বিশেষ প্ৰতিবেদন, ১৫ ছেপ্টেম্বৰ : আজি বিশ্ব আফ্ৰিকান দিৱস ৷ প্ৰতি বছৰে ১৫ ছেপ্টেম্বৰৰ দিনা এই বিশেষ দিৱসটো পানল কৰা হয় । বিশ্ব আফ্ৰিকান দিৱসৰ মূল হৈছে আফ্ৰিকানসকল চুলি আৰু পৰিচয়ৰ বাবে উদযাপন কৰা এক বিশেষ দিন ৷ যাক ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মানৱ অধিকাৰ উচ্চায়ুক্তৰ কাৰ্যালয়ে স্বীকৃতি প্ৰদান কৰিছে ৷
আফ্ৰিকান চুলি বুলি ক’লে সততে মনলৈ আহে তেওঁলোকৰ চুলিৰ কথা ৷ কিন্তু আফ্ৰিকান চুলি কেৱল চুলি নহয়, প্ৰতিগৰাকীৰ আফ্ৰিকানে কঢ়িয়াই লৈ ফুৰে তেওঁলোকৰ ইতিহাস আৰু সংস্কৃতিৰ এক ভাৰ ।
আফ্ৰিকানসকলৰ এই বিশেষ ষ্টাইলৰ চুলিয়ে তেওঁলোকৰ প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্যক আঁকোৱালি ল’বলৈ নিজকে অধিক শক্তিশালী কৰি তোলে ৷ লগতে তেওঁলোকে বিশেষ যত্নও লয়, য’তে সকলোৱে নিজৰ অনন্য পৰিচয়ৰ বাবে গৌৰৱ কৰিব পাৰে ।
- আফ্ৰিকান দিৱসৰ ইতিহাস
২০১৭ চনত ব্ৰিটিছ হেয়াৰ ষ্টাইলিষ্ট মিচেল ডি লিঅ’ই প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল বিশ্ব আফ্ৰিকান দিৱস । ডি লিঅ’নে ১৫ ছেপ্টেম্বৰক বিশ্ব আফ্ৰিকান দিৱসৰ তাৰিখ হিচাপে বাছি লৈছিল এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰণত । ২০১৬ চনৰ আজিৰ দিনটোতে ব্ৰিটেইনৰ সংসদে বিদ্যালয়ত আফ্ৰিকান চুলি গ্ৰহণ কৰিবলৈ আহ্বান জনোৱা এখন আবেদনত বিতৰ্ক কৰিছিল । এই বিতৰ্কই আফ্ৰিকান-টেক্সচাৰযুক্ত চুলি বা বিশেষ ষ্টাইলৰ চুলিৰ (Afro-textured hair) লোকসকলে প্ৰায়ে সন্মুখীন হোৱা বৈষম্য আৰু পক্ষপাতিত্বৰ সমাধানৰ দিশত এক উল্লেখযোগ্য পদক্ষেপ হিচাপে চিহ্নিত হৈছিল ।
এসময়ত সমাজত আফ্ৰিকান চুলিৰ বিৰুদ্ধে হোৱা পক্ষপাতিত্বই সৃষ্টি কৰিছিল লাজ, বৰ্জন আৰু হীনমন্যতা ৷ ইয়াৰ ফলত স্বাস্থ্য আৰু অৰ্থনৈতিক দিশতো এক দীঘলীয়া প্ৰভাৱ পৰিছিল ৷ বিশেষকৈ কৃষ্ণাংগ মহিলাসকলৰ ওপৰত ইয়াৰ প্ৰভাৱ অধিক হোৱা দেখা যায় ৷
ষ্ট্ৰেইট চুলি, সাধাৰণ অৰ্থত চিধা চুলিক (Straight hair) সফলতা আৰু সৌন্দৰ্যৰ প্ৰতিমূৰ্তি হিচাপে গণ্য কৰা হয় আৰু ইয়াক প্ৰতিদিনে সাধুকথা, ছবি, টেলিভিছন, ছ’চিয়েল মিডিয়া, গ্ৰাহকৰ বাবে উপলব্ধ বহু সামগ্ৰী আৰু বিজ্ঞাপন আদিৰ জৰিয়তে প্ৰচাৰ কৰা হয় । আফ্ৰিকান চুলিক খুব কম সংখ্যক লোকে প্ৰচাৰ কৰা দেখা গৈছিল ৷ কিন্তু বিশ্বজুৰি এই বিশ্ব আফ্ৰিকান দিৱসে ইয়াৰ ভাৱমূৰ্তি কিছু সলনি কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা দেখা যায় ।
- আফ্ৰিকান সংজ্ঞা আৰু অৰ্থ
আফ্ৰ’ (Afro) হৈছে এনে এটা চুলিৰ ষ্টাইল (hairstyle), য’ত সৰু সৰু ভাগত ভাগ কৰি টানকৈ বান্ধি লোৱা চুলিক ঘূৰণীয়া আকৃতিত ষ্টাইল কৰা হয় । যিটো সময়ত সৌন্দৰ্যৰ মানদণ্ডই সকলোকে চিধা চুলি (pin straight) ৰ ষ্টাইল কৰিবলৈ অনুপ্ৰেৰণা যোগাইছিল, সেই সময়ত ১৯৫০ চনত আমেৰিকাত এই কেঁকোৰা চুলি ক্ৰমান্বয়ে জনপ্ৰিয় হৈ উঠে ৷
- মিচেল ডি লিঅ'ন (Michelle De Leon) :
মিচেল ডি লিঅ’ন হৈছে এগৰাকী ব্ৰিটিছ হেয়াৰ ষ্টাইলিষ্ট আৰু উদ্যোগী । এই বিশেষ দিনটো সৃষ্টি কৰাৰ প্ৰেৰণা তেওঁৰ ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতা আৰু আফ্ৰিকান চুলিৰ সৈতে জড়িত বিষয়সমূহৰ সমাধানৰ ইচ্ছাৰ পৰাই উদ্ভৱ হৈছিল ।
ডি লিঅ’নৰ দৃষ্টিভংগী আছিল আত্মগ্ৰহণক প্ৰসাৰ কৰা, কু-সংস্কাৰক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা আৰু আফ্ৰিকান টেক্সচাৰযুক্ত চুলিক কেন্দ্ৰ কৰি ইতিবাচক কথা-বতৰাক উৎসাহিত কৰা । তেওঁৰ মতে, বিজ্ঞাপন, চিনেমা আনকি সংগীততো প্ৰাকৃতিক আফ্ৰিকান টেক্সচাৰযুক্ত চুলিক উদযাপন কৰাৰ পৰ্যাপ্ত উদাহৰণ নাই । সেয়ে ডি লিঅ’নে বিচাৰিছিল যে তেওঁৰ ছোৱালীজনী আৰু বিশ্বৰ আন ল’ৰা-ছোৱালীয়ে নিজৰ দৰে চুলিৰ মানুহৰ অধিক প্ৰচাৰ দেখি উদাহৰণ হিচাবে লৈ ডাঙৰ হওক আৰু আফ্ৰিকান চুলি নথকা মানুহেও এই বিষয়ে অধিক বুজিব পাব ।
- বিশ্ব আফ্ৰিকান দিৱস ২০২৪ৰ বিষয়বস্তু :
‘‘আইন ঠিক কৰক, আমাৰ চুলি নহয় ।’’
- আফ্ৰিকান চুলিৰ উৎপত্তি :
আফ্ৰ’ চুলিৰ (Afro hair) মূল হৈছে আফ্ৰিকা ৷ আফ্ৰিকান সংস্কৃতিত চুলিৰ আধ্যাত্মিক, সাংস্কৃতিক আৰু সামাজিক তাৎপৰ্য আছে । বিশৃংখল চুলিৰ ষ্টাইলে প্ৰায়ে মানুহৰ বয়স, বৈবাহিক অৱস্থা, সামাজিক অৱস্থান, আনকি তেওঁলোকৰ জনজাতীয় সম্পৰ্ককো বুজায় ।
আটলাণ্টিক অতিক্ৰম কৰা দাস ব্যৱসায়ৰ সময়ত লাখ লাখ আফ্ৰিকানক নিজৰ গৃহভূমিৰ পৰা আমেৰিকা, ইউৰোপ, কেৰিবিয়ানকে ধৰি বিশ্বৰ বিভিন্ন ঠাইলৈ বলপূৰ্বকভাৱে লৈ যোৱা হৈছিল । এই সময়ছোৱাতে তেওঁলোকে আফ্ৰিকান চুলি আৰু অত্যাচাৰৰ মাজত এক জটিল সম্পৰ্কৰ আৰম্ভণি হৈছিল ৷ কিয়নো দাসত্বত থকা ব্যক্তিসকলক পৰম্পৰাগত চুলিৰ যত্ন আৰু ষ্টাইলিংকে ধৰি তেওঁলোকৰ সাংস্কৃতিক পদ্ধতিৰ পৰা আঁতৰাই পেলোৱা হৈছিল ।
আমেৰিকাত নাগৰিক অধিকাৰ আন্দোলনৰ (Civil Rights Movement) সময়ত প্ৰাকৃতিক আফ্ৰিকান চুলিৰ ষ্টাইল কৃষ্ণাংগ গৌৰৱ আৰু প্ৰতিৰোধৰ প্ৰতীক হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছিল । এঞ্জেলা ডেভিছ আৰু ষ্টকলি কাৰ্মাইকেলৰ দৰে নাগৰিক অধিকাৰ কৰ্মীসকলে তেওঁলোকৰ প্ৰাকৃতিক চুলিক ৰাজনৈতিক বক্তব্য হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল ।
সাংস্কৃতিক তাৎপৰ্য থকাৰ পিছতো আফ্ৰিকান চুলিয়ে বৈষম্য আৰু পক্ষপাতিত্বৰ সন্মুখীন হৈছে । যোৱা দুবছৰমানৰ পৰা বহু কৃষ্ণাংগ লোকে নিজৰ প্ৰাকৃতিক চুলিক আকোৱালি লৈছে, কাৰণ আফ্ৰিকান আৰু প্ৰাকৃতিক চুলিৰ আন্দোলন জনপ্ৰিয় হৈ পৰিছে । ক’লা চুলিৰ উদযাপন হৈছে ইয়াৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ আৰু ল’ক, ব্ৰেইড, বয়ন আৰু উইগ আদি সুন্দৰ শৈলীৰ পৰিসৰত পিন্ধা ক্ষমতা ।
- আফ্ৰিকান চুলিৰ ষ্টাইলৰ সৈতে ৰক কৰা বিখ্যাত লোক
- ছ'লেঞ্জ ন'লেছ
বিয়ন্সৰ ভনীয়েকতকৈ বহু বেছি সবল ছ’লেঞ্জ ন’লছ । তেওঁ নিজেই হৈছে এক শক্তি । ২০১৬ চনত তেওঁৰ এলবাম; টেবুলত থকা এখন আসনে ৰঙৰ মানুহৰ মাজত অনুৰণন ঘটায় । ছ’লেঞ্জ ন’লেছে আমেৰিকাত ক’লাত্বৰ অৰ্থ কি আৰু ইয়াৰ লগত অহা অভিজ্ঞতা আৰু আৱেগৰ মিশ্ৰণৰ বিষয়ে বিস্তৃতভাৱে লিখিছিল আৰু গাইছিল ।
- গেব্ৰিয়েল ইউনিয়ন (Gabrielle Union)
গেব্ৰিয়েল ইউনিয়ন এগৰাকী মহান অভিনেত্ৰী ৷ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ প্ৰচলিত লেখিকা আৰু স্পষ্টবাদী কৰ্মী, বিভিন্ন কাৰণক সমৰ্থন কৰা; মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসাৰ অন্ত পেলোৱাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি বৰ্ণবাদী ন্যায়, স্বাস্থ্যৰ পদক্ষেপ, দৰিদ্ৰতাৰ ভোটাধিকাৰ নিৰ্মূল আৰু বৈচিত্ৰ্যলৈকে মাত মতা এগৰাকী মহিলা ।
- ইয়াৰা শ্বাহিদী (Yara Shahidi)
নৱ প্ৰজন্মৰ বাবে ইয়াৰা আদৰ্শ । ৩৩ খন চলচ্চিত্ৰ ক্ৰেডিট লাভ কৰি ইয়াৰাই প্ৰথম প্ৰাপ্তবয়স্ক চৰিত্ৰৰ বাবে টিন চয়ছ বঁটা লাভ কৰিছে ৷ এতিয়াও তেওঁ এগৰাকী চিৰ উদীয়মান তাৰকা । ১৮ বছৰ সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পিছত তেওঁ We Vote Next আৰম্ভ কৰে ৷ যিটো হ’ল যুৱক-যুৱতীসকলক নাগৰিক সংযোগৰ সৈতে জড়িত হ’বলৈ, ভোট দিবলৈ আৰু নিজৰ মনৰ কথা ক’বলৈ উৎসাহিত কৰা এটা সংস্থা ।
- ভায়োলা ডেভিছ (Viola Davis)
ভায়োলা ডেভিছ হৈছে একমাত্ৰ আফ্ৰিকান আমেৰিকান অভিনেত্ৰী, যিয়ে নাটক শৃংখলা (Drama Series)ৰ অসাধাৰণ মুখ্য অভিনেত্ৰীৰ বাবে এমি বঁটা লাভ কৰিছে । ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ হৈছে অস্কাৰ, টনি (Tony) আৰু এমি বঁটা (Emmy) লাভ কৰা একমাত্ৰ ব্যক্তি ।
দৰিদ্ৰতাই কোঙা কৰা এটা পৰিয়ালত তেওঁ ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল । কিন্তু আজিৰ তাৰিখত তেওঁ এগাৰকী শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী হোৱাৰ লগতে আনক সহায় কৰা মহিলা । ৰেপ বা ধৰ্ষণ ফাউণ্ডেশ্যনৰ (Rape Foundation) এগৰাকী অধিবক্তা হোৱাৰ লগতে তেঁও ভোকাতুৰ শিশুসকলৰ বাবে বিভিন্ন সংস্থাৰ সৈতে কাম কৰি আহিছে ।
- জেনেল মনাই (Janelle Monae)
জেনেল মনাই, এৰগাৰকী শ্ৰেষ্ঠ গায়ক, কণ্ঠই যাৰ পৰিচয় । চিগনেচাৰ পম্পেড’ৰ হেয়াৰষ্টাইলৰ (signature pompadour hairstyle) বাবেও তেওঁ সমানেই চৰ্চিত ।
