বিশ্বজুৰি বিগত কেইবছৰমানৰ পৰা ষ্ট্ৰোকৰ ৰোগীৰ সংখ্যা ক্ৰমাগতভাৱে বৃদ্ধি পাবলৈ ধৰিছে । ই এনে এক ৰোগ যিয়ে ভুক্তভোগীক আজীৱন প্ৰতিবন্ধী কৰি তুলিব পাৰে আৰু কেতিয়াবা মৃত্যুও ঘটিব পাৰে(World Stroke Day 2022) ৷
ইয়াৰ বিপদক স্বীকাৰ কৰি বিশ্বৰ মঞ্চত মানুহক ষ্ট্ৰোকৰ বিষয়ে সজাগ কৰাৰ উদ্দেশ্যেৰে প্ৰতি বছৰে ২৯ অক্টোবৰত ‘বিশ্ব ষ্ট্ৰ’ক দিৱস’ পালন কৰা হয় ।
ষ্ট্ৰোকৰ ৰোগী বৃদ্ধি পাইছে, সাৱধানতা অৱলম্বন কৰাটো প্ৰয়োজনীয়: বিশ্ব ষ্ট্ৰোক দিৱস
বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা (WHO)ৰ তথ্য অনুসৰি বিশ্বজুৰি ষ্ট্ৰোক হৈছে মৃত্যুৰ দ্বিতীয় আৰু অক্ষমতাৰ তৃতীয় প্ৰধান কাৰণ । পৰিসংখ্যা অনুসৰি ২০১৬ চনত ষ্ট্ৰোক ৰোগৰ ফলত ১ কোটি ১৫ লাখ লোকৰ মৃত্যু হৈছিল(Caution necessary as stroke cases rise)। একে সময়তে WHO ৰ অনুমান অনুসৰি ২০৩০ চনৰ ভিতৰত ষ্ট্ৰোকত মৃত্যু হোৱা লোকৰ সংখ্যা ১ কোটি ৭০ লাখলৈ বৃদ্ধি পাব ।
এই বিপদসমূহৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত প্ৰতি বছৰে ২৯ অক্টোবৰত বিশ্বজুৰি ‘বিশ্ব ষ্ট্ৰোক দিৱস’ উদযাপন কৰা হয়, যাৰ উদ্দেশ্য হৈছে ষ্ট্ৰোকৰ ভয়াৱহতা আৰু ষ্ট্ৰোক হ’লে ল’বলগীয়া পদক্ষেপ আৰু ইয়াৰ লগত জড়িত কাৰকসমূহৰ বিষয়ে সাধাৰণ জনতাক সজাগ কৰা উপচাৰ. এই দিৱস আয়োজন কৰাৰ অন্যতম উদ্দেশ্য হৈছে ষ্ট্ৰোকৰ আশংকা হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰচেষ্টা চলোৱা আৰু লগতে ৰাইজক এই সন্দৰ্ভত আলোচনাৰ বাবে এক মঞ্চ প্ৰদান কৰা । এইবাৰ বিশ্ব ষ্ট্ৰোক দিৱস ২০২২ "#Precioustime" শীৰ্ষক বিষয়ত পালন কৰা হৈছে(Stroke cases in India) ।
পৰিসংখ্যাই কি কয়
বিশেষজ্ঞ আৰু চিকিৎসকৰ মতে, বিগত কেইবছৰমানৰ পৰা অহৰহ পৰিৱৰ্তিত জীৱনশৈলী আৰু অনিয়মীয়া ৰুটিনৰ বাবে কেৱল বৃদ্ধসকলৰ মাজতেই নহয়, যুৱক-যুৱতীসকলৰ মাজতো ষ্ট্ৰোকত আক্ৰান্তৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাইছে(Stroke cases are increasing) ।
২০১৯ চনত ইণ্ডিয়ান ষ্ট্ৰ’ক এছ’চিয়েশ্যনে প্ৰকাশ কৰা এক তথ্যত কোৱা হৈছে যে সমগ্ৰ বিশ্বত প্ৰতি বছৰে প্ৰায় ১ কোটি ৭০ লাখ লোক ষ্ট্ৰোকত আক্ৰান্ত হয়, ইয়াৰে ৬২ লাখ লোকৰ মৃত্যু হয়, আনহাতে প্ৰায় ৫০ লাখ লোকৰ মৃত্যু হয় । মানুহ অক্ষম হৈ পৰে । উক্ত প্ৰতিবেদনত কোৱা হৈছিল যে, বিগত ১৫ বছৰত ভাৰতত ষ্ট্ৰোকৰ ক্ষেত্ৰত ১৭.৫ শতাংশ ঘটনা পঞ্জীয়ন কৰা হৈছে ।
একে সময়তে বিশ্বজুৰি উপলব্ধ শেহতীয়া তথ্য অনুসৰি বিশ্বজুৰি প্ৰতি বছৰে প্ৰায় ১৮ লাখ লোক ষ্ট্ৰোকৰ বলি হয় । ষ্ট্ৰোকৰ বেছিভাগ ক্ষেত্ৰতে কম আৰু মধ্যম আয়ৰ দেশত দেখা দিয়ে । কেৱল ভাৰতৰ কথা ক’বলৈ গ’লে ভাৰতৰ বিভিন্ন চৰকাৰী আৰু বেচৰকাৰী ৱেব চাইটত উপলব্ধ তথ্য অনুসৰি প্ৰতি মিনিটত তিনিজন ভাৰতীয়ৰ মৃদু, মধ্যমীয়া বা জটিল স্তৰৰ ষ্ট্ৰোক হয় ।
লগতে পঢ়ক: Chhath puja 2022: কেতিয়াৰ পৰা আৰম্ভ হ’ব ছট পূজা? জানো আহক পূজাৰ সমষ্ট বিধি
কিছুদিন পূৰ্বে জাৰ্নেল অৱ ষ্ট্ৰ’ক মেডিচিনত প্ৰকাশিত এক অধ্যয়নত (শিৰোনাম: তীব্ৰ ইস্কেমিক ষ্ট্ৰোকৰ আগতীয়া ব্যৱস্থাপনাৰ বাবে পৰামৰ্শ) ষ্ট্ৰোকৰ বিষয়ে এক তথ্য প্ৰকাশ পাইছিল । যাৰ মতে, গ্ৰাম্য অঞ্চলত প্ৰতি এক লাখ লোকৰ বিপৰীতে ষ্ট্ৰোকৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ হাৰ ৮৪ৰ পৰা ২৬২ ষ্ট্ৰোকৰ ভিতৰত দেখা যায় । চহৰ অঞ্চলত এই সংখ্যা প্ৰতি ১ লাখ জনসংখ্যাত ৩৩৪ আৰু ৪২৪ জন । এটা চিন্তাৰ বিষয় যে পূৰ্বৰ যুগত য’ত বৃদ্ধসকলৰ মাজত ষ্ট্ৰোকৰ ৰোগী অধিক দেখা গৈছিল, বৰ্তমান যুৱক-যুৱতীসকলৰ মাজতো ষ্ট্ৰোকৰ ঘটনা চৰ্চালৈ আহিছে ।
ইণ্ডিয়ান কাউন্সিল অৱ মেডিকেল ৰিচাৰ্চ (ICMR)ৰ এক গৱেষণাৰ মতে, কম বয়সীয়া প্ৰাপ্তবয়স্ক ৰোগীৰ মুঠ ষ্ট্ৰোক ৰোগীৰ প্ৰায় ১০%ৰ পৰা ১৫% এনে হয় যে প্ৰায় প্ৰতি পঞ্চম সংখ্যক ভুক্তভোগী চিকিৎসালয়ত ভৰ্তি হয় ।
ইতিহাস আৰু উদ্দেশ্য
তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে ২০০৪ চনৰ ২৯ অক্টোবৰত কানাডাৰ ভেংকুৱাৰত অনুষ্ঠিত বিশ্ব ষ্ট্ৰোক কংগ্ৰেছত বিশ্ব ষ্ট্ৰোক দিৱস প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয় । ইয়াৰ পিছত ২০০৬ চনত বিশ্ব ষ্ট্ৰোক ফেডাৰেচন আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ষ্ট্ৰোক ছ’চাইটিৰ একত্ৰীকৰণৰ জৰিয়তে বিশ্ব ষ্ট্ৰোক সংস্থা গঠন কৰা হয় ।
এই উপলক্ষে ৰাইজৰ মাজত সজাগতা বিয়পোৱাৰ উদ্দেশ্যে প্ৰতি বছৰে বিশ্ব ষ্ট্ৰোক দিৱস পালন কৰাৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হয় । এই উপলক্ষে কানাডাৰ স্নায়ুবিজ্ঞানী ড৹ ভ্লাদিমিৰ হাচিনস্কিয়ে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত এই বিশেষ দিনটো উদযাপন কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰে(celebrate World Stroke Day every year) ।
ইয়াত এইটোও জনাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ যে বিশ্ব ষ্ট্ৰোক দিৱস উদযাপনৰ আহ্বান প্ৰথমবাৰৰ বাবে নব্বৈৰ দশকত ইউৰোপীয় ষ্ট্ৰোক ইনিচিয়েটিভৰ(European Stroke Initiative) দ্বাৰা কৰা হৈছিল যদিও সেই সময়ত আৰ্থিক কাৰণত এই অনুষ্ঠান কেৱল ইউৰোপতে সীমাবদ্ধ আছিল(World Stroke Day was first made in the 1990) ।
মন কৰিবলগীয়া যে, এইবাৰ বিশ্ব ষ্ট্ৰোক দিৱস "#Precioustime" শীৰ্ষক বিষয়ত পালন কৰা হৈছে । এই বিষয়বস্তু বাচনি কৰাৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে বিগত “২০২১”চনৰ অভিযানৰ বিষয়বস্তু “Minutes Can Save Lives”ক গতি প্ৰদান কৰা । দৰাচলতে, ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিয়াল স্বাস্থ্য সমীক্ষা-৫ৰ মতে বিগত ৩০ বছৰ ধৰি মানুহৰ জীৱনশৈলীৰ ধাৰাবাহিক পৰিৱৰ্তন ঘটিছে । যাৰ ফলত ভাৰতৰ প্ৰায় সকলো ঠাইতে NCD আৰু ইয়াৰ সৈতে জড়িত বিপদ বৃদ্ধি পাইছে ।
একে সময়তে ক'ভিডৰ পিছত ষ্ট্ৰোক ৰোগীৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাইছে । এনে পৰিস্থিতিত জনসাধাৰণক ষ্ট্ৰোকৰ লক্ষণ আৰু লক্ষণসমূহৰ বিষয়ে সচেতন কৰাৰ লগতে ৰোগৰ জটিলতাসমূহৰ বৃদ্ধি হোৱাত বাধা প্ৰদানৰ বাবে সময়মতে প্ৰচেষ্টা চলাবলৈ আৰু আগতীয়াকৈ নিদান লাভ কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰাৰ লক্ষ্যৰে এইবাৰৰ বিষয়বস্তু নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে ।
কেনেকৈ যত্ন ল’ব লাগে
বিশেষজ্ঞসকলে কৈছে যে, ষ্ট্ৰোক হৈছে চিকিৎসাজনিত জৰুৰীকালীন অৱস্থা আৰু ইয়াৰ বাবে তৎক্ষণাত চিকিৎসকৰ সহায় লোৱাৰ প্ৰয়োজন । অন্যথা ব্যক্তিজন অক্ষম হৈ আনকি মৃত্যুও হ’ব পাৰে । মন কৰিবলগীয়া যে, ষ্ট্ৰোক দুই প্ৰকাৰৰ । ইস্কেমিক আৰু ৰক্তস্ৰাবী(stroke cases rise in the World) ।
এইবোৰত মগজুলৈ তেজ যোগান ধৰা ধমনী বন্ধ হৈ যোৱাৰ ফলত ইস্কেমিক ষ্ট্ৰোক হয় । একে সময়তে মগজুৰ এটা ৰক্তবাহী নলী ফাটি যোৱাৰ ফলত ৰক্তস্ৰাবী ষ্ট্ৰোক হয় ।
এই দুয়োবিধ ষ্ট্ৰোকে মৃত্যু, অক্ষমতা বা দীৰ্ঘম্যাদী অক্ষমতাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে । ষ্ট্ৰোকৰ পৰা সুস্থ হোৱা লোকসকলক সাধাৰণতে চিকিৎসাৰ লগতে দীৰ্ঘম্যাদী যত্ন আৰু পুনৰ্বাসনৰ প্ৰয়োজন হয় । বিশেষকৈ যিসকল লোকে ইতিমধ্যে উচ্চ ৰক্তচাপ, ডায়েবেটিছ, মেদবহুলতাৰ দৰে সমস্যাত ভুগি আছে তেওঁলোকক ষ্ট্ৰোকত অধিক দুৰ্বল বুলি গণ্য কৰা হয় ।
ষ্ট্ৰোকৰ লক্ষণসমূহ পৰীক্ষা কৰিবলৈ FAST (F.A.S.T.) পৰীক্ষা উপকাৰী হ’ব পাৰে । ইয়াৰ চাৰিটা পৰ্যায় আছে । যিবোৰ তলত দিয়া ধৰণৰ-
প্ৰথম পদক্ষেপ- F: F মানে face বা মুখ । ষ্ট্ৰোক হ’লে ভুক্তভোগীক হাঁহিবলৈ কওক । হাঁহি থকাৰ সময়ত যদি তেওঁৰ মুখৰ কোনো অংশ ওলমি থকা দেখা যায়, তেন্তে ষ্ট্ৰোক হ’ব পাৰে ।
দ্বিতীয় পদক্ষেপ- A: A Arm মানে বাহু । ষ্ট্ৰোক হোৱাৰ সন্দেহত ভুক্তভোগীক দুয়োখন হাত ওপৰলৈ তুলিবলৈ কওক । যদি তেওঁ এখন হাত ওপৰলৈ তুলিব নোৱাৰে বা উঠাব নোৱাৰে তেন্তে সেয়া ষ্ট্ৰোকৰ লক্ষণ হ’ব পাৰে ।
তৃতীয় পদক্ষেপ– S: S মানে Speech বা Speaking । ভুক্তভোগীক এটা শব্দ আওৰাই ক’বলৈ কওক, যদি তেওঁ সেই শব্দটো আওৰাই ক’বলৈ অসুবিধা পায় বা স্পষ্টকৈ ক’ব নোৱাৰে, তেন্তে সেয়া ষ্ট্ৰোকৰ লক্ষণ হ’ব পাৰে ।
চতুৰ্থ পদক্ষেপ- T: ইয়াত T (T) ৰ অৰ্থ হৈছে জৰুৰীকালীন সেৱালৈ ফোন কৰাৰ সময় । যদি ওপৰত উল্লেখ কৰা তিনিটা লক্ষণৰ ভিতৰত কোনো এটা লক্ষণ ভুক্তভোগীৰ দেহত দেখা যায়, তেন্তে তৎক্ষণাত তেওঁক চিকিৎসালয়লৈ লৈ যোৱাটো প্ৰয়োজনীয় ।
লগতে পঢ়ক: Heart disease: পূৰ্বে কৰ’নাত আক্ৰান্ত লোকৰ হৃদৰোগ হোৱাৰ আশংকা অধিক: অধ্যয়ন
