অনুচ্ছেদ ৩৭০ আৰু ইয়াৰ বাতিলকৰণ : উৎপত্তিৰ পৰা বিলুপ্তিলৈ জম্মু কাশ্মীৰৰ বিশেষ মৰ্যাদাৰ সময়ৰেখা

উচ্চতম ন্যায়ালয়ে সোমবাৰে অনুচ্ছেদ ৩৭০-ৰ বিধানসমূহ বাতিলকৰণক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা আবেদনবোৰৰ ওপৰত ৰায় ঘোষণা কৰে । ১৯৫০ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীত কাৰ্যকৰী হোৱা ভাৰতীয় সংবিধানত অনুচ্ছেদ ৩৭০ প্ৰদান কৰা হয় । এই অনুচ্ছেদে তিনিটা বিস্তৃত ফ্ৰেমৱৰ্ক নিৰ্ধাৰণ কৰে । এই প্ৰতিবেদনত ভাৰতত অনুচ্ছেদ ৩৭০ প্ৰস্তুত কৰাৰ পৰা বাতিল কৰালৈকে ঘটনাবোৰ আৰু ইয়াৰ সৈতে সম্পৰ্কিত মুখ্য বিষয়বোৰৰ সাৰাংশ দিয়া হৈছে ।

নিউজ ডেস্ক, ১১ ডিচেম্বৰ : উচ্চতম ন্যায়ালয়ে এক ঐতিহাসিক সিদ্ধান্তত সোমবাৰে সংবিধানৰ ৩৭০ অনুচ্ছেদৰ অধীনত জম্মু-কাশ্মীৰৰ বিশেষ মৰ্যাদা বাতিল কৰাৰ কেন্দ্ৰৰ পদক্ষেপক বাহাল ৰাখে ।

"জম্মু-কাশ্মীৰ সংবিধান সভা স্থায়ী সংস্থা হোৱাৰ উদ্দেশ্য নাছিল । এইটো কেৱল সংবিধান প্ৰস্তুত কৰিবলৈহে গঠন কৰা হৈছিল । সংবিধান সভাৰ পৰামৰ্শ ৰাষ্ট্ৰপতিৰ বাবে বাধ্যতামূলক নাছিল ।" উচ্চতম ন্যায়ালয়ে নিজৰ ৰায়ত কয় ।

ভাৰতৰ মুখ্য ন্যায়াধীশ ডি ৱাই চন্দ্ৰচূড়ৰ নেতৃত্বত আৰু ন্যায়াধীশ এছ কে কৌল, সঞ্জীৱ খান্না, বি আৰ গাভাই আৰু সূৰ্য কান্তক লৈ গঠিত পাঁচজনীয়া বিচাৰপীঠে বিষয়টোত ১৬ দিন ধৰি দাখিল কৰা আবেদনৰ শুনানি গ্ৰহণ কৰে ।

অৱশ্যে অনুচ্ছেদ ৩৭০-ৰ সময়সীমা কেইটামান মাহ বা কেইবছৰমানৰ কথা নহয় । কিন্তু ইয়াক ভাৰতে স্বাধীনতা লাভ কৰা ১৯৪৭ চনৰ বছৰটোৰ পৰা বিচাৰি উলিয়াব পাৰি । এই প্ৰতিবেদনত ১৯৪৭ চনৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা আৰু ২০২৩ চনৰ ১১ ডিচেম্বৰলৈকে চলা ঘটনা প্ৰৱাহৰ বিতং সময়ৰেখা দিয়া হৈছে :

• অক্টোবৰ ২৬, ১৯৪৭

জম্মু-কাশ্মীৰৰ অন্তিম শাসক মহাৰাজা হৰি সিঙে ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজত সশস্ত্ৰ সংঘৰ্ষৰ সৃষ্টি কৰা সৈনিক আৰু জনজাতীয় পাকিস্তানী সৈন্যৰ আক্ৰমণৰ পিছত ভাৰত অধিগ্ৰহণৰ চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰে । মহাৰাজাই সংসদক তিনিটা বিষয়ত শাসন কৰিবলৈ অনুমতি দিছিল আৰু ভাৰত ৰাষ্ট্ৰৰ ক্ষমতা বৈদেশিক পৰিক্ৰমা, প্ৰতিৰক্ষা আৰু যোগাযোগত সীমাবদ্ধ কৰিছিল ।

• জানুৱাৰী, ১৯৪৮

১৯৪৮ চনৰ জানুৱাৰী মাহত ভাৰতে কাশ্মীৰৰ কিছু অংশ পাকিস্তানৰ বলপূৰ্বক দখলৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ কৰিবলৈ কাশ্মীৰ সমস্যাটো ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সন্মুখলৈ আনিছিল । ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নিৰাপত্তা পৰিষদে যুদ্ধবিৰতি, পাকিস্তানী আৰু ভাৰতীয় সৈন্য প্ৰত্যাহাৰ, কাশ্মীৰত গণভোট আৰু জম্মু-কাশ্মীৰৰ লোকসকল ভাৰত বা পাকিস্তানৰ অংশ হ'বনে নহয় তাৰ সিদ্ধান্ত লোৱাৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ (UNSC Resolution 47) গৃহীত কৰে ।

• ১৯৪৯

জম্মু-কাশ্মীৰৰ হৈ শ্বেখ আব্দুল্লা, মিৰ্জা মহম্মদ বেগ, মৌলানা মহম্মদ চৈয়দ মাছুদী আৰু মতিৰাম বাগৰাই ভাৰতীয় সংবিধান সভাত যোগদান কৰে । এই চাৰিগৰাকী ব্যক্তিয়ে জম্মু-কাশ্মীৰ আৰু ভাৰতৰ সংবিধান ৰচনা কৰিবলৈ পৰৱৰ্তী তিনি মাহত এন গোপালস্বামী আয়াংগাৰ আৰু চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেলৰ সৈতে সহযোগিতা কৰিছিল । সেইটোৱে অৱশেষত অনুচ্ছেদ ৩৭০-ৰ আকাৰ লৈছিল । আলোচনাৰ সময়ত অৱশ্যে ইয়াক অস্থায়ীভাৱে অনুচ্ছেদ ৩০৬ বুলি কোৱা হৈছিল ।

• জানুৱাৰী ২৬, ১৯৫০

১৯৫০ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীত ভাৰতীয় সংবিধান কাৰ্যকৰী হয় । অনুচ্ছেদ ৩৭০-য়ে তিনিটা বিস্তৃত আন্তঃগাঁথনি নিৰ্ধাৰণ কৰিছে । অনুচ্ছেদ ৩৮৭০-ত কোৱা হৈছে যে ইয়াৰ চৰকাৰৰ 'সন্মতি' অবিহনে ভাৰতে জম্মু-কাশ্মীৰত আইন প্ৰণয়ন নকৰে । লগতে ঘোষণা কৰে যে জম্মু-কাশ্মীৰক সংবিধানৰ সকলো ব্যৱস্থাৰ পৰা ৰেহাই দিয়া হ'ব । যাৰ ফলত অনুচ্ছেদ ৩৭০ আৰু অনুচ্ছেদ ১-ক বাদ দি ভাৰতক 'যুক্তৰাজ্য' হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল । সংবিধানৰ যিকোনো অনুচ্ছেদ ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে ৰাজ্যখনত 'পৰিৱৰ্তন' বা 'ব্যতিক্ৰমীভাৱে' প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে, কিন্তু কেৱল ৰাজ্য চৰকাৰৰ সৈতে 'পৰামৰ্শ'ৰ পিছতহে। তৃতীয়তে, জম্মু-কাশ্মীৰ সংবিধান সভাৰ অনুমোদন অবিহনে অনুচ্ছেদ ৩৭০ নিজে নিজে সলনি হ'ব বা আঁতৰাব নোৱাৰি ।

• জানুৱাৰী ২৬, ১৯৫০ (২)

অনুচ্ছেদ ৩৭০-ৰ অধীনত, ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ডঃ ৰাজেন্দ্ৰ প্ৰসাদে সংবিধান (জম্মু-কাশ্মীৰৰ বাবে আবেদন) আদেশ, ১৯৫০ জাৰি কৰে । ইয়াত জম্মু-কাশ্মীৰত সংসদে ব্যৱহাৰ কৰিবলগা ক্ষমতাৰ বিস্তৃতি আৰু সামগ্ৰিকতাৰ কথা উল্লেখ কৰা হয় । আনহাতে, 'Instrument of Accession'ত এইটো নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছিল যে যুক্তৰাজ্যই যোগাযোগ, প্ৰতিৰক্ষা আৰু বাহ্যিক বিষয়বোৰ তদাৰক কৰিব । ইয়াৰ অধীনত আহিবলগীয়া সঠিক বিষয়বোৰ ৰাষ্ট্ৰপতিৰ নিৰ্দেশনাত নিৰ্ধাৰিত কৰা হৈছিল । ইয়াৰ উপৰি আদেশৰ দ্বাৰা অনুসূচী ২ প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল আৰু ইয়াত সংশোধিত সাংবিধানিক ব্যৱস্থাৰ এখন তালিকা আছিল, যিবোৰ ৰাজ্যৰ অধীনত থাকিব ।

• অক্টোবৰ ৩১, ১৯৫১

শ্ৰীনগৰত শৰতৰ এটা মনোমুগ্ধকৰ দিনত জম্মু-কাশ্মীৰৰ সংবিধান সভা স্থাপন কৰা হৈছিল । জম্মু-কাশ্মীৰ সংবিধান সভাৰ ৭৫ জন সদস্যই প্ৰথমবাৰৰ বাবে ইয়াৰ আহ্বান জনাইছিল । তেওঁলোক নেশ্যনেল কনফাৰেন্স পাৰ্টীৰ সদস্য আছিল । ইয়াৰ নেতৃত্ব দিছিল জম্মু-কাশ্মীৰৰ তদানীন্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্বেখ আব্দুল্লাই । তেওঁলোকৰ লক্ষ্য আছিল জম্মু-কাশ্মীৰৰ বাবে এখন সংবিধান ৰচনা কৰা ।

• ১৯৫২

জম্মু-কাশ্মীৰ চৰকাৰ আৰু ভাৰত চৰকাৰে ১৯৫২ চনত দিল্লী চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰিছিল । চুক্তিখনে সংসদৰ অৱশিষ্ট ক্ষমতা (অনুচ্ছেদ ২৪৮) ব্যৱহাৰৰ বিষয়ে আলোচনা কৰিছিল । এইবোৰ বিষয় ৰাজ্য বা সমকালীন তালিকাৰ দ্বাৰা সামৰি লোৱা হোৱা নাছিল । দিল্লী চুক্তিত উল্লেখ কৰা হৈছিল যে জম্মু-কাশ্মীৰ চৰকাৰে এনে কৰ্তৃত্ব ৰাখিব । আন ৰাজ্যত কেন্দ্ৰীয় সংসদৰ সাধাৰণতে সকলো অৱশিষ্ট কৰ্তৃপক্ষৰ ওপৰত সম্পূৰ্ণ কৰ্তৃত্ব থাকে । ভাৰতীয় সংবিধানৰ আন কেইটামান অনুচ্ছেদ যেনে মৌলিক অধিকাৰ, নাগৰিকত্ব, ব্যৱসায়-বাণিজ্য, কেন্দ্ৰীয় নিৰ্বাচন আৰু আইনী ক্ষমতা দিল্লী চুক্তিৰ দ্বাৰা ৰাজ্যখনলৈ সম্প্ৰসাৰিত কৰা হৈছিল ।

• মে' ১৪, ১৯৫৪

ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাজেন্দ্ৰ প্ৰসাদে দিল্লী চুক্তি, ১৯৫২-ৰ চৰ্তাৱলী কাৰ্যকৰী কৰাৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰপতিৰ নিৰ্দেশ জাৰি কৰে । ৰাষ্ট্ৰপতিৰ এই নিৰ্দেশে জম্মু-কাশ্মীৰৰ আঞ্চলিক অখণ্ডতা নিশ্চিত কৰে আৰু অনুচ্ছেদ ৩৫এ প্ৰৱৰ্তন কৰে । ইয়াৰ দ্বাৰা জম্মু-কাশ্মীৰৰ স্থায়ী নাগৰিকসকলক বিশেষ অধিকাৰ প্ৰদান কৰা হয় । জম্মু-কাশ্মীৰৰ সংবিধান সভাৰ সন্মতিক্ৰমে এই নিৰ্দেশটো প্ৰদান কৰা হৈছিল।

• নৱেম্বৰ ১৭, ১৯৫৬

জম্মু-কাশ্মীৰৰ সংবিধান এই ঘোষণাৰ সৈতে গ্ৰহণ কৰা হৈছিল- 'জম্মু-কাশ্মীৰ ৰাজ্য ভাৰত গণৰাজ্যৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংশ' ।

• ১৯৫৯

ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে কৈছিল যে ৰাষ্ট্ৰপতিৰ সকলো আদেশ সংবিধান সভাৰ অনুমোদন সাপেক্ষে ।

১৯৬২ চনত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ৰাষ্ট্ৰপতিৰ আদেশ বাহাল ৰাখি কয় যে অনুচ্ছেদ ৩৭০-ত 'সংশোধনী' শব্দটো বহলভাৱে ব্যাখ্যা কৰিব লাগে । ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে কেৱল সংবিধানৰ বিধানসমূহত 'সামান্য' পৰিৱৰ্তন কৰিব পাৰে বুলি যুক্তি দি আবেদন দাখিল কৰাৰ পিছত এই কথাটো আহে ।

• ১৯৬৮

উচ্চতম ন্যায়ালয়ে এইটো লক্ষ্য কৰে যে সাধাৰণ সভা ভংগ হোৱাৰ পিছতো অনুচ্ছেদ ৩৭০ বলৱৎ হৈ আছে । উক্ত সিদ্ধান্তৰ অৰ্থ হৈছে যে সংবিধান সভাৰ অনুপস্থিতি সত্ত্বেও অনুচ্ছেদ ৩৭০ সংবিধানত স্থায়ী স্থিতিত উপনীত হৈছিল ।

• ১৯৯০

ভাৰতীয় প্ৰশাসনৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ কৰিবলৈ ৰাজপথলৈ ওলাই অহাৰ পিছত ভাৰতীয় সেনাৰ সৈতে সংঘৰ্ষত শ শ কাশ্মীৰী যুৱক নিহত হয় । বৰ্ধিত হিংসাৰ সন্মুখীন হৈ তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ গৃহ চহৰ এৰিবলগা হয় । ফেডাৰেল চৰকাৰে সশস্ত্ৰ বাহিনী বিশেষ ক্ষমতা আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে সশস্ত্ৰ বাহিনীক সশস্ত্ৰ যুদ্ধৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ নতুন ক্ষমতা প্ৰদান কৰে ।

• ১৯৯৫

প্ৰধানমন্ত্ৰী পি ভি নৰসিংহ ৰাৱে সংসদত এটা বিবৃতি দি অনুচ্ছেদ ৩৭০ বাহাল ৰখাৰ প্ৰতিশ্ৰুতিক আৰু দৃঢ় কৰি তোলে । তেওঁ কয় যে জম্মু-কাশ্মীৰ ভাৰতৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি শাসন উঠাই লোৱা উচিত ।

• মাৰ্চ, ২০১৫

ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টীয়ে ২০১৫ চনৰ মাৰ্চ মাহত জম্মু-কাশ্মীৰত প্ৰথমবাৰৰ বাবে পিপ'লছ ডেমোক্ৰেটিক পাৰ্টীৰ সৈতে চৰকাৰ গঠন কৰে ।

• জুলাই, ২০১৬

২০১৬ চনৰ জুলাই মাহত ভাৰতীয় সেনাৰ সৈতে হোৱা গুলীয়াগুলীত হিজবুল মুজাহিদীনৰ কমাণ্ডাৰ বুৰহান ৰাব্বানী নিহত হয় । জম্মু-কাশ্মীৰত ইয়াৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত ব্যাপক বিক্ষোভ প্ৰদৰ্শন হয়, যাৰ ফলত কমেও ৬৫ গৰাকী লোকৰ মৃত্যুৰ উপৰি হাজাৰ হাজাৰ লোক আহত হয় ।

• জুন, ২০১৮

বিজেপিয়ে ২০১৮ চনৰ জুনত পিডিপিৰ সৈতে মিত্ৰতা সমাপ্ত কৰে । ইয়াৰ পিছত ৰাজ্যপাল সত্যপাল মালিকে ২০১৮ চনৰ নৱেম্বৰত বিধানসভা ভংগ কৰে ।

• ২০ ডিচেম্বৰ, ২০১৮

জম্মু-কাশ্মীৰ ৰাজ্যত সংবিধানৰ ৩৫৬ অনুচ্ছেদৰ অধীনত ক্ষমতা প্ৰয়োগ কৰাৰ সময়ত ৰাষ্ট্ৰপতি শাসন জাৰি কৰা হয় । পৰৱৰ্তী সময়ত ৩ জুলাই, ২০১৯ তাৰিখে ইয়াৰ সম্প্ৰসাৰণ কৰা হয় ।

• আগষ্ট ৫, ২০১৯

কেন্দ্ৰই পূৰ্বৰ জম্মু-কাশ্মীৰ ৰাজ্যক এক বিশেষ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰি অনুচ্ছেদ ৩৭০ ব্যৱস্থা বাতিল কৰে ।

• আগষ্ট ৬, ২০১৯

অনুচ্ছেদ ৩৭০ বাতিল কৰাৰ ৰাষ্ট্ৰপতিৰ আদেশক প্ৰত্যাহ্বান জনাই অধিবক্তা এম এল শৰ্মাই দাখিল কৰা আবেদনখন হৈছে প্ৰথম আবেদন । পিছত জম্মু-কাশ্মীৰৰ আন এগৰাকী অধিবক্তা চাকিৰ চবিৰে এই আবেদনত যোগদান কৰে ।

• আগষ্ট ১০, ২০১৯

জম্মু-কাশ্মীৰৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ৰাজনৈতিক দল নেচনেল কনফাৰেন্সে এখন আবেদন দাখিল কৰি দাবী কৰে যে ৰাজ্যখনৰ স্থিতিত অনা পৰিৱৰ্তনবোৰে তেওঁলোকৰ আদেশ অবিহনে ইয়াৰ নাগৰিকসকলৰ অধিকাৰ কাঢ়ি লৈছে ।

• ২৪ আগষ্ট, ২০১৯

ভাৰতীয় প্ৰেছ কাউন্সিলে যোগাযোগৰ ওপৰত প্ৰতিবন্ধকতা আৰোপ কৰাৰ কেন্দ্ৰ আৰু জম্মু-কাশ্মীৰ প্ৰশাসনৰ সিদ্ধান্তক সমৰ্থন কৰি উচ্চতম ন্যায়ালয়লৈ যায় ।

• আগষ্ট ২৮, ২০১৯

উচ্চতম ন্যায়ালয়ে সাংবাদিকৰ ওপৰত আৰোপ কৰা নিষেধাজ্ঞা আঁতৰোৱাৰ বাবে কাশ্মীৰ টাইমছৰ সম্পাদকৰ দ্বাৰা দাখিল কৰা আবেদনৰ ওপৰত কেন্দ্ৰ আৰু জম্মু-কাশ্মীৰ প্ৰশাসনক জাননী জাৰি কৰে ।

• ছেপ্টেম্বৰ ১৯, ২০১৯

উচ্চতম ন্যায়ালয়ে অনুচ্ছেদ ৩৭০ বাতিলক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা আবেদনৰ শুনানিৰ বাবে পাঁচজনীয়া সংবিধান বিচাৰপীঠ গঠন কৰে ।

• মাৰ্চ ২, ২০২০

উচ্চতম ন্যায়ালয়ে অনুচ্ছেদ ৩৭০-ৰ ব্যৱস্থা বাতিল কৰাৰ কেন্দ্ৰৰ সিদ্ধান্তৰ সাংবিধানিক বৈধতাক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা বৃহত্তৰ সাতজনীয়া বিচাৰপীঠৰ আবেদনবোৰৰ কথা উল্লেখ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰে ।

• এপ্ৰিল ২৫, ২০২২

উচ্চতম ন্যায়ালয়ে জম্মু-কাশ্মীৰত চলি থকা সমষ্টি পুনৰ নিৰ্ধাৰণ কাৰ্যৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত এগৰাকী আবেদনকাৰীয়ে জৰুৰী শুনানি বিচৰাৰ পিছত অনুচ্ছেদ ৩৭০ ব্যৱস্থা বাতিল কৰাৰ কেন্দ্ৰৰ সিদ্ধান্তক প্ৰত্যাহ্বান জনাই গ্ৰীষ্মকালীন বন্ধৰ আবেদনৰ পিছত তালিকাভুক্তিৰ বিষয়ে বিবেচনা কৰিবলৈ সন্মত হয় ।

• জুলাই ১১, ২০২৩

উচ্চতম ন্যায়ালয়ে এক বিবৃতিত কয় যে অনুচ্ছেদ ৩৭০ বাতিলক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা আৱেদনৰ ওপৰত ২ আগষ্টৰ পৰা দৈনন্দিন শুনানি আৰম্ভ হ'ব ।

• আগষ্ট ২, ২০২৩

উচ্চতম ন্যায়ালয়ে অনুচ্ছেদ ৩৭০ বাতিলক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা আবেদনৰ শুনানি আৰম্ভ কৰে ।

• ছেপ্টেম্বৰ ৫, ২০২৩

উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ২৩ খন আবেদনৰ ওপৰত ১৬ দিনৰ শুনানিৰ পিছত বিষয়টোত ৰায় সংৰক্ষিত ৰাখে ।

• ডিচেম্বৰ ১১, ২০২৩

উচ্চতম ন্যায়ালয়ে অনুচ্ছেদ ৩৭০ বাতিল কৰাৰ চৰকাৰৰ সিদ্ধান্তক বাহাল ৰাখি কয় যে অহা বছৰৰ ৩০ ছেপ্টেম্বৰৰ ভিতৰত জম্মু-কাশ্মীৰত বিধানসভাৰ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰাৰ বাবে পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা উচিত ।

লগতে পঢ়ক :৩৭০ অনুচ্ছেদ অস্থায়ী, ছেপ্টেম্বৰ ২০২৪ ৰ ভিতৰত জম্মু-কাশ্মীৰত নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰাৰ নিৰ্দেশ সৰ্বোচ্চ ন্যায়ালয়ৰ