষ্ম কলা মাতৃয়ে দমন কৰে, যাৰ বাবে তেজৰ সোঁত বাধাপ্ৰাপ্ত হয় । যাৰ বাবে ইয়াৰ ক্ষতি হয় বা ধ্বংস হয় ।
এনে অৱস্থাত কেতিয়াবা গৰ্ভৱতী মহিলাৰ ভলভা আৰু মূত্ৰাশয়ৰ মাজত ফুটা হয় । এই সমস্যাৰ বাবেই ভুক্তভোগীৰ প্ৰস্ৰাৱ আৰু মল অনিয়ন্ত্ৰিত হৈ পৰে । যাৰ বাবে তেওঁলোকৰ মল বা প্ৰস্ৰাৱ যিকোনো সময়তে নিজাববীয়াকৈ ওলাই আহিবলৈ আৰম্ভ কৰে । এই সমস্যাক প্ৰসূতি ফিষ্টুলা বুলি কোৱা হয় (Causes of obstetric fistula)।
ইয়াৰ কাৰণৰ কথা ক’বলৈ গ’লে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মতে, আগতীয়াকৈ প্ৰসৱ বা কম বয়সত গৰ্ভধাৰণ, প্ৰসৱত বাধা, চিকিৎসাৰ সুবিধা আৰু চিকিৎসা সেৱাৰ অভাৱ, মাতৃৰ পুষ্টিহীনতা, দৰিদ্ৰতা আৰু নিৰক্ষৰতা আদি কাৰক ইয়াৰ বাবে দায়ী ।
মহিলাৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত ইয়াৰ প্ৰভাৱ
প্ৰসূতি ফিষ্টুলাৰ ক্ষেত্ৰত সাধাৰণতে কম উন্নত দেশ বা দৰিদ্ৰ দেশত বেছিকৈ দেখা যায় । একে সময়তে ইয়াৰ ভুক্তভোগী বেছিভাগেই যুৱতী । বিশ্বজুৰি কৰা কিছু গৱেষণাৰ মতে মধ্যপ্ৰাচ্য, উত্তৰ আফ্ৰিকা, পূব আৰু দক্ষিণ এছিয়া, এছিয়া প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় আৰু উপ-চাহাৰা আফ্ৰিকাৰ বহু দেশত প্ৰতি ১০০০ প্ৰসৱৰ সময়ত এগৰাকীৰ পৰা তিনিগৰাকী গৰ্ভৱতী মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰসূতি ফিষ্টুলাৰ সমস্যা দেখা যায় ।
অনুমান অনুসৰি উপ-চাহাৰা আফ্ৰিকা, এছিয়া আৰু প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চল, আৰব ৰাষ্ট্ৰ, লেটিন আমেৰিকা আৰু কেৰিবিয়ানৰ ৫৫ খনতকৈও অধিক দেশত প্ৰায় ৫ লাখ মহিলা আৰু যুৱতীয়ে ফিষ্টুলা ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ জীয়াই আছে আৰু প্ৰতি বছৰে ইয়াৰ হাজাৰ হাজাৰ গোচৰ চৰ্চালৈ আহে ।
বিশেষজ্ঞসকলৰ মতে, এবাৰ এই সমস্যাৰ সৃষ্টি হ’লেই মহিলাগৰাকীৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক স্বাস্থ্যৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলোৱাই নহয়, তেওঁৰ ঘৰুৱা আৰু সামাজিক জীৱনতো প্ৰভাৱ পেলায় । ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ তথ্য অনুসৰি এই সমস্যাৰ বলি হোৱা মহিলাসকলৰ মাজতো মানসিক স্বাস্থ্য আৰু তীব্ৰ হতাশাৰ সৈতে জড়িত সমস্যা দেখা যায় । একে সময়তে এই অৱস্থাৰ ফলত কেতিয়াবা সংক্ৰমণ, আলচাৰ, বৃক্কৰ ৰোগ, বিষাক্ত ঘাঁ, বন্ধ্যাত্ব আৰু মৃত্যুও হ’ব পাৰে । বিভিন্ন ৱেবছাইটত উপলব্ধ তথ্য অনুসৰি প্ৰসূতি ফিষ্টুলাৰ প্ৰায় ৮৫% ক্ষেত্ৰত মহিলাই মৃত সন্তান জন্ম দিবলগীয়া হয় ।
ইয়াৰ পৰা কেনেকৈ নিজকে সুৰক্ষিত কৰিব
বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাৰ মতে, সঠিক সময়ত সঠিক যত্ন আৰু চিকিৎসাৰ দ্বাৰা এই সমস্যাৰ পৰা কেৱল হাত সাৰিব পৰাই নহয়, সঠিক চিকিৎসাৰ দ্বাৰাও ইয়াৰ পৰা উপশম পোৱা যায় । কিছুমান কথাই প্ৰসূতি ফিষ্টুলা প্ৰতিৰোধ কৰাত অতি সহায়ক হ’ব পাৰে, যেনে কম বয়সতে গৰ্ভধাৰণৰ পৰা আঁতৰি থকা আৰু গৰ্ভাৱস্থাত আৰু প্ৰসৱৰ সময়ত মহিলাগৰাকীক প্ৰয়োজনীয় প্ৰসূতিৰ যত্ন লোৱা । ইয়াৰ উপৰিও প্ৰসৱৰ সময়ত এনে কিছুমান পৰম্পৰা পৰিহাৰ কৰিব লাগে, যাৰ বাবে মহিলাৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত ক্ষতিকাৰক প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে । তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে প্ৰসূতি ফিষ্টুলাৰ ক্ষেত্ৰত অস্ত্ৰোপচাৰৰ জৰিয়তে এই সমস্যাৰ চিকিৎসা সম্ভৱ ।
যোৱা ২০ বছৰ ধৰি ৰাষ্ট্ৰসংঘ আৰু আন বহুতো সামাজিক আৰু স্বাস্থ্য সম্পৰ্কীয় সংস্থাই প্ৰসূতি ফিষ্টুলা প্ৰতিৰোধ আৰু সামগ্ৰিক চিকিৎসাৰ বাবে বিশ্বব্যাপী প্ৰতিশ্ৰুতিৰ বাবে প্ৰচেষ্টা চলোৱা আৰু সাধাৰণ জনতাৰ মাজত সজাগতা বৃদ্ধিৰ লক্ষ্যৰে এক অভিযান চলাই আছে । এই উপলক্ষে ৰাষ্ট্ৰসংঘই প্ৰকাশ কৰা তথ্যত কোৱা হৈছে যে সংস্থাটোৱে নিজৰ বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্যৰ অধীনত ২০৩০ চনৰ ভিতৰত ফিষ্টুলা নিৰ্মূল কৰাৰ বিশ্বব্যাপী লক্ষ্য লৈ চলি আছে । যাৰ বাবে ইউএনএফপিএই ফিষ্টুলাৰ অন্ত পেলোৱা আৰু দুৰ্বল মহিলা আৰু যুৱতীৰ জীৱন ৰূপান্তৰিত কৰাৰ বাবে এক বিশ্বব্যাপী অভিযানৰ নেতৃত্ব দিছে (Obstetric fistula surgery) ।
এই অভিযানৰ এটা উদ্দেশ্য হৈছে বাল্যবিবাহৰ দৰে ক্ষতিকাৰক প্ৰথাও নাইকিয়া কৰা । ইয়াৰ বাবেই কম বয়সতে মাতৃ হোৱাৰ লগে লগে বেছিভাগ যুৱতীৰ ক্ষেত্ৰতে কেৱল প্ৰসূতি ফিষ্টুলাৰ সম্ভাৱনাই নহয়, আন বহুতো জীৱন সংকটজনক সমস্যাৰ সম্ভাৱনাও বৃদ্ধি পায় । ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ তথ্য অনুসৰি প্ৰায় ৯৫% ফিষ্টুলা ৰোগী অস্ত্ৰোপচাৰৰ দ্বাৰা আৰোগ্য লাভ কৰিব পৰা যায় যদিও চিকিৎসাৰ ব্যয় বেছি, তথ্যৰ অভাৱ আৰু সামাজিক অৱহেলা আৰু উপহাসৰ ভয়ৰ বাবে বৃহৎ সংখ্যক মহিলাই সময়মতে চিকিৎসা লাভ কৰিবলৈ সক্ষম নহয় ।
২০০৩ চনত ইউএনএফপিএই প্ৰথমবাৰৰ বাবে প্ৰসূতি ফিষ্টুলা বা প্ৰসূতি ফিষ্টুলাৰ অন্ত পেলাইছিল । ‘ফিষ্টুলা শেষ কৰিবলৈ অভিযান’ আৰম্ভ কৰা, এই উপলক্ষে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দিৱসৰ আয়োজন কৰা হয়। কিন্তু এই অনুষ্ঠানটোক বাৰ্ষিক অভিযান হিচাপে উদযাপন কৰাটো ৰাষ্ট্ৰসংঘই ২০১৩ চনত আৰম্ভ কৰিছিল ।
