বিশেষ প্ৰতিবেদন, ২ জানুৱাৰী : ২০২৩ বৰ্ষটো ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থাৰ (ইছৰো) বাবে এক 'ডাঙৰ সফলতা'ৰ বৰ্ষ আছিল । কিয়নো চন্দ্ৰযান-৩ৰ মসৃণ অৱতৰণৰ বিজয়ৰ জৰিয়তে মহাকাশত ভাৰতৰ বৰ্ধিত দক্ষতাৰ সাক্ষী হৈছিল সমগ্ৰ বিশ্ব । আনহাতে, এই বছৰতে আদিত্য এল১ মিছন আৰম্ভ কৰে । আনহাতে, মহাকাশ সংস্থাটোৱে ২০২৩ বৰ্ষক দেশৰ বাবে আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ বছৰ হিচাপে চিহ্নিত কৰাৰ কেইবাটাও সুবিধা প্ৰদান কৰে ।
ইয়াৰ দ্বাৰা একে উৎসাহ অব্যাহত ৰাখি ২০২৪ নতুন বছৰটো আন এক উচ্চতাৰে আৰম্ভণি কৰে । সোমবাৰে কৃষ্ণ গহ্বৰ, নিউট্ৰন তৰা, সক্ৰিয় গেলেক্টিক নিউক্লিয়াছ, পালছাৰ আৰু নীহাৰিকা আদিৰ দৰে বিভিন্ন জ্যোতিৰ্বৈজ্ঞানিক পৰিঘটনাৰ পৰা নিৰ্গমন প্ৰণালী অধ্যয়ন কৰাৰ বাবে ভাৰতৰ প্ৰথম সমৰ্পিত পোলাৰিমেট্ৰি মিছন এক্সপিঅ'ছেট ইছৰোৱে মুকলি কৰে ।
কিন্তু ইমানতেই শেষ হোৱা নাই ইছৰোৰ অভিযান । ইছৰোৱে প্ৰকাশ কৰিছে যে এইটো নতুন বছৰৰ আৰম্ভণিহে ! দেশে আৰু বহু অভিযানৰ সাক্ষী হ'বলৈ আৰু আমাৰ মহাকাশ নিপুণতা উচ্চৰ পৰা উচ্চতৰ দিশলৈ আগবঢ়া প্ৰত্যক্ষ কৰিবলৈ বাকী আছে । ইছৰোৱে বৰ্তমান তিনিটা অভিযান আৰম্ভ কৰিবলৈ সাজু হৈছে । ইয়াৰ দ্বাৰা মহাকাশৰ পৰা বহু তথ্য আৰু অন্তৰ্দৃষ্টি আনিবলৈ সাজু হৈছে, যিটো কেৱল দেশৰ বাবেই নহয়, সমগ্ৰ বিশ্বৰ বাবেও মূল্যৱান হ'ব।
ইছৰোৰ আগন্তুক তিনিটা অভিযান
1. গগনযান
ছৰোৰ গগনযান হৈছে ভাৰতীয় মানৱ মহাকাশ যাত্ৰা কাৰ্যসূচীৰ গঠনমূলক মহাকাশযান হ'ব বিচৰা এক ক্ৰুড অৰ্বিটেল মহাকাশযান । এই অভিযানে ভাৰতৰ মহাকাশ সামৰ্থ্যত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশগ্ৰহণক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিব ।
সংস্থাটোৱে বিভিন্ন অত্যাধুনিক প্ৰযুক্তি বিকশিত কৰিছে । ইয়াৰ ভিতৰত আছে মানৱ-মূল্যাঙ্কিত উৎক্ষেপণ বাহন আৰু ব্যৱস্থাৰ অৰ্হতা । এই অভিযানত প্ৰায় 20 টা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰীক্ষা অন্তৰ্ভুক্ত আছে । ইয়াৰ ভিতৰত তিনিটা ক্ৰুলেছ মিছনৰ বাবে সমৰ্পিত, য'ত হিউমেন-ৰেটেড লঞ্চ ভেহিকেল মাৰ্ক-3 (এইচএলভিএম3) আছে ।
সংস্কৃতত নাম দিয়া গগনযানৰ অৰ্থ হৈছে আকাশলৈ এটা শিল্প বা বাহন । গগনযান অভিযানটো ৯০ বিলিয়ন ডলাৰ ব্যয়েৰে বিকশিত কৰা হৈছে । অভিযানটো সফলতাৰে সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পিছত ভাৰতে ছোভিয়েট ইউনিয়ন, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ আৰু চীনক লৈ গঠিত দেশসমূহৰ অভিজাত তালিকাত যোগদান কৰিব । এই দেশকেইখনে ইতিমধ্যে মহাকাশলৈ মানুৱ প্ৰেৰণৰ গৌৰৱ অৰ্জন কৰিছে ।
গগনযান অভিযানৰ মুখ্য উদ্দেশ্য হৈছে নিম্ন পৃথিৱী কক্ষপথলৈ মানৱ মহাকাশ উৰণ অভিযান আৰম্ভ কৰাৰ থলুৱা সামৰ্থ্য প্ৰদৰ্শন কৰা । ই দীৰ্ঘম্যাদী সময়ত এক নিৰন্তৰ ভাৰতীয় মানৱ মহাকাশ অন্বেষণ কাৰ্যসূচীৰ ভেটি স্থাপন কৰিব ।
এই অভিযানৰ ফলত-
- সৌৰজগত আৰু তাৰ বাহিৰত অন্বেষণ কৰিবলৈ এক স্থিৰ আৰু সুলভ মানৱ আৰু ৰবটিক কাৰ্যসূচীৰ দিশত অগ্ৰগতি ।
- মানৱ মহাকাশ অন্বেষণ, নমুনা ঘূৰাই অনা অভিযান আৰু বৈজ্ঞানিক অন্বেষণৰ বাবে উন্নত প্ৰযুক্তি ক্ষমতা ।
- বিশ্বজুৰি মহাকাশ কেন্দ্ৰৰ বিকাশত সক্ৰিয়ভাৱে সহযোগিতা কৰা আৰু ৰাষ্ট্ৰৰ আগ্ৰহৰ বৈজ্ঞানিক পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা কৰাৰ ভৱিষ্যতৰ সামৰ্থ্য ।
- ৰাষ্ট্ৰীয় উন্নয়নৰ বাবে উন্নয়নমূলক কাৰ্যকলাপ হাতত লোৱাৰ ক্ষেত্ৰত বিতং শিক্ষাৰ বাবে এক বিস্তৃত আন্তঃগাঁথনি সৃষ্টি কৰা ।
- উন্নত বিজ্ঞান আৰু গৱেষণা আৰু উন্নয়ন কাৰ্যকলাপত নিযুক্তি সৃষ্টি আৰু মানৱ সম্পদ বিকাশৰ পৰ্যাপ্ত সুযোগ ।
- ভাৰতীয় যুৱসকলক অনুপ্ৰাণিত আৰু আগ্ৰহী কৰা আৰু জ্ঞান, উদ্ভাৱন আৰু সৃজনশীলতাক উৎসাহিত কৰা প্ৰত্যাহ্বানমূলক কামৰ দিশত বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিবিদ্যাৰ কেৰিয়াৰৰ দিশত বহু শিক্ষাৰ্থীক আগবঢ়াই নিয়াৰ অনন্য সুযোগ ।
এই কাৰ্যসূচীয়ে প্ৰত্যাহ্বানমূলক আৰু শান্তিপূৰ্ণ লক্ষ্যৰ ভাগ-বতৰাৰ জৰিয়তে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অংশীদাৰিত্ব আৰু গোলকীয় নিৰাপত্তা শক্তিশালী কৰিব । এক জীৱন্ত মানৱ মহাকাশ যাত্ৰা কাৰ্যসূচী এক শক্তিশালী বৈদেশিক নীতিৰ সঁজুলি হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি ।
গগনযান অভিযান সফলতাৰে সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পিছত ইছৰোৰ পৰৱৰ্তী পদক্ষেপে মহাকাশত এক নিৰন্তৰ মানৱ উপস্থিতিৰ বাবে সামৰ্থ্য লাভ কৰাৰ দিশত গুৰুত্ব দিব ।
2. নিছাৰ
নাছা-ইছৰো ছিন্থেটিক এপাৰচাৰ ৰাডাৰ (NASA-ISRO Synthetic Aperture Radar, NISAR) অভিযান হৈছে পৃথিৱী পৰ্যবেক্ষণৰ বাবে দ্বৈত-কম্পনাঙ্ক এল আৰু এছ-বেণ্ড ছিন্থেটিক এপাৰচাৰ ৰাডাৰৰ বাবে ইছৰো আৰু নাছাৰ মাজত এক যৌথ সহযোগিতা ।
নিছাৰে পৰিৱেশতন্ত্ৰৰ বিভ্ৰান্তিৰ পৰা আৰম্ভ কৰি বৰফৰ আৱৰণ খহি পৰা আৰু ভূমিকম্প, ছুনামি, আগ্নেয়গিৰি আৰু ভূমিস্খলনকে ধৰি প্ৰাকৃতিক বিপদলৈকে অতি স্থানিক আৰু সাময়িকভাৱে জটিল প্ৰক্ৰিয়াবোৰ বিচ্ছিন্ন কৰাৰ এক উপায় প্ৰদান কৰিব ।
নিছাৰ অভিযানৰ লক্ষ্য আৰু উদ্দেশ্য
- দ্বৈত কম্পনাঙ্ক (এল আৰু এছ বেণ্ড) ৰাডাৰ ইমেজিং উপগ্ৰহ ডিজাইন, বিকাশ আৰু উৎক্ষেপণ ।
- এল আৰু এছ বেণ্ড মাইক্ৰ'ৱেভ ডাটা ব্যৱহাৰ কৰি নতুন এপ্লিকেচন এলেকা অন্বেষণ কৰা, বিশেষকৈ প্ৰাকৃতিক সম্পদ মেপিং আৰু নিৰীক্ষণত;
- শস্য চক্ৰৰ সম্পূৰ্ণ ম্যাদত কৃষিজাত বায়োমাছ অনুমান কৰা;
- মাটিৰ আৰ্দ্ৰতা মূল্যায়ন কৰা; বানপানী আৰু তেলৰ শ্লিক নিৰীক্ষণ;
- উপকূলীয় খহনীয়া, উপকূলীয় অঞ্চলৰ পৰিৱৰ্তন আৰু উপকূলীয় পানীত বতাহৰ তাৰতম্য মূল্যাঙ্কন;
- ভূকম্পীয় কাৰ্যকলাপ আদিৰ বাবে পৃষ্ঠৰ বিকৃতি অধ্যয়ন।
কোনে কিমান পুঁজি যোগান ধৰিব ?
ইছৰোৰ ব্যয়, 788 কোটি টকা হ'ব বুলি অনুমান কৰা হৈছে । আনহাতে, নাছা জেট প্ৰপালচন লেবৰেটৰীৰ (জেপিএল) কামৰ অংশৰ ব্যয় প্ৰায় 808 নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ (6,500 কোটিতকৈ অধিক) হ'ব বুলি আশা কৰা হৈছে ।
আমি অভিযানটোৰ পৰা কি পাম ?
- নিছাৰে সমগ্ৰ বছৰটোত দিনে-নিশাই তথ্য সংগ্ৰহ কৰিবলৈ সক্ষম হ'ব । ছিন্থেটিক এপাৰচাৰ ৰাডাৰ হৈছে অত্যাধুনিক সঁজুলি, যাক অত্যন্ত উচ্চ-ৰিজলিউশ্বন ছবি প্ৰস্তুত কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয় ।
- উপগ্ৰহ আৰ্থ অবজাৰ্ভেটৰীয়ে এক ডাটা বেংক সৃষ্টি কৰাত সহায় কৰিব, য'ত পৃথিৱী পৃষ্ঠৰ পৰিৱৰ্তন, প্ৰাকৃতিক বিপদ, আৰু পৰিৱেশতন্ত্ৰৰ বিভ্ৰান্তি সম্পৰ্কীয় সকলো প্ৰয়োজনীয় তথ্য থাকিব ।
- নিছাৰ উপগ্ৰহটোৱে দুই-কম্পনাঙ্কৰ ৰাডাৰ, এটা এল-বেণ্ড 24 চেণ্টিমিটাৰ ৰাডাৰ আৰু 13 চেণ্টিমিটাৰ এছ-বেণ্ডৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি তথ্য সংগ্ৰহ কৰিব । ইছৰোৱে এছ-বেণ্ডত কাম কৰি আছে, আনহাতে নাছাই এল-বেণ্ড নিৰ্মাণ কৰি আছে ।
- নিম্ন-কম্পনাঙ্কৰ ৰাডাৰৰ উপৰি নাছাই ৰাডাৰ ৰিফ্লেক্টৰ এণ্টেনা, ডিপ্লয়েবল বুম, বিজ্ঞান তথ্যৰ বাবে এক উচ্চ-হাৰৰ যোগাযোগ উপ-প্ৰণালী, জিপিএছ ৰিচিভাৰ, এক কঠিন-স্থিতি ৰেকৰ্ডাৰ আৰু এটা পেলোড ডাটা উপ-প্ৰণালী প্ৰদান কৰিব।
- নিছাৰ অভিযানৰ বাবে ইছৰোৱে মহাকাশযান বাছ, উৎক্ষেপণ বাহন আৰু সংশ্লিষ্ট উৎক্ষেপণ সেৱা আৰু উপগ্ৰহ অভিযান প্ৰদান কৰিব ।
3. স্পেডএক্স
স্পেচ ডকিং এক্সপেৰিমেণ্ট (Space Docking Experiment, SPADEX) হৈছে ইছৰোৰ দ্বাৰা কক্ষীয় মিলন, ডকিং, গঠন উৰণ, মানৱ মহাকাশ উৰণ, মহাকাশৰ ভিতৰত উপগ্ৰহ সেৱা আৰু অন্যান্য নিকট কাৰ্যকলাপৰ সৈতে সম্পৰ্কিত পৰিপক্ব প্ৰযুক্তিৰ বাবে বিকাশ কৰা এক দ্বৈত মহাকাশযান অভিযান ।
স্পেডএক্সত দুটা আইএমএছ শ্ৰেণী-2 শ্ৰেণী (200 কিগ্ৰা) উপগ্ৰহ থাকিব । এটা হ'ব চেজাৰ, যিটো এটা দূৰৱৰ্তী ৰবটিক বাহুৰে সজ্জিত হ'ব আৰু আনটো হ'ল লক্ষ্য । দুয়োটা সহযাত্ৰী বা সহায়ক পেলোড হিচাপে উৎক্ষেপণ কৰা হ'ব । দুয়োখন মহাকাশযানক অলপ বেলেগ কক্ষপথত সুমুৱাই দিয়া হ'ব ।
স্পেচ ডকিং এক্সপেৰিমেণ্ট বৰ্তমান ২০২৪ চনৰ শেষৰ ফালে এক সমৰ্পিত প'লাৰ ছেটেলাইট উৎক্ষেপণ বাহনত সতীশ ধৱন মহাকাশ কেন্দ্ৰৰ পৰা উৎক্ষেপণৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত কৰা হৈছে ।
স্পেডএক্সৰ উদ্দেশ্য
স্পেডএক্স মিছনৰ প্ৰাথমিক উদ্দেশ্যবোৰত স্বয়ংক্ৰিয় মিলন আৰু ডকিং ক্ষমতা অন্তৰ্ভুক্ত থাকিব । ইয়াৰ ভিতৰত আছে এটা মহাকাশযানক আনটোৰ এটিটিউড কণ্ট্ৰোল ছিষ্টেম ব্যৱহাৰ কৰি আৰু ডক কৰা কনফিগাৰেচনত নিয়ন্ত্ৰণ কৰাৰ অনন্য কাম ।
তদুপৰি, এই অভিযানৰ লক্ষ্য হৈছে ফৰ্মেটিং উৰণ কৌশল প্ৰদৰ্শন কৰা আৰু দূৰৱৰ্তী ৰবটিক বাহু সঞ্চালন কৰা, মহাকাশ প্ৰযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত আগবাঢ়ি যোৱাৰ সংকেত দিয়া ।
স্পেডএক্সৰ সাম্প্ৰতিক স্থিতি
2016 চনত কৰা প্ৰাথমিক অধ্যয়নৰ সৈতে স্পেচ ডকিং পৰীক্ষাটো ভাৰত চৰকাৰে 2017 চনত 10 কোটি টকা প্ৰাৰম্ভিক পুঁজিৰে অনুমোদন জনাইছিল । জুন 2019-ত ইছৰোৱে ইয়াৰ পিএছএলভি চতুৰ্থ পৰ্যায়ৰ (পিএছ4) কক্ষীয় প্লেটফৰ্মত দূৰৱৰ্তী ৰবটিক বাহু সঞ্চালন, মিলন স্থল আৰু ডকিং সম্পৰ্কীয় প্ৰযুক্তি অধ্যয়নৰ প্ৰস্তাৱ বিচাৰি আছিল ।
জুলাই 2022 লৈকে, স্পেচ ডকিং পৰীক্ষাক 124.47 কোটি ₹ (2023 চনত ₹132 কোটি বা 17 নিযুত আমেৰিকান ডলাৰৰ সমান) পুঁজি ৰখাৰ বাবে অনুমোদন জনোৱা হৈছে আৰু 2024 চনৰ তৃতীয় তিনিমাহত উৎক্ষেপণৰ লক্ষ্য ৰাখিছে।
লগতে পঢ়ক :ইছৰোৰ এক্সপিঅ'ছেট মিছন; মহিলা বিজ্ঞানীৰ বিৰল কৃতিত্ব
