বিশেষ প্ৰতিবেদন, ৫ জুলাই : পাঁচ বছৰৰ ব্যৱধানত ৰাছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ভ্লাদিমিৰ পুটিন আৰু ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে ২০০০ চনত আৰম্ভ হোৱা তেওঁলোকৰ দ্বিপাক্ষিক বৈঠক পুনৰ আৰম্ভ কৰিব । ৮-৯ জুলাইত অনুষ্ঠিত হ'বলগীয়া এই দ্বিপাক্ষিক সন্মিলনখন এনে এক সময়ত আহিছে, যিটো সময়ত ২০২৩ চনৰ ২৪ ফেব্ৰুৱাৰীত ইউক্ৰেইন আক্ৰমণৰ ফলত আমেৰিকাৰ নেতৃত্বত পশ্চিমীয়া ৰাষ্ট্ৰই মস্কোক এক অস্পৃশ্য ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে পৰিগণিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি আছে ।
আনহাতে, ইয়াৰ বিপৰীতে ভাৰতে ৰাছিয়াৰ সৈতে ব্যৱসায় অব্যাহত ৰাখিছে আৰু মোদীৰ জুলাইৰ ৰাছিয়া ভ্ৰমণৰ সময়ত কেৱল তেল আমদানিকে ধৰি অৰ্থনৈতিক বিষয়বোৰেই নহয়, ইউৰোপত যুদ্ধ আৰম্ভ হোৱাৰ পিচৰে পৰা দ্ৰুতগতিত চলি অহা পট পৰিৱৰ্তনৰ লগতে বিশ্ব ৰাজনীতিৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাব পৰা কৌশলগত বিষয়বোৰেও গুৰুত্ব লাভ কৰিব ।
আদৰ্শগতভাৱে সংসদীয় ক্ষেত্ৰত শক্তি হ্ৰাস হোৱাৰ পিচতো তৃতীয়বাৰৰ বাবে পুনৰ নিৰ্বাচিত হোৱা প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে ছাংহাই সহযোগিতা সন্মিলনৰ (এছ চি অ') বাবে কাজাখস্তানৰ আস্তানালৈ যাব লাগিছিল । কিন্তু প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে দৃশ্যমানভাৱে কিছুমান সমস্যা সমাধান নোহোৱালৈকে চীনৰ ৰাষ্ট্ৰপতি জি জিনপিঙৰ সৈতে মুখামুখি হ'ব বিচৰা নাই ।
ভাৰতে চীনা নাগৰিকসকলক ভিছা প্ৰদান কৰা নাই, কিন্তু ইয়াৰ অৰ্থ এইটো নহয় যে দেশখনে ব্যৱসায় কৰা নাই । দুয়োখন দেশৰ মাজত বাণিজ্য প্ৰায় ১১৮ বিলিয়ন ডলাৰৰ । কিন্তু তেওঁলোকে গালৱানক কেন্দ্ৰ কৰি ইখন দেশে সিখন দেশৰ সামৰিক বাহিনী আৰু নিয়ন্ত্ৰণ ৰেখাৰ কাষৰ অন্যান্য বিষয়বোৰলৈও দৃষ্টি ৰাখিছে ।
প্ৰকৃততে ২০২০ চনৰ জুন মাহত গালৱানত আমি ২০ গৰাকী সাহসী সেনাক হেৰুওৱাৰ পিচত যি পৰিস্থিতিৰ উদ্ভৱ হৈছিল, তাৰ পৰৱৰ্তী সময়তো ইয়াৰ উত্তেজনা হ্ৰাস হোৱা নাই । তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে ৰাছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পুটিনে চীনা ৰাষ্ট্ৰপতি জি জিনপিঙৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক বৰ্তাই ৰাখিছে, যাতে তেওঁৰ দুই গুৰুত্বপূৰ্ণ মিত্ৰশক্তিৰ মাজৰ সম্পৰ্ক নিয়ন্ত্ৰণৰ বাহিৰলৈ নাযায় । অৱশ্যে ৰাষ্ট্ৰপতি পুটিনৰ প্ৰচেষ্টা সত্ত্বেও ভাৰত আৰু চীনৰ মাজৰ সম্পৰ্ক স্বাভাৱিক হোৱা নাই । আন এটা দৃষ্টিভংগী হৈছে যে টাইৱানৰ বিৰুদ্ধে যিকোনো পদক্ষেপৰ পৰা বেইজিঙক নিৰুৎসাহিত কৰিবলৈ ভাৰতে চীনা বাহিনীৰ বিৰুদ্ধে নিজৰ সামৰিক সামৰ্থ্য বজাই ৰাখিবলৈ আগ্ৰহী । এইটোৱেও আনকি চীনক কাৰণসমূহ ফঁহিয়াই চোৱাৰ ক্ষেত্ৰত ভালদৰে কাম কৰে ।
প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ ৰাছিয়া ভ্ৰমণৰ ৰূপৰেখা নিৰ্ধাৰণ কৰাত যদিও চীন হৈছে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয়, আন কিছুমান বিতৰ্কিত বিষয়ো আছে, যিয়ে দুয়োখন দেশৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি আছে । ৰাছিয়াৰ সৈতে ভাৰতৰ ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্কৰ প্ৰতি আমেৰিকাৰ মনোভাবো এটা বিষয় । এইটো এক সাধাৰণ বিশ্বাস আছিল যে ৰাছিয়াৰ বিৰুদ্ধে আমেৰিকাৰ নিষেধাজ্ঞাই ভাৰতক দেশখনৰ পৰা তেল ক্ৰয় কৰাত বাধা দিব ।
ইউক্ৰেইন আক্ৰমণৰ পূৰ্বে ভাৰতে ৰাছিয়াৰ পৰা বেছি তেল ক্ৰয় কৰা নাছিল । কিয়নো এই তেলক ভাৰতৰ শোধনাগাৰৰ বাবে অনুপযুক্ত বুলি গণ্য কৰা হৈছিল । কিন্তু সময়ৰ লগে লগে দেশখন ভাৰতৰ বাবে শীৰ্ষ যোগানকৰ্তা হৈ পৰিছে । ৰাছিয়াৰ অপৰিশোধিত খাৰুৱা তেল হৈছে ভাৰতলৈ আমদানি কৰা খাৰুৱা তেলৰ ৪০ শতাংশ । প্ৰকৃত ক্ষেত্ৰত ভাৰতে প্ৰতিদিনে 1.96 নিযুত বেৰেল ক্ৰয় কৰিছিল, যিটো আমি চৌডি আৰবৰ পৰা ক্ৰয় কৰাতকৈ বহু বেছি ।
ভাৰতৰ পেট্ৰ'লিয়াম মন্ত্ৰী হৰদীপ সিং পুৰীয়ে সুস্পষ্টভাৱে কৈছিল যে ভাৰতক কেতিয়াও ৰাছিয়াৰ তেল ক্ৰয় কৰাটো এৰি দিবলৈ হেঁচা দিয়া হোৱা নাছিল । এই ক্ষেত্ৰত তেওঁ শুদ্ধ হ'ব পাৰে, কিয়নো পশ্চিমীয়া দেশে ৰাছিয়াৰ তেল অবিহনে জীৱন অতিবাহিত কৰিব নোৱাৰে । এইটোও হৈছিল যে পৰিশোধিত ৰাছিয়ান খাৰুৱা তেলৰ এক বৃহৎ অংশ ইউৰোপীয় দেশ আনকি আমেৰিকালৈও পুনৰ নিৰ্দেশিত কৰা হৈছিল । যদি ভাৰতীয় পথেৰে ৰাছিয়ান খাৰুৱা তেল উপলব্ধ নহয়, তেন্তে ইন্ধনৰ মূল্য বৃদ্ধি পাব আৰু বিশ্ব অৰ্থনীতি স্তব্ধ হোৱাৰ সৈতে এক দুৰ্যোগ হ'লহেঁতেন । এই ব্যৱস্থা গ্ৰহণেৰে বিশ্ব অৰ্থনীতি ঠিক হৈছিল । ভাৰতেও ভাল প্ৰদৰ্শন কৰিছিল ।
যিহেতু ৰাছিয়াৰ তেলৰ এক বৃহৎ অংশ ভাৰতীয় টকাত ক্ৰয় কৰা হৈছিল, সেয়ে মস্কো এই টকাৰ স্তূপৰ ওপৰত বহি আছে, যিবোৰ খৰচ কৰাৰ প্ৰয়োজন আছে । এইটো প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদী আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি পুটিনৰ মাজত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আলোচনাৰ বিষয় হ'ব । অতীজত ৰাছিয়ান কোম্পানী ৰোছনেফ্টে ভাৰতীয় টকাৰ পৰা ভাৰতত এছাৰ শোধনাগাৰ ক্ৰয় কৰিছিল । এনেদৰে অহা মাহত বন্দে ভাৰত ৰে'লৰ উৎপাদনকে ধৰি অধিক প্ৰকল্প ৰাছিয়ালৈ যাব ।
ৰাছিয়াই আন্তৰ্জাতিক উত্তৰ-দক্ষিণ পৰিবহণ কৰিড'ৰ (International North-South Transport Corridor, INSTC) নিৰ্মাণত যথেষ্ট বিনিয়োগ কৰিছিল । এই কৰিড'ৰটো চুৱেজ খালৰ মাজেৰে কাৰ্গোলৈ যোৱাতকৈ বহু কম দূৰত্বৰ পথ । ইৰাণৰ মাজেৰে যোৱা পৰীক্ষণমূলক প্ৰবাহে দেখুৱাইছে যে মাল্টি-মডেল পৰিবহণ কৰিড'ৰে ভালদৰে কাম কৰে । ইয়াৰ বাবে কিছুমান দূৰত্ব লাঘৱ কৰিব লাগিব, যিবোৰ ছেইণ্ট পিটাৰ্ছবাৰ্গৰ পৰা ইৰাণৰ আব্বাছ বন্দৰলৈ আৰু তাৰ পিচত ভাৰতৰ গুজৰাটৰ মুন্দ্ৰালৈ সমস্যামুক্ত যাত্ৰাৰ বাবে কিছু সমস্যা সমাধানৰ আৱশ্যক আছে । প্ৰথমবাৰৰ বাবে ৰাছিয়াৰ খনিৰ পৰা কয়লা ভাৰতলৈ ৰে'লযোগে প্ৰেৰণ কৰা হয় ।
আই এন এছ টি চিক (INSTC) প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা আন এটা সংযোগ প্ৰকল্প হ'ল আই এম ই ই চি (IMEEC) । দৰাচলতে এই প্ৰকল্পটোৱে পুনৰ ভাৰতক ইউৰোপে নাগপাশত লোৱাৰ প্ৰয়াস কৰিছে । এই কৰিড'ৰটো মধ্য প্ৰাচ্য, ইজৰাইল, গ্ৰীচ আৰু তাৰ উপৰি আনকেইখনমান দেশৰ মাজেৰে যোৱাৰ কথা । আকৌ এই কৰিড'ৰত চুৱেজ খালতকৈ কম সময় লাগে আৰু লোহিত সাগৰৰ অসুবিধাজনক জল পৰিবহণো এক মূৰৰ কামোৰণি হৈছে, য'ত জাহাজবোৰক হুথিসকলে পীড়িত কৰি আছে, যিয়ে ইজৰাইলৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিৰোধৰ দাবী জনাই আহিছে । দুয়োটা ক্ষেত্ৰতে কিন্তু ভাৰতক সন্তোষজনক স্থানত ৰখা হৈছে ।
অৱশ্যে, ৰাছিয়া আৰু মধ্য প্ৰাচ্যৰ দুখন যুদ্ধই ভাৰতীয় বৈদেশিক নীতিৰ বাবে নতুন প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰিছে । প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে ইউক্ৰেইনৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধত ভাৰতীয়সকলৰ অংশগ্ৰহণৰ বিষয়টো গ্ৰহণ কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে । এইটো এটা সংবেদনশীল বিষয় আৰু ভাৰত চৰকাৰে ইয়াক বহুবাৰ উত্থাপন কৰিছে । কিন্তু জনশক্তিৰ বাবে আকলুৱা মস্কোৱে তেওঁলোকক আঁতৰি যোৱাটো বিচাৰিব নে নাই সেই বিষয়ে অলপ স্পষ্টতাৰ অভাৱ আছে । ৰাছিয়াৰ দৰে বন্ধুত্বপূৰ্ণ দেশৰ বাবে যুঁজ দিয়া ভাৰতীয়সকলৰ বিষয়ে প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কেনেকৈ ভাৰতৰ উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰে সেয়া জনাটোও আকৰ্ষণীয় হ'ব । ৰাছিয়াৰ সূত্ৰ অনুসৰি, ভাৰতৰ পৰা যোৱাসকলৰ বাবে চাকৰিৰ এক অবিৰাম চাহিদা আছে আৰু বহুতে সেনাবাহিনীত যোগদান কৰিবলৈও অনিচ্ছুক নহয় । কিয়নো দেশখনে সেনাবাহিনীত আগবঢ়োৱা দৰমহা অধিক আৰু সেনাত সেৱা আগবঢ়োৱাসকলৰ বাবে বাসস্থানৰ প্ৰস্তাৱো আছে ।
এতিয়া সকলো হিচাপ-নিকাচ কৰি চালে দেখা যায় যে এইটো প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ বাবে এক অতি আকৰ্ষণীয় ভ্ৰমণ হ'ব, যিয়ে বিতৰ্কিত বিডলাৰকৰণকে (de-dollarisation) ধৰি বহুতো আকৰ্ষণীয় বিষয়ৰ সিদ্ধান্ত ল'ব । আনহাতে, ইয়াৰ দ্বাৰা ২০২৪ চনৰ অক্টোবৰত বৰ্ধিত ব্ৰিকছ দেশসমূহৰ সদস্যসকলৰ বৈঠকত সাৰ্থকতা সংগ্ৰহ কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে । কিয়নো ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে এই সন্মিলনত অংশগ্ৰহণ কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে । আনহাতে, ভাৰতে বিডলাৰকৰণ বলৱৎ কৰিবলৈ অনিচ্ছুক হৈ আছে, যাক আমেৰিকাৰ পৃষ্ঠপোষকতাত নিষেধাজ্ঞাবোৰ উপেক্ষা কৰাৰ বাবে ৰাছিয়া আৰু চীনে আক্ৰমণাত্মকভাৱে ঠেলি দিছে ।
(ঘোষণা : এই নিবন্ধত প্ৰকাশ কৰা মতামতবোৰ লেখকৰ সম্পূৰ্ণ নিজা । ইয়াত প্ৰকাশ কৰা তথ্য আৰু মতামতে ইটিভি ভাৰতৰ মতামতক প্ৰতিফলন নকৰে ।)
