স্পৰ্টছ ডেস্ক, ১৬ নৱেম্বৰ : ২০ নৱেম্বৰৰ পৰা কাটাৰত বাজিব ফিফা বিশ্বকাপৰ হুইচেল (Qatar FIFA World Cup 2022) । প্ৰতিখন বিশ্বকাপতে শুভকংৰে এক অন্যতম ভূমিকা পালন কৰে । এক অনন্য আৰু সৰ্বাংগ সুন্দৰ শুভংকৰৰ প্ৰতি প্ৰতিখন বিশ্বকাপতে গুৰুত্ব প্ৰদান কৰা হয় । অৱশ্যে যদি চোৱা যায় ১৯৩০ চনতে আৰম্ভ হোৱা ফুটবল বিশ্বকাপে (First FIFA World Cup) ১৯৬৬ চনত ইংলেণ্ডত আয়োজন কৰাৰ সময়তহে ইয়াৰ প্ৰথম শুভংকৰ লাভ কৰিছিল (First Mascot in FIFA World Cup) ।
বিভিন্ন ধৰণৰ শুভংকৰ দীৰ্ঘদিন ধৰি ফিফা বিশ্বকাপৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ হৈ আহিছে । এই শুভকংৰটো বিশেষকৈ যুৱ আৰু শিশুসকলৰ মাজত অতি জনপ্ৰিয় হৈ আহিছে । শুভংকৰে কেৱল বিশ্বকাপৰ প্ৰচাৰ কৰাই নহয়, লগতে জনসাধাৰণৰ বাবে মনোৰঞ্জনৰ কেন্দ্ৰবিন্দুও ।
আনহাতে, প্ৰতিখন বিশ্বকাপতে শুভংকৰটো কেতিয়াবা এজন বিশেষজ্ঞৰ দ্বাৰা বাছনি কৰা হয় বা অনুৰাগীসকলৰ ভোটদানৰ দ্বাৰা বাছনি কৰা হয় (selections of Mascots in FIFA World Cup) । এই শুভংকৰ ১৯৬৬ চনত ইংলেণ্ডত অনুষ্ঠিত ফিফা বিশ্বকাপত আনুষ্ঠানিকভাৱে আৰম্ভ হয় আৰু তেতিয়াৰে পৰা ফিফা বিশ্বকাপৰ ইতিহাসত ১৫ টা শুভংকৰ আহিছে ।
১৯৬৬ চনত ইংলেণ্ডত অনুষ্ঠিত ফিফা বিশ্বকাপত প্ৰথমবাৰৰ বাবে সংযোজন ঘটোৱা শুভংকৰটো 'ৱিলি' নামেৰে পৰিচিত আছিল (1966 FIFA world cup mascot Willie) । সেইটো এটা সিংহ আছিল । তাক এটা ইউনিয়ন জেক থিমযুক্ত টি-শ্বাৰ্ট পিন্ধোৱা হৈছিল । শুভংকৰটো ফ্ৰিলেন্স শিল্পী ৰেগ হোৱি ৱিলিৰ দ্বাৰা ডিজাইন কৰা হৈছিল বুলি জনা যায় । বিশ্বকাপৰ ইতিহাসত সেইটো এটা ডাঙৰ সাফল্য বুলি কোৱা হয় । তেতিয়াৰে পৰা অন্যান্য স্থানত অনুষ্ঠিত বিশ্বকাপবোৰৰ বাবেও শুভংকৰ বাছনি কৰা হৈ আহিছে আৰু এই শুভংকৰবোৰ প্ৰতিযোগিতাখনৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংশ হিচাবে গণ্য কৰা হৈছে ।
ইয়াৰ পিছত ১৯৭০ চনত মেক্সিকোত অনুষ্ঠিত ফুটবল বিশ্বকাপত আয়োজক দেশখনৰ ৰঙেৰে ৰঙীয়াল এক ছোম্ব্ৰেৰো মেক্সিকান ল'ৰা 'জুয়েনিটো' শুভংকৰ হিচাপে আহিছিল ।
পৰৱৰ্তী ফিফা বিশ্বকাপ ১৯৭৪ চনত পশ্চিম জাৰ্মানীত অনুষ্ঠিত হৈছিল । এই ফিফা বিশ্বকাপত দুটা শিশু 'টিপ এণ্ড টেপ'ক শুভংকৰ হিচাপে গ্ৰহণ কৰা হৈছিল । দুয়োকে বৰ ফূৰ্তিবাজ দেখা গৈছিল ।
শুভংকৰ হিচাপে ১৯৭৮ চনত আৰ্জেণ্টিনাত অনুষ্ঠিত বিশ্বকাপত এজন যুৱকৰ বিষয়বস্তু লৈ দক্ষ ঘোঁৰাচালক হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছিল । তেওঁৰ নাম আছিল 'গৌচিটো'। 'গৌচিটো'ত হালধীয়া ৰুমাল আৰু চাবুক আছিল, যিটো দক্ষিণ আমেৰিকাৰ দেশখনৰ দক্ষ ঘোঁৰাচালকসকলৰ প্ৰতীক আছিল ।
১৯৮২ চনৰ ফিফা বিশ্বকাপৰ সময়ত স্পেইনে ইয়াক সলনি কৰে আৰু এটা ফলক শুভংকৰ হিচাপে প্ৰৱৰ্তন কৰে । 'নাৰঞ্জিটো' নামৰ শুভংকৰটোক স্পেনিছ জাৰ্চীত হাঁহি থকা দেখা গৈছিল ।
১৯৮৬ চনত মেক্সিকোত অনুষ্ঠিত বিশ্বকাপত শুভংকৰক এখন পাচলি পথাৰৰ সৈতে পৰিচয় কৰাই দিছিল । মেক্সিকোৱে ইয়াৰ নাম দিছিল 'পিক' । ই এক বিখ্যাত মেক্সিকান জলকীয়া, যাক মেক্সিকান খাদ্যত যথেষ্ট পৰিমাণে ব্যৱহাৰ কৰা হয় । ইয়াৰ টুপীটো যথেষ্ট জনপ্ৰিয় আছিল ।
১৯৯০ চনত ইটালীত ফিফা বিশ্বকাপ অনুষ্ঠিত হয় । এই সময়ছোৱাত এক অনন্য শুভংকৰ প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল । তাৰ নাম দিয়া হৈছিল 'চিয়াও' । শুভংকৰটোৰ শৰীৰটো এটা নমনীয় ষ্টিক ৰক ফুটবলক বিশ্ৰাম দি ইটালিয়ান ৰঙৰ বৰ্গ খণ্ডৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈল । শুভংকৰটোক ষ্টিক প্লেয়াৰৰ ৰূপ দিয়া হৈছিল ।
১৯৯৪ চনত যেতিয়া আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰত ফিফা বিশ্বকাপ অনুষ্ঠিত হৈছিল তেতিয়া আমেৰিকান জনসাধাৰণৰ প্ৰিয় বুলি কোৱা পোহনীয়া কুকুৰটোক কেন্দ্ৰবিন্দু কৰা হৈছিল আৰু বিশ্বকাপৰ শুভংকৰ 'ষ্ট্ৰাইকাৰ' নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল । শুভংকৰটোৱে আমেৰিকাৰ পতাকাৰ ৰঙৰ কাপোৰ পিন্ধিছিল আৰু ফুটবলত লথিয়াই থকা দেখা গৈছিল ।
ইয়াৰ পিছত ১৯৯৮ চনত ফ্ৰান্সত আয়োজন কৰা হয় ফিফা বিশ্বকাপ । ফ্ৰান্সৰ ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতীক কুকুৰাৰ চেহেৰাৰ ওপৰত আধাৰ কৰি বিশ্বকাপৰ শুভংকৰ 'ফুটিক্স' নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল । উক্ত শুভংকৰটো ফৰাচী কিটৰ নীলা ৰঙত অংকিত কৰা হৈছিল আৰু হাতত এটা ফুটবল ধৰি আছিল । 'ফ্ৰান্স ৯৮' ইয়াৰ বুকুত লিখা হৈছিল ।
২০০২ চনত জাপান আৰু কোৰিয়াই যুটীয়াভাৱে আয়োজন কৰা ফিফা বিশ্বকাপত 'ইটো', 'কাজ' আৰু 'নিক' নামৰ তিনিটা শুভংকৰৰ বিষয়বস্তু আছিল । এই তিনিজন খেলুৱৈক ফুটবলৰ সৈতে দেখা গৈছিল । তেওঁলোকে নতুন যুগৰ আগমন প্ৰদৰ্শন কৰিব বুলি কোৱা হৈছিল ।
ইয়াৰ পিছত পৰৱৰ্তী ফিফা বিশ্বকাপ 2006 চনত জাৰ্মানীত অনুষ্ঠিত হৈছিল । তাত শুভংকৰ গোল আৰু লিঅ'ক মিলাই 'গোলিঅ' নিৰ্মাণ কৰিছিল । তাত এটা সিংহক জাৰ্মানী দলৰ টি-শ্বাৰ্ট পিন্ধা দেখা গৈছিল । শুভংকৰটোৱে এখন হাতত এটা ফুটবলো ধৰি আছিল ।
ফিফা বিশ্বকাপ ২০১০ দক্ষিণ আফ্ৰিকাত অনুষ্ঠিত হৈছিল । উল্লেখ্য, দক্ষিণ আফ্ৰিকা নাহৰফুটুকীৰ বাবে বিখ্যাত । গতিকে তেনে এখন দেশত নাহৰফুটুকীৰ ওপৰত আধাৰ কৰি এটা শুভংকৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল । তাৰ নাম দিয়া হয় 'জাকুমি', যিটোৱে সেউজীয়া আৰু সোণালী ৰঙত থিয় হৈ মানুহক অভিবাদন জনোৱা দেখা গৈছিল ।
ফিফা বিশ্বকাপ ২০১৪ ব্ৰাজিলত অনুষ্ঠিত হৈছিল । সেয়ে অৱধাৰিতভাৱে শুভংকৰটো তাত থকা বহুতো বিলুপ্ত স্থানীয় প্ৰজাতিৰ কথা মনত ৰাখি নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল । ফুটবল আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞানৰ মিশ্ৰণৰ বাৰ্তা প্ৰদান কৰা শুভংকৰটোৰ নাম আছিল 'ফুলেকো' । ই ব্ৰাজিলৰ পতাকাৰ ৰঙেৰে ৰঙীয়াল আছিল ।
২০১৮ চনত ৰাছিয়াত অনুষ্ঠিত বিশ্বকাপৰ প্ৰতীকত জন্তুৰ প্ৰৱণতাও দেখা গৈছিল । য'ত শুভংকৰটো এটা কুকুৰনেচীয়া বাঘৰ ওপৰত আধাৰিত আছিল । ইয়াৰ নাম দিয়া হৈছিল 'জাব্বিকা' । উক্ত শুভংকৰটো বাছনিৰ বাবে সমগ্ৰ বিশ্বৰ ইণ্টাৰনেটত ৰাজহুৱাভাৱে ভোটদানৰ দ্বাৰা বাছনি কৰা হৈছিল ।
ফিফা ফুটবল বিশ্বকাপ প্ৰতিযোগিতাখনৰ ইতিহাসত প্ৰথমবাৰৰ বাবে কাটাৰ 2022-ত শুভংকৰটো কাপোৰৰ আকৃতিত দেখা গৈছে (FIFA world cup 2022) । ইয়াক 'লায়িব' নাম দি জনপ্ৰিয় কৰা হৈছে । আৰবী ভাষাত 'লায়িব'ৰ অৰ্থ হৈছে 'অতি দক্ষ খেলুৱৈ' (Qatar FIFA world cup Mascot Laeeb) । যিটো আৰব পুৰুষৰ দ্বাৰা পৰিধান কৰা পৰম্পৰাগত পাগুৰিৰ সৈতে সংযুক্ত কৰি প্ৰচাৰ কৰা হৈছে ।
লগতে পঢ়ক : Attack on Pacific Zircon : ওমানত তেল পৰিবাহী জাহাজত আক্ৰমণ
