নেশ্যনেল ডেস্ক, 2 ছেপ্টেম্বৰ : ভাৰতৰ প্ৰথমটো সৌৰ অভিযান আদিত্য-L১ উৎক্ষেপণৰ বাবে সাজু হৈছে ISRO ৷ আজি অৰ্থাৎ শনিবাৰে পুৱা 11.50 বজাত শ্ৰীহৰিকোটাৰ পৰা উৎক্ষেপন কৰা হ’ব আদিত্য-L১ ক । এই সন্দৰ্ভত ISRO এ X ত টুইটযোগে কয়, ‘‘PSLV-C57/ Aditya-L1 Mission: The countdown leading to the launch at 11:50 hrs. IST on September 2, 2023, has commenced.’’
শুকুৰবাৰে নিশা 12:10 বজাৰ পৰা আৰম্ভ হৈছে 23 ঘন্টা 40 মিনিটৰ কাউণ্টডাউন । ISRO ৰ অধ্যক্ষ এছ সোমনাথে উল্লেখ কৰা মতে, এই অভিযান সঠিক ব্যাসাৰ্ধত উপনীত হ’বলৈ 125 দিন সময় লাগিব ।
PSLV-C57-য়ে 7 টা পেলোড কঢ়িয়াই নিব :
আদিত্য-L১ ভাৰতৰ প্ৰথম সৌৰ মহাকাশ মানৱ নিৰীক্ষণ কেন্দ্ৰ আৰু ইয়াক শ্ৰীহৰিকোটা লঞ্চ পেডৰ পৰা PSLV-C57 ৰ দ্বাৰা উৎক্ষেপণ কৰা হ’ব । ই সূৰ্যৰ বিষয়ে বিতংভাৱে অধ্যয়ন কৰিবলৈ সাতটা ভিন্ন পেলোড কঢ়িয়াই নিব ৷ ইয়াৰে চাৰিটাত সূৰ্যৰ পৰা অহা পোহৰ পৰ্যবেক্ষণ কৰিব আৰু বাকী তিনিটাই প্লাজমা আৰু চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰৰ ইন-চিটু পেৰামিটাৰ জুখিব ।
ইয়াৰে লাইভ টেলিকাষ্ট চাব পাৰিব-
- ISRO ৰ ৱেবছাইট : https://isro.gov.in
- ফেচবুক : https://facebook.com/ISRO
- ইউটিউব : https://youtube.com/watch?v=_IcgGYZTXQw
- ডি ডি নেশ্যনেল টিভি চেনেল
মন্দিৰত দৰ্শন কৰিলে ISRO মুৰব্বীয়ে :
ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থাৰ অধ্যক্ষ এছ সোমনাথে শুকুৰবাৰে অন্ধ্ৰ প্ৰদেশৰ চুল্লুৰপেটাৰ শ্ৰী চেংগালমা পৰমেশ্বৰী মন্দিৰত মূৰ দোৱাই আদিত্য-L১ সৌৰ অভিযান সফল হোৱাৰ বাবে আশীষ বিচাৰিলে ৷ মন্দিৰৰ এগৰাকী লোকে উল্লেখ কৰা মতে, সোমনাথে পুৱা 7.30 বজাত মন্দিৰত উপস্থিত হৈ ভগৱানৰ আশীষ লয় ৷
ISRO এ আৰু কেবাটাও মিছন আৰম্ভ কৰিব :
সাংবাদিকৰ সৈতে হোৱা বাৰ্তালাপত ISRO ৰ মুৰব্বী সোমনাথে কয় যে শনিবাৰে পুৱা 11.50 বজাত আদিত্য-L১ অভিযান আৰম্ভ কৰা হ’ব । তেওঁ আৰু কয় যে সৌৰ অভিযানটো সূৰ্যৰ অধ্যয়ন আৰু সঠিক ব্যাসাৰ্ধত উপনীত হ’বলৈ 125 দিন সময় লাগিব ।
তেওঁ কয়, ‘‘ছান অবজাৰ্ভেটৰী অভিযানৰ পিচত ISRO এ অনাগত দিনত SSLV-D3 আৰু PSLV কে ধৰি আন কেইবাটাও অভিযান আৰম্ভ কৰিব’’ । এই সৌৰ মহাকাশযানখন পৃথিৱীৰ পৰা প্ৰায় 15 লাখ কিলোমিটাৰ (9300,000 মাইল) দূৰত্বত থকা সূৰ্য-পৃথিৱী ব্যৱস্থাৰ লেগ্ৰেঞ্জ পইণ্ট 1 (L1) ৰ চাৰিওফালে কক্ষপথত স্থাপন কৰা হ’ব ।
সৌৰ ভূমিকম্পৰ অধ্যয়ন প্ৰয়োজনীয় :
ভাৰতীয় জ্যোতিপদাৰ্থ বিজ্ঞান প্ৰতিষ্ঠানৰ অধ্যাপক তথা ভাৰপ্ৰাপ্ত ড৹ আৰ ৰমেশে এই অভিযানৰ বিষয়ে কয় যে পৃথিৱীত যিদৰে ভূমিকম্প হয়, সেইদৰে সৌৰ পৃষ্ঠতো ভূমিকম্প সংঘটিত হয় ৷ যিবোৰক ক’ৰ’নেল মাছ ইজেকচন বোলা হয় । এই প্ৰক্ৰিয়াত কোটি কোটি টন সৌৰ পদাৰ্থ আন্তঃগ্ৰহীয় মহাকাশলৈ নিক্ষেপ কৰা হয় । এই চিএমইসমূহে প্ৰতি ছেকেণ্ডত প্ৰায় 3 হাজাৰ কিলোমিটাৰ বেগত যাত্ৰা কৰিব পাৰে ৷
ড৹ ৰমেশে কয়, ‘‘কিছুমান CME ক পৃথিৱীৰ ফালেও পঠিয়াব পাৰি । সৰ্বাধিক দ্ৰুততম CME প্ৰায় 15 ঘণ্টাত পৃথিৱীৰ ওচৰ পাব পাৰে’’ ।
এই মিছনটো কিয় পৃথক ? :
ড৹ ৰমেশে উল্লেখ কৰা মতে, ইউৰোপীয় মহাকাশ সংস্থা আৰু নেশ্যনেল এৰ’নটিক্স এণ্ড স্পেচ এডমিনিষ্ট্ৰেচনে (NASA) বিগত সময়তো একেধৰণৰ অভিযান আৰম্ভ কৰিছিল ৷ আদিত্য-L১ অভিযান মূল দুটা দিশত অধ্যয়ন চলাব ৷ কাৰণ সেই স্থানৰ পৰাই সৌৰ ক’ৰ’ণা পৰ্যবেক্ষণ কৰিব পৰা যাব, য’ৰ পৰা ই প্ৰায় আৰম্ভ হয় ।
ইয়াৰ উপৰিও সৌৰ বায়ুমণ্ডলৰ চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰৰ পৰিৱৰ্তনও পৰ্যবেক্ষণ কৰিব পৰা যাব ৷ যিবোৰ ক’ৰ’ণাল গণ নিৰ্গমন বা সৌৰ ভূমিকম্পৰ কাৰণ । কেতিয়াবা এই CME সমূহে উপগ্ৰহসমূহক ‘মৃত্যু’ কৰি ক্ষতিসাধন কৰে বুলিও উল্লেখ কৰে ড৹ ৰমেশে । CME ৰ পৰা নিৰ্গত হোৱা কণিকাৰ প্ৰবাহৰ বাবে উপগ্ৰহসমূহৰ সকলো ইলেক্ট্ৰনিকছৰ ক্ষতি হ’ব পাৰে । তাৰ পাচত এই CME বোৰ পৃথিৱীত উপনীত হয় ।
CME ৰ ফলত হোৱা ক্ষতি :
1989 চনত যেতিয়া সৌৰ বায়ুমণ্ডলত বৃহৎ বিস্ফোৰণ ঘটিছিল ৷ তেতিয়া কানাডাৰ ক্যুবেকত প্ৰায় 72 ঘণ্টা ধৰি বিজুলী গৰজি আছিল ৷ একেদৰে 2017 চনত CME ৰ বাবে চুইজাৰলেণ্ডৰ জুৰিখ বিমানবন্দৰ প্ৰায় 14 ৰ পৰা 15 ঘণ্টা ধৰি বিজুলী পৰিছিল ৷
ড৹ ৰমেশে কয়, ‘‘CME সমূহে উত্তৰ আৰু দক্ষিণ মেৰু থকা এটা ডাঙৰ চুম্বকৰ দৰে পৃথিৱীত উপনীত হ’লে ইহঁতে চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰৰ ৰেখাৰে যাত্ৰা কৰিব পাৰে আৰু তাৰ পিচত ইহঁতে পৃথিৱীৰ ভূচুম্বকীয় ক্ষেত্ৰৰ সৈতে ক্ৰিয়া কৰে । অৱশ্যে সলনিও হ’ব পাৰে । ভূ-চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰখন এবাৰ প্ৰভাৱিত হ’লে ই উচ্চ ভল্টেজৰ ট্ৰেন্সফৰ্মাৰত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে’’ । সেয়েহে সূৰ্যৰ নিৰন্তৰ নিৰীক্ষণৰ বাবে পৰ্যবেক্ষণ কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ, যিটো লেগ্ৰেঞ্জিয়ান (L1) বিন্দুৰ পৰা সম্ভৱ ।
যদি পৃথিৱীৰ পৰা অধ্যয়ন কৰিব পৰা যায়, তেন্তে সূৰ্যৰ ওচৰলৈ যোৱাৰ প্ৰয়োজন কি ?
এতিয়া সাধাৰণ মানুহৰ বাবে ডাঙৰ প্ৰশ্নটো হ’ল যেতিয়া পৃথিৱীৰ পৰাই সূৰ্যৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰিব পৰা যাব, তেতিয়া এনে অভিযানৰ কি প্ৰয়োজন ? এই সন্দৰ্ভত ড৹ ৰমেশে কয় যে বাংগালুৰুস্থিত IIA হৈছে সূৰ্য পৰ্যবেক্ষণৰ প্ৰায় 125 বছৰ ধৰি দীৰ্ঘদিনীয়া পৰম্পৰা থকা এটা সংস্থা । তেওঁ উপলব্ধি কৰিছিল যে সূৰ্যক 24 ঘণ্টাৰ ভিত্তিত নিৰীক্ষণ কৰা উচিত যাতে (সূৰ্যৰ ওপৰত) যি পৰিৱৰ্তন ঘটিছে, সেয়া অতি ভালদৰে পৰ্যবেক্ষণ কৰা হয় ।
Indian Institute of Astrophysics ৰ অধ্যাপক ড৹ ৰমেশে কয় যে যদিও সূৰ্যক ভূমি ভিত্তিক দূৰবীণৰ দ্বাৰা নিৰীক্ষণ কৰিব পাৰি, তথাপিও ইয়াৰ দুটা ডাঙৰ সীমাবদ্ধতা আছে । এটা হ’ল সূৰ্য পৰ্যবেক্ষণৰ বাবে দিনটোত মাত্ৰ আঠ-ন ঘণ্টাহে উপলব্ধ ৷ কাৰণ এনে পৰ্যবেক্ষণ ৰাতি নহয় দিনতহে কৰিব পৰা যায় ।
ড৹ ৰমেশে কয় যে পৃথিৱীৰ পৰা সূৰ্যক নিৰীক্ষণ কৰাৰ সময়ত দ্বিতীয়টো প্ৰত্যাহ্বান হ’ল সূৰ্যৰ পৰা অহা পোহৰ বায়ুমণ্ডলত থকা ধূলিৰ কণিকাৰ দ্বাৰা সিঁচৰতি হ’ব । ফলত ছবিখন ম্লান হ’ব পাৰে ৷ সৌৰ পৰ্যবেক্ষণৰ এই অভাৱসমূহৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ আই আই এয়ে 24 ঘণ্টীয়া সূৰ্যৰ নিৰৱচ্ছিন্ন পৰ্যবেক্ষণৰ বাবে মহাকাশত টেলিস্কোপৰ প্ৰয়োজন অনুভৱ কৰিছিল । সেয়ে এই সূৰ্য অভিযানৰ কথা চিন্তা কৰিলে ভাৰতীয় বিজ্ঞানীয়ে ৷
পাঁচটা ভেণ্টিজ পইণ্টৰ পৰা সূৰ্যক নিৰীক্ষণ কৰা হ’ব :
ড৹ ৰমেশে কয় যে পাঁচটা ভেণ্টাজ পইণ্ট আছে, য’ৰ পৰা সূৰ্যক নিৰীক্ষণ কৰিব পাৰি । এইবোৰক লেগ্ৰেঞ্জিয়ান পইণ্ট বুলি কোৱা হয় ৷ এইবোৰ আৱিষ্কাৰ কৰা ইটালীৰ জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানী জোচেফ-লুইছ লেগ্ৰেঞ্জৰ নামেৰে নামাকৰণ কৰা হৈছে । বিজ্ঞানীগৰাকীয়ে কয় যে, সূৰ্য আৰু পৃথিৱীৰ মাজত আকৰ্ষণৰ মহাকৰ্ষণ বল লেগ্ৰেঞ্জ বিন্দুত সম্পূৰ্ণৰূপে ভাৰসাম্যপূৰ্ণ ।
আদিত্য-L১ লেগ্ৰেঞ্জিয়ান-1 পইণ্টত উপনীত হ’বলৈ 100 দিনতকৈ অধিক সময় লাগিব :
আই আই এৰ অধ্যাপকগৰাকীয়ে কয়, ‘‘এই পাঁচটা পইণ্টৰ ভিতৰত সূৰ্যৰ নিৰৱচ্ছিন্ন দৃশ্য পাবলৈ L-১ নামৰ এটা বিন্দু আছে । এই বিন্দুটো পৃথিৱীৰ পৰা 15 লাখ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত সূৰ্য আৰু পৃথিৱীৰ মাজত অৱস্থিত’’ । তেওঁৰ মতে, আদিত্য-L১ মহাকাশ অভিযানে লেগ্ৰেঞ্জিয়ান-1 পইণ্টত উপনীত হ’বলৈ 100 দিনতকৈও অধিক সময় লাগিব ।
ড৹ ৰমেশে কয় যে এই উপগ্ৰহৰ তথ্য বেংগালুৰুৰ উপকণ্ঠ অঞ্চলৰ ব্যালালুৰ ওচৰৰ ইছৰোৰ ইণ্ডিয়ান ডিপ স্পেচ নেটৱৰ্কলৈ ডাউনলোড কৰি এটা নিৰ্দিষ্ট ইণ্টাৰনেট লিংকৰ জৰিয়তে আই আই এৰ পেলোড অপাৰেচন চেণ্টাৰলৈ প্ৰেৰণ কৰা হ’ব । এই তথ্যসমূহ প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰি ISRO লৈ ঘূৰাই পঠিওৱা হ’ব, যাতে সাধাৰণ জনতাৰ লগতে বৈজ্ঞানিক সমাজেও ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে ।
লগতে পঢ়ক : Launch of Aditya-L1 : সূৰ্য অন্বেষণৰ বাবে সাজু ইছৰো
