বিশেষ প্ৰতিবেদন : ২০২৪ বৰ্ষটো ভাৰতীয় ৰাজনীতিৰ বাবে এক মহত্ত্বপূৰ্ণ বছৰ হিচাপে পৰিগণিত হৈছে । এই বছৰটোত আঞ্চলিক দলবোৰে ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটক অভূতপূৰ্ব উপায়েৰে পুনৰ সংজ্ঞায়িত কৰিছে । লোকসভা নিৰ্বাচন আৰু পৰৱৰ্তী ৰাজ্যিক বিধানসভা নিৰ্বাচনবোৰে আঞ্চলিক দলসমূহৰ বৰ্ধিত প্ৰভাৱ আৰু তাৎপৰ্যক আলোকপাত কৰিছে, যিয়ে বিজেপি আৰু কংগ্ৰেছৰ দৰে ৰাষ্ট্ৰীয় দলৰ আধিপত্যক প্ৰত্যাহ্বান জনাইছে ।
আঞ্চলিকতাবাদৰ দিশত এই পৰিৱৰ্তনে কেৱল নিৰ্বাচনী গতিশীলতাক নতুন ৰূপ দিয়াই নহয়, লগে লগে স্থানীয় সমস্যা আৰু উদ্বেগ সমাধানৰ গুৰুত্বকো বহন কৰিছে । ২০২৪ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনত উত্তৰ প্ৰদেশৰ সমাজবাদী পাৰ্টী (এছপি), পশ্চিমবংগৰ তৃণমূল কংগ্ৰেছ (টিএমচি) আৰু তামিলনাডুৰ দ্ৰাবিড় মুন্নেত্ৰা কাঝাগম (ডিএমকে)ৰ দৰে আঞ্চলিক দলবোৰে এক দূৰন্ত শক্তি হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰে ।
দলকেইটাৰ শক্তিশালী প্ৰদৰ্শনে ৰাইজৰ সমৰ্থন সংগ্ৰহ কৰাৰ লগতে তৃণমূল পৰ্যায়ৰ ভোটাৰসকলৰ সৈতে সংযোগ স্থাপন কৰাৰ সামৰ্থ্য প্ৰদৰ্শন কৰে ।এছপিয়ে ৩৭ খন আসন, টিএমচিয়ে ২৯ খন আসন লাভ কৰাৰ বিপৰীতে ডিএমকেয়ে ২২ খন আসন দখল কৰে । যাৰ ফলত কাৰ্যকৰীভাৱেই বিজেপিৰ আধিপত্যক প্ৰত্যাহ্বান জনায় আৰু বিৰোধীৰ শক্তি বৃদ্ধি কৰে ।
আনহাতে, ৰাজ্যিক বিধানসভা নিৰ্বাচনেও আঞ্চলিক দলসমূহৰ উত্থানক অধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ কৰি তোলে । ঝাৰখণ্ডত হেমন্ত ছোৰেনৰ নেতৃত্বত ঝাৰখণ্ড মুক্তি মৰ্চাই (জেএমএম) এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বিজয় অৰ্জন কৰে আৰু কংগ্ৰেছ আৰু অন্যান্য দলৰ সৈতে মিত্ৰতা কৰি ৮১ খন আসনৰ ভিতৰত ৫৬ খন আসন লাভ কৰে ।
একেদৰে অন্ধ্ৰপ্ৰদেশত চন্দ্ৰবাবু নাইডুৰ নেতৃত্বত তেলেগু দেশম পাৰ্টীয়ে (টিডিপি) ১০৬ খন বিধানসভা আসন লাভ কৰি এক উল্লেখযোগ্য প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰে । এই বিজয়বোৰে ৰাজ্য বিশেষে নিৰ্দিষ্ট সমস্যা সমাধান আৰু তৃণমূল পৰ্যায়ৰ ভোটাৰসকলৰ সৈতে সংযোগ স্থাপনত আঞ্চলিক দলসমূহৰ কাৰ্যকৰিতাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে ।
ভাৰতে পৰৱৰ্তী দিনত আগবাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে আঞ্চলিক দলসমূহৰ ভূমিকা আৰু অধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে । ২০২৪ চনৰ নিৰ্বাচনত এই দলবোৰৰ সফলতাই আঞ্চলিক নেতৃত্বৰ গুৰুত্ব আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় দলসমূহে স্থানীয় সমস্যা আৰু সমষ্টিসমূহৰ সৈতে অধিক অৰ্থপূৰ্ণভাৱে জড়িত হোৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তাক সূচায় ।
ভাৰতীয় ৰাজনীতিৰ ভৱিষ্যতত সম্ভৱতঃ মিত্ৰজোঁটৰ চৰকাৰ আৰু আঞ্চলিক মিত্ৰতাৰ ওপৰত অধিক গুৰুত্ব দিয়া হ'ব । লগতে তাত আঞ্চলিক দলবোৰে নীতি আৰু শাসন গঠনত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব ।
বিজেপিৰ আধিপত্যৰ বাবে এক প্ৰত্যাহ্বান
এই পৰিৱৰ্তনে গেৰুৱা দলৰ ৰাষ্ট্ৰীয় আধিপত্যক প্ৰত্যাহ্বান জনাইছে । বিহাৰৰ পৰা অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ আৰু তামিলনাডুৰ পৰা পশ্চিমবংগলৈকে, আঞ্চলিক দলবোৰে কেৱল তেওঁলোকৰ খোপনি শক্তিশালী কৰাই নহয়, ইয়াৰ লগতে তৃণমূল শাসন, কল্যাণমূলক আঁচনি আৰু ফেডাৰেল নীতিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দি নিৰ্বাচনী কাৰ্যক গঢ় দিছে । এই পৰিৱৰ্তনে ভাৰতৰ জটিল ৰাজনৈতিক পৰিস্থিতিতন্ত্ৰত নিজৰ প্ৰভাৱ বজাই ৰাখিবলৈ বিজেপিয়ে ইয়াৰ ৰণনীতি পুনৰ নিৰ্ধাৰণ কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ সংকেত দিয়ে ।
২০২৪ চনৰ নিৰ্বাচনৰ পৰা ওলাই অহা এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ হ'ল মিত্ৰজোঁটৰ ৰাজনীতিৰ বৰ্ধিত গুৰুত্ব । অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ চন্দ্ৰবাবু নাইডু আৰু বিহাৰৰ নীতিশ কুমাৰৰ দৰে নেতাসকলে কেন্দ্ৰীকৰণৰ প্ৰৱণতাৰ বিৰুদ্ধে সমৰ্থন সংগ্ৰহ কৰাত তেওঁলোকৰ দক্ষতা প্ৰমাণ কৰিছে, শাসনত আঞ্চলিক দলসমূহৰ অপৰিহাৰ্যতা শক্তিশালী কৰিছে । বিজেপিয়ে পৰম্পৰাগতভাৱে ইয়াৰ কেন্দ্ৰীভূত দৃষ্টিভংগীৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি এতিয়া কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্য দুয়োটাতে ইয়াৰ আঞ্চলিক মিত্ৰজোঁটৰ অংশীদাৰসকলক অধিক স্বাধীনতা আৰু ৰাজনৈতিক স্থান প্ৰদান কৰাৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰয়োজনীয়তাৰ সন্মুখীন হৈছে ।
একেদৰে বিজেপিয়ে ইয়াৰ দৃষ্টিভংগী আৰু নেতৃত্বক পুনৰ সংজ্ঞায়িত কৰাত মনোনিবেশ কৰিব লাগিব । ২০১৪ চনৰ পৰা দলটোক বাৰে বাৰে বিজয় আনি দিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় শাসনৰ আৰ্হিটো এতিয়াৰে পৰা আৰু পৰ্যাপ্ত নহ'ব পাৰে । আঞ্চলিক দলবোৰে স্থানীয় আকাংক্ষা পূৰণ কৰাৰ সামৰ্থ্য প্ৰদৰ্শন কৰাৰ সৈতে বিজেপিয়ে এক নতুন দৃষ্টিভংগী উপস্থাপন কৰিব লাগিব, যিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় অগ্ৰাধিকাৰক আঞ্চলিক প্ৰয়োজনীয়তাৰ সৈতে একত্ৰিত কৰে । ইয়াৰ ভিতৰত আছে ইয়াৰ মিত্ৰশক্তিৰ নেতৃত্বত ৰাজ্য চৰকাৰসমূহৰ সৈতে শক্তিশালী সহযোগিতা বৃদ্ধি কৰা, সিদ্ধান্ত লোৱাৰ প্ৰক্ৰিয়াত তেওঁলোকৰ কথা শুনাটো নিশ্চিত কৰা ।
আঞ্চলিকতাবাদৰ পুনৰুত্থানৰ দ্বাৰা চিহ্নিত যুগত, বিজেপিৰ অভিযোজনযোগ্যতা গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব । ইয়াৰ অংশীদাৰসকলৰ স্বাধীনতাক সন্মান কৰাৰ এক সন্তুলিত দৃষ্টিভংগীৰ লগতে বিভিন্ন অঞ্চলত প্ৰতিধ্বনিত হোৱা এক দৃষ্টিভংগীয়ে নিৰ্ধাৰণ কৰিব যে বিজেপিয়ে অনাগত বছৰবোৰত ভাৰতৰ আগশাৰীৰ ৰাজনৈতিক শক্তি হিচাপে নিজৰ স্থিতি বজাই ৰাখিব পাৰিবনে নাই ।
আঞ্চলিক মিত্ৰশক্তিক আঁকোৱালি লোৱাৰ প্ৰয়োজন
এছপি, টিএমচি আৰু ডিএমকেৰ দৰে আঞ্চলিক দলবোৰে তেওঁলোকৰ নিজ নিজ ৰাজ্যত বিজেপিৰ প্ৰভাৱক কাৰ্যকৰীভাৱে প্ৰতিহত কৰিছে । এই পৰিৱৰ্তনে ইণ্ডিয়া ব্লকৰ সৰ্ববৃহৎ দল হিচাপে কংগ্ৰেছে ইয়াৰ ৰণনীতি পুনৰ নিৰ্ধাৰণ কৰা আৰু আঞ্চলিক মিত্ৰশক্তিক অধিক স্থান দিয়াৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে ।
কেইবাখনো ৰাজ্যত কংগ্ৰেছৰ স্থিতি অৱনমনৰ লগতে নিজে সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰিবলৈ অক্ষম হোৱাৰ ফলত বিৰোধীৰ ৰণনীতিত আঞ্চলিক দলসমূহৰ গুৰুত্ব বৃদ্ধি হৈছে । উত্তৰ প্ৰদেশত এছপিৰ সফলতা, পশ্চিমবংগত টিএমচিৰ স্থিতিস্থাপকতা আৰু তামিলনাডুত ডিএমকেৰ আধিপত্যই প্ৰদৰ্শন কৰে যে এই দলবোৰে কেনেদৰে ভোটাৰসকলক একত্ৰিত কৰা স্থানীয় সমস্যাৰ সৈতে একত্ৰিত হৈ আছে ।
বিজেপিক কাৰ্যকৰীভাৱে প্ৰত্যাহ্বান জনোৱাৰ বাবে কংগ্ৰেছে ইণ্ডিয়া ব্লকৰ ভিতৰত অধিক সামগ্ৰিক দৃষ্টিভংগী গ্ৰহণ কৰিব লাগিব । ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে আঞ্চলিক দলবোৰৰ শক্তিক স্বীকৃতি দিয়া আৰু সিদ্ধান্ত লোৱা প্ৰক্ৰিয়া আৰু নিৰ্বাচনী ৰণনীতিত তেওঁলোকক অধিক গুৰুত্ব দিয়া । এক সহযোগিতামূলক পৰিৱেশ গঢ়ি তুলি আৰু ইয়াৰ আঞ্চলিক মিত্ৰশক্তিৰ অনন্য শক্তিৰ সদ্ব্যৱহাৰ কৰি কংগ্ৰেছে এক ঐক্যবদ্ধ মৰ্চা উপস্থাপন কৰিব পাৰে আৰু বিজেপিৰ প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰাৰ বিৰোধীৰ সামৰ্থ্য বৃদ্ধি কৰিব পাৰে ।
ৰাজ্যিক নিৰ্বাচনৰ বাবে স্থানীয় বিষয় মূল চাবিকাঠি
২০২৪ চনত আঞ্চলিক দলসমূহৰ উত্থানে ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱৰ্তনৰ সংকেত দিয়ে । ই এইটো সূচায় যে ভৱিষ্যতৰ ৰাজ্যিক নিৰ্বাচন ৰাষ্ট্ৰীয় নহয়, অধিক অতিস্থানীয় হ'ব । এই পুনৰুত্থানে স্থানীয় সমস্যাবোৰ সমাধান কৰাৰ গুৰুত্ব আৰু প্ৰতিখন ৰাজ্যৰ অনন্য প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে, যিবোৰ আঞ্চলিক দলবোৰে কৰাত পাৰদৰ্শী । ২০২৪ চনৰ নিৰ্বাচনত তেওঁলোকৰ সফলতাই তৃণমূল পৰ্যায়ৰ ভোটাৰসকলৰ সৈতে সংযোগ স্থাপনৰ সামৰ্থ্যক আলোকপাত কৰে, যিয়ে ভোটাৰসকলৰ লগত জড়িত সমস্যাৰ সমাধান আগবঢ়ায় ।
মহাৰাষ্ট্ৰত 2024 চনৰ বিধানসভা নিৰ্বাচন হৈছে 'হাইপাৰ লোকেল' অৰ্থাৎ অতিস্থানীয় বিষয়বোৰ কেন্দ্ৰীয় পৰ্যায়লৈ যোৱাৰ এক মুখ্য উদাহৰণ । বিজেপি নেতৃত্বাধীন মহাযুটি মিত্ৰজোঁটে নগদ ধন স্থানান্তৰ, জাতিগত গতিশীলতা আৰু কৃষিৰ দুৰ্দশা সমাধানৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল, যিটো স্থানীয় ভোটাৰসকলৰ সৈতে প্ৰতিধ্বনিত হৈছিল । মহিলাসকলক বিত্তীয় সহায় আগবঢ়োৱা মহাযুটিৰ ‘‘মুখ্যমন্ত্ৰী মাঝি লড়কী বহু যোজনা’’ তেওঁলোকৰ বিজয়ৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰক আছিল, যিয়ে স্থানীয় কল্যাণমূলক আঁচনিৰ গুৰুত্ব প্ৰদৰ্শন কৰে ।
একেদৰে হাৰিয়ানাত একেৰাহে তৃতীয়বাৰৰ বাবে নিজৰ শাসন সুৰক্ষিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত বিজেপিৰ সফলতাৰ বাবে তেওঁলোকৰ কাৰ্যকৰী ক্ষুদ্ৰ ব্যৱস্থাপনা আৰু নিৰ্দিষ্ট আঞ্চলিক সমস্যা সমাধানকে কৃতিত্ব দিয়া হৈছিল । দলটোৱে সমষ্টি পৰ্যায়ৰ ৰণনীতি, স্থানীয় নেতাসকলক একত্ৰিত কৰা আৰু বঞ্চিত সম্প্ৰদায়ৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়াটোৱে তেওঁলোকৰ বিজয়ত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল । ‘‘কিষাণ, নৱ-যোৱান, পেহেলৱান’’ৰ কেন্দ্ৰীয় কাৰ্যসূচীত নিৰ্বাচনত অতিস্থানীয় বিষয়বোৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল ।
2024 চনৰ ঝাৰখণ্ড বিধানসভা নিৰ্বাচনত ঝাৰখণ্ড মুক্তি মৰ্চা (জেএমএম) নেতৃত্বাধীন ইণ্ডিয়া ব্লকে ৰাজ্যখনৰ মুখ্যতঃ জনজাতীয় লোকসকলে সন্মুখীন হোৱা গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰত্যাহ্বানৰ মোকাবিলা কৰি এক বিশেষ বিজয় অৰ্জন কৰে । জেএএমৰ তৃণমূলৰ ওপৰত নিৰ্ধাৰিত কল্যাণমূলক পদক্ষেপ আৰু শক্তিশালী জনজাতীয় পৰিচয় ভোটাৰসকলৰ সৈতে গভীৰভাৱে প্ৰতিধ্বনিত হৈছিল, যাৰ ফলত তেওঁলোক সফল হৈছিল । মুখ্য আঁচনি যেনে ‘‘মুখ্যমন্ত্ৰী মেইয়া সন্মান যোজনা’’, যিয়ে মহিলাসকলক বিত্তীয় সাহায্য প্ৰদান কৰিছিল আৰু বহনক্ষম কৃষিকাৰ্যৰ লক্ষ্যৰে 'বিৰচা হৰিত গ্ৰাম যোজনা'ই ভোটাৰৰ সমৰ্থন লাভ কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল ।
যিহেতু আঞ্চলিক দলবোৰে ক্ৰমান্বয়ে গুৰুত্ব লাভ কৰিছে, সেয়ে ৰাজ্যিক নিৰ্বাচনত আন্তঃগাঁথনি, শিক্ষা, স্বাস্থ্য সেৱা আৰু নিযুক্তিৰ দৰে অতিস্থানীয় বিষয়ত অধিক গুৰুত্ব দিয়াৰ সম্ভাৱনা আছে । এই দলবোৰৰ তেওঁলোকৰ সমষ্টিৰ বিষয়ে গভীৰ জ্ঞান আছে আৰু তেওঁলোকে নিৰ্দিষ্ট উদ্বেগবোৰ কাৰ্যকৰীভাৱে সমাধান কৰিব পাৰে । যাৰ ফলত তেওঁলোক ভোটাৰসকলৰ বাবে অধিক আকৰ্ষণীয় হৈ পৰে । এই প্ৰৱণতাই ৰাষ্ট্ৰীয় দলসমূহক অধিক স্থানীয় দৃষ্টিভংগী অৱলম্বন কৰিবলৈ অনুপ্ৰেৰিত কৰিব, যাতে তেওঁলোক ৰাজ্যৰ ৰাজনীতিত প্ৰাসংগিক হৈ থাকে ।
আঞ্চলিক উদ্বেগে আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিব
২০২৪ চনত আঞ্চলিক ৰাজনৈতিক দলসমূহৰ উত্থানে ভাৰতীয় ৰাজনীতিত এক পৰিৱৰ্তনশীল মুহূৰ্ত চিহ্নিত কৰে । ই সংসদত দ্বিদলীয় আধিপত্য হ্ৰাস হোৱাৰ সংকেত দিয়ে । এই পৰিৱৰ্তন শেহতীয়া অধিবেশনবোৰত স্পষ্ট হৈছে, বিশেষকৈ শীতকালীন অধিৱেশনৰ সময়ত । শীতকালীন অধিবেশনত বিভিন্ন অগ্ৰাধিকাৰৰ বাবে বিৰোধী ঐক্যত ফাঁট মেলিছিল । উদাহৰণ স্বৰূপে, কংগ্ৰেছে আদানি বিষয়টোত গুৰুত্ব দিব বিচাৰিছিল, সমাজবাদী পাৰ্টী আৰু তৃণমূল কংগ্ৰেছৰ দৰে আঞ্চলিক দলবোৰে আঞ্চলিক উদ্বেগৰ বাবে জোৰ দিছিল, স্থানীয় বিষয়ৰ ওপৰত অধিক গুৰুত্ব প্ৰকাশ কৰিছিল ।
বিজেপিৰ ওপৰত প্ৰভাৱো সমানে লক্ষণীয় । মুখ্য বিধেয়ক যেনে ৱাকফ বিধেয়ক আৰু এক ৰাষ্ট্ৰ, এক নিৰ্বাচনী বিধেয়ক স্থায়ী সমিতিলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল- যিটো পূৰ্বতে এনে পৰীক্ষাক উপেক্ষা কৰাৰ বাবে জনাজাত এটা দলৰ বাবে এক অস্বাভাৱিক পদক্ষেপ । ই এক মিত্ৰজোঁট চালিত চৰকাৰৰ বাস্তৱতাক প্ৰতিফলিত কৰে, য'ত আঞ্চলিক অংশীদাৰসকলে যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলায় ।
আগন্তুক দিনলৈ লক্ষ্য কৰিলে সংসদৰ ভৱিষ্যৎ আৰু একক বা দ্বিদলীয় ব্যৱস্থাৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰণ কৰা নহ'ব । ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে বিভিন্ন কণ্ঠস্বৰ আৰু আঞ্চলিক অগ্ৰাধিকাৰে আইনী প্ৰক্ৰিয়াবোৰক ক্ৰমান্বয়ে আকাৰ দিব । বিজেপি আৰু কংগ্ৰেছ দুয়োৰে বাবে ই এক গুৰুত্বপূৰ্ণ শিক্ষাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে: আঞ্চলিক উদ্বেগক স্বীকাৰ আৰু অগ্ৰাধিকাৰ নিদিয়াকৈ ৰাষ্ট্ৰীয় দলবোৰে শাসনৰ জটিলতাবোৰ কঢ়িয়াই নিয়াৰ বাবে সংগ্ৰাম কৰিব লাগিব । একপক্ষীয় নিয়ন্ত্ৰণৰ যুগ হ্ৰাস পাইছে, যাৰ ফলত আঞ্চলিক শক্তিৰ সৈতে সহযোগিতা কেৱল কৌশলগতয়ে নহয়, অত্যাৱশ্যকীয় হৈ পৰিছে ।
