বিশেষ প্ৰতিবেদন, ২২ জুন : নৱ নিৰ্বাচিত এনডিএ চৰকাৰে প্ৰথম কেবিনেট বৈঠকতে ভাৰতৰ গ্ৰাম্য আৰু নগৰাঞ্চলক সামৰি ৩০ নিযুত অতিৰিক্ত গৃহ নিৰ্মাণ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছে । বিত্ত মন্ত্ৰীয়ে এই বছৰৰ অন্তৱৰ্তীকালীন বাজেটত পৰৱৰ্তী ৫ বছৰত গ্ৰামাঞ্চলৰ বাবে অতিৰিক্ত ২০ নিযুত গৃহ নিৰ্মাণৰ কথা উল্লেখ কৰে । সেয়েহে নগৰাঞ্চলসমূহে ১০ নিযুত অতিৰিক্ত গৃহ পাব বুলি আশা কৰা হৈছে যিবোৰ ২০১৮ চনত আন্তৰ্জাতিক অৰ্থনৈতিক সম্পৰ্কৰ ওপৰত গৱেষণা পৰিষদৰ (আইচিআৰআইইআৰ) প্ৰতিবেদন ২০২০-ৰ জৰীপ অনুসৰি ২০১৮ চনত ২৯ নিযুত নগৰীয়া আৱাসক কৈ যথেষ্ট কম ।
২০২৪ চনৰ ১০ জুনলৈকে নগৰীয়া গৃহ নিৰ্মাণৰ বাবে পিএমএৱাই-নগৰ, ফ্লেগশ্বিপ কেন্দ্ৰীয় আঁচনিৰ অধীনত প্ৰায় ১১.৮৬ নিযুত গৃহ নিৰ্মাণত অনুমোদন জনাইছে । যাৰ ভিতৰত ১১.৪৩ নিযুত গৃহ নিৰ্মাণৰ কাম আৰম্ভ হৈছে আৰু ৮.৩৭ নিযুত গৃহ সম্পূৰ্ণ কৰা হৈছে । সেয়েহে চহৰবোৰত আৱাসৰ অভাৱৰ সমস্যাই গুৰুতৰ নীতিগত উদ্বেগ হৈ আছে ।
আইচিআৰআইইআৰ প্ৰতিবেদনে (২০২০) ইংগিত দিছিল যে আৱাসৰ অভাৱৰ সন্মুখীন হোৱা নগৰবাসীৰ ৯৯ শতাংশই নিম্ন উপাৰ্জন গোটৰ । ঋণৰ সীমিত প্ৰৱেশাধিকাৰ আৰু সামৰ্থৰ অভাৱৰ ফলত হাউচিং বজাৰত তেওঁলোকৰ প্ৰৱেশাধিকাৰ সীমিত, কিয়নো তেওঁলোক মুখ্যতঃ অনানুষ্ঠানিক খণ্ডত নিয়োজিত বা স্ব-নিয়োজিত ।
অফিচিয়েল হাউচিং পলিচিৰ এক হিচাপ
অৱশ্যে, বৰ্তমানৰ পিএমএৱাই-নগৰকে ধৰি ভাৰতত চৰকাৰী গৃহ নিৰ্মাণ আঁচনিবোৰে সকলো বাসিন্দাৰ বাবে গৃহৰ মালিকীস্বত্বৰ সৈতে ‘‘সকলোৰে বাবে গৃহ’’ একত্ৰিত কৰাৰ প্ৰৱণতা আছে । ইয়াৰ আৰম্ভণি পৰ্যায়ত, ২০২২ চনৰ ভিতৰত সকলোৰে বাবে গৃহ নিৰ্মাণৰ অংশ হিচাপে পিএমএৱাই-নগৰে নিৰ্মাণ কৰিবলগা ২০ নিযুত ঘৰৰ কেৱল ভাৰাৰ বাবে ২০ শতাংশ নিৰ্ধাৰণ কৰাৰ ওপৰত চিন্তা কৰিছিল ।
ব্যয় বিত্ত সমিতিয়ে পৰৱৰ্তী সময়ত পিএমএৱাই-নগৰত এটা ভাৰাৰ উপাদানৰ বাবে ৬,০০০ কোটি টকাৰ ব্যয় পৰিশোধ কৰে । অৱশ্যে, পিএমএৱাই-নগৰ অৱশেষত ২০১৫ চনৰ শেষৰ ফালে চাৰিটা উলম্বৰ সৈতে প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল য'ত কেৱল মালিকীস্বত্বৰ আৱাসৰ ব্যৱস্থা আছিল । বস্তিৰ ইন-চিটু পুনৰ্বিকাশ; ঘৰ ক্ৰয় কৰিবলৈ চৰকাৰৰ পৰা সূতৰ হাৰৰ ৰাজসাহায্য প্ৰাপ্ত কৰাৰ ব্যৱস্থাৰ সৈতে ক্ৰেডিট-লিংকড ৰাজসাহায্য আঁচনি; নিৰ্মাতাসকলৰ বাবে ৰাজসাহায্যৰ ব্যৱস্থাৰ সৈতে অংশীদাৰিত্বত সুলভ গৃহ; হিতাধিকাৰীৰ নেতৃত্বত গৃহ নিৰ্মাণ বা বৃদ্ধিৰ বাবে বিত্তীয় সহায় ।
ব্যৱহাৰিকভাৱে, ভূমিৰ মালিকীস্বত্ব প্ৰদানত আইনী আৰু প্ৰশাসনিক অসুবিধা, আৱাস ব্যয়ৰ সৈতে মিলাবলৈ সূতৰ হাৰৰ ৰাজসাহায্যৰ অভাৱ, গৃহ নিৰ্মাণ গোটৰ অসুবিধাজনক অৱস্থান আৰু ব্যক্তিগত খণ্ডৰ উদাসীন সঁহাৰিয়ে নগৰীয়া আৱাসৰ অভাৱ দূৰ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত আঁচনিখনৰ কাৰ্যকৰীতা প্ৰভাৱিত কৰিছে ।
ভাড়াঘৰ অন্বেষণ কৰা
পিএমএৱাই-নগৰ আঁচনিত ভাড়াঘৰৰ সম্পূৰ্ণ অনুপস্থিতিয়ে ভাৰতীয় চহৰবোৰত নগৰীয়া পৰিয়ালবোৰৰ আৱাসৰ পছন্দৰ বিপৰীত । ভাড়াঘৰে অধিক শ্ৰমিক গতিশীলতা প্ৰদান কৰে, বিশেষকৈ থিৰ উপাৰ্জন নথকা নিম্ন উপাৰ্জনৰ পৰিয়ালবোৰৰ বাবে । লোকপিয়ল ২০১১ৰ তথ্য অনুসৰি, ২৭.৫ শতাংশ চহৰীয়া পৰিয়াল ভাৰাঘৰত বাস কৰে আৰু ২০০১ আৰু ২০১১ চনৰ ভিতৰত ভাৰাঘৰত বাস কৰা চহৰীয়া পৰিয়ালৰ সংখ্যা ৬.৪ নিযুত বৃদ্ধি হয় । আমোদজনকভাৱে একে সময়তে চহৰাঞ্চলত খালী ঘৰৰ সংখ্যা ৪.৬ নিযুত বৃদ্ধি হৈছে, যি ভাড়াঘৰ আৰু খালী আৱাসিক গোটৰ বাবে অসম্পূৰ্ণ চাহিদাৰ সহাৱস্থানক সূচায় ।
NSSO-২০১৮ৰ প্ৰতিবেদনে দেখুৱাইছে যে ভাৰতৰ সকলো নগৰীয়া পৰিয়ালৰ এক-তৃতীয়াংশ ভাড়াঘৰত বাস কৰে আৰু এক নিযুততকৈ অধিক জনসংখ্যা থকা চহৰত ইয়াৰ সংখ্যা অধিক । প্ৰায় ৭০ শতাংশ ভাৰাতীয়াৰ ঘৰৰ মালিকৰ সৈতে কোনো চুক্তি নাই আৰু তেওঁলোকৰ গড় মাহিলী ভাড়া হৈছে ৩১৫০ টকা । ঘৰৰ মালিক আৰু ভাৰাতীয়াসকলে ভাৰাৰ ওপৰত পাৰস্পৰিকভাৱে সন্মত হোৱাটো পছন্দ কৰে, যি সাধাৰণতে মানক ভাৰাতকৈ অধিক । ভাৰাঘৰবোৰৰ মালিকানাধীন পৰিয়ালতকৈ ব্যক্তিগত শৌচালয় আৰু পানী যোগানৰ সুবিধা কম । আনকি এক মিলিয়নতকৈ অধিক জনসংখ্যাৰ চহৰত বাস কৰা ভাৰাতীয়াসকলে মৌলিক সেৱা বা উন্নত সুবিধা উপভোগ নকৰে ।
সমস্যা আৰু সম্ভাৱনা চিনাক্ত কৰা
মালিকীস্বত্ব মুখী গৃহ নীতিৰ ওপৰত অত্যধিক নিৰ্ভৰশীলতা আৰু ভাৰাতীয়াসকলৰ পৰা লোৱা ভাৰাৰ সৰ্বোচ্চ সীমাৰ সৈতে ভাৰা নিয়ন্ত্ৰণ আইন প্ৰণয়নৰ ফলত ভাৰাঘৰৰ বজাৰত যোগানৰ সংকট সৃষ্টি হৈছে । ইয়াক অনানুষ্ঠানিক কৰি তুলিছে । নিম্ন ভাড়াৰ ৰিটাৰ্ণ (সম্পত্তিৰ মূল্যৰ অংশ হিচাপে বাৰ্ষিক ভাড়া) এক গুৰুতৰ সমস্যা কিয়নো আইডিএফচি ২০১৮ প্ৰতিবেদনে দেখুৱাইছে যে ভাৰতীয় চহৰবোৰত আৱাসিক ভাৰাৰ ৰিটাৰ্ণ ২ শতাংশৰ পৰা ৪ শতাংশৰ ভিতৰত থাকে ।
তদুপৰি, উচ্ছেদকে ধৰি ভাৰাতীয়া বিবাদবোৰত সময় সাপেক্ষ নিষ্পত্তি প্ৰণালী অন্তৰ্ভুক্ত থাকে । এই সকলোবোৰে ঘৰৰ মালিকসকলক ভাৰাত উপলব্ধ হাউচিং ইউনিট প্ৰদান কৰিবলৈ উৎসাহিত নকৰে । তেওঁলোকে আনকি হাউচিং ইউনিটবোৰ ৰক্ষণাবেক্ষণ আৰু উন্নীতকৰণ বা সম্প্ৰসাৰিত কৰাৰ কোনো প্ৰয়াস নকৰে । ইয়াৰ ফলত যোগানৰ সীমাবদ্ধতাই বজাৰৰ ভাৰা বৃদ্ধি কৰে আৰু চহৰীয়া দৰিদ্ৰ লোকসকলৰ বাবে ভাৰাঘৰটো অসহনীয় কৰি তোলে ।
এক ইতিবাচক পদক্ষেপ হিচাপে ২০২১ চনত ভাৰাঘৰৰ বজাৰত সমস্যাবোৰ সমাধান কৰাৰ সম্ভাৱনাৰ সৈতে মডেল টেনান্সি এক্ট (এমটিএ) প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল । উদাহৰণ স্বৰূপে, সুৰক্ষা জমাৰ (security deposit) সীমা সৰ্বাধিক দুই মাহৰ ভাৰালৈ সীমাবদ্ধ কৰা, সময়মতে চৌহদ খালী কৰাত ব্যৰ্থ হোৱাৰ বাবে ভাৰাতীয়াৰ ওপৰত গধুৰ জৰিমনা, পৰ্যাপ্ত কাৰণ আৰু জাননী অবিহনে মধ্য-লীজৰ সময়ত একেৰাহে ভাৰা বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে ঘৰৰ মালিকৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা আৰু জাননীয়ে দুয়োপক্ষৰৰ ক্ষেত্ৰতে স্বাৰ্থ আৰু সংঘাতৰ ভাৰসাম্য ৰখা যেন লাগে ।
ভাৰাঘৰৰ বিবাদ দ্ৰুতভাৱে সমাধান কৰিবলৈ ৰেণ্ট ক'ৰ্ট আৰু ৰেণ্ট ট্ৰিবিউনেল স্থাপনৰ ব্যৱস্থাই ভাড়াৰ চুক্তিৰ কাৰ্যকৰী প্ৰৱৰ্তন ভালদৰে নিশ্চিত কৰিব পাৰে । তথাপিও কেৱল ৪ খন ৰাজ্য ক্ৰমে তামিলনাডু, অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ, উত্তৰ প্ৰদেশ আৰু অসমে এমটিএ ২০২১ অনুসৰি তেওঁলোকৰ ভাৰাতীয়া আইন সংশোধন কৰিছে ।
তদুপৰি, ভাৰা কৰ্তৃপক্ষৰ সৈতে চুক্তিবদ্ধ চুক্তিৰ বাধ্যতামূলক পঞ্জীয়ন আৰু ভাৰা বৃদ্ধিৰ ওপৰত যিকোনো উচ্চ সীমাৰ ব্যৱস্থাই সম্ভাৱ্যভাৱে অনুপালন আৰু ঘৰৰ ভাৰাৰ ব্যয় বৃদ্ধি কৰিব পাৰে । ইয়াৰ উপৰিও, সংখ্যালঘুসহ সামাজিকভাৱে পিছপৰা শ্ৰেণীৰ স্বাৰ্থ সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে ভাৰাচুক্তিৰ আইনী ভাষা বুজাত যুক্তিসংগত অসুবিধা আৰু বৈষম্য-বিৰোধী ধাৰাৰ অনুপস্থিতিয়ে ভাৰাতীয়াসকলক, বিশেষকৈ চহৰীয়া দৰিদ্ৰসকলক আনুষ্ঠানিক চুক্তিবদ্ধ ভাৰা চুক্তিত প্ৰৱেশ কৰাৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত কৰিব পাৰে ।
আগুৱাই যোৱাৰ পথ
যিহেতু ভাৰতত লাখ লাখ লোক নগৰ আৰু চহৰলৈ গৈছে বা নগৰীকৰণ কৰি থকা হৈছে, ভৱিষ্যতে গৃহ নিৰ্মাণৰ চাহিদা বৃদ্ধি হৈ থাকিব । এই দাবীবোৰ পূৰণ কৰাৰ বাবে ভাড়াঘৰৰ সম্ভাৱনা উপেক্ষা কৰিব নালাগে । ইয়াৰ বাবে পিএমএৱাই-নগৰৰ অধীনত এক উলম্ব হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ ৰূপত ভাড়াঘৰৰ সপক্ষে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ নীতি পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰয়োজন ।
ভাৰাৰ পদ্ধতিবোৰ পেছাদাৰীভাৱে পৰিচালনা কৰিবলৈ ভাৰা ব্যৱস্থাপনা সমিতিক অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ সম্ভাৱনাবোৰ অন্বেষণ কৰাটোও গুৰুত্বপূৰ্ণ । সমানে গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ল দুৰ্বল শ্ৰেণীবোৰৰ স্বাৰ্থ সুৰক্ষিত কৰি উপযুক্ত সংশোধনৰ সৈতে এমটিএৰ কাৰ্যকৰীকৰণ দ্ৰুতগতিত কৰা । ই হাউচিং বজাৰক অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব আৰু 'সকলোৰে বাবে গৃহ' সপোন বাস্তৱায়িত কৰাত সহায় কৰিব ।
