বিশেষ প্ৰতিবেদন : প্ৰতিবছৰে ১৮ ডিচেম্বৰত আন্তৰ্জাতিক প্ৰব্ৰজন দিৱস উদযাপন কৰা হয় । এই দিৱসত সকলো প্ৰব্ৰজনকাৰী শ্ৰমিক আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ সদস্যসকলৰ অধিকাৰ সুৰক্ষাৰ ওপৰত আন্তৰ্জাতিক সন্মিলন গ্ৰহণ কৰা হয় ।
আন্তৰ্জাতিক প্ৰব্ৰজন সংস্থা অনুসৰি, প্ৰব্ৰজনকাৰী হৈছে এনে এজন ব্যক্তি যিয়ে তেওঁলোকৰ সচৰাচৰ বাসস্থানৰ পৰা গৈ আন্তৰ্জাতিক সীমা অতিক্ৰম কৰি বা দেশৰ ভিতৰত স্থানান্তৰিত হৈ বাস কৰিছে ।
২০০০ চনৰ ৪ ডিচেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ সভাই (ইউ এন জি এ) বিশ্বত বৃহৎ আৰু বৰ্ধিত সংখ্যক প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ সংখ্যা বিবেচনা কৰি ১৮ ডিচেম্বৰক আন্তৰ্জাতিক প্ৰব্ৰজন দিৱস হিচাপে মনোনীত কৰে । ইয়াৰ প্ৰস্তাৱৰ জৰিয়তে ইউ এন জি এয়ে সদস্য ৰাষ্ট্ৰ আৰু অন্যান্যসকলক প্ৰব্ৰজনকাৰীসকলৰ মানৱ অধিকাৰ আৰু মৌলিক স্বাধীনতা, অভিজ্ঞতাৰ আদান-প্ৰদান আৰু প্ৰব্ৰজনকাৰীসকলৰ সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰাৰ বাবে পদক্ষেপৰ ৰূপৰেখাৰ বিষয়ে তথ্য প্ৰচাৰৰ জৰিয়তে দিৱসটো উদযাপন কৰিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনায় ।
ইউ এন জি এয়ে সকলো প্ৰব্ৰজনকাৰী শ্ৰমিক আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ সদস্যসকলৰ অধিকাৰ সুৰক্ষাৰ ওপৰত ইউ এন জি এৰ দ্বাৰা 1990 চনত গ্ৰহণ কৰা আন্তৰ্জাতিক সন্মিলনৰ বাৰ্ষিকী উপলক্ষে 18 ডিচেম্বৰ দিনটো উদযাপনৰ বাবে বাছনি কৰিছিল ।
পটভূমি
বিভিন্ন কাৰকৰ দ্বাৰা পৰিচালিত প্ৰব্ৰজন হৈছে এক গোলকীয় পৰিঘটনা । এইবোৰ সুৰক্ষা, মৰ্যাদা আৰু শান্তিৰ আকাংক্ষাৰে আৰম্ভ হয় । ঘৰ এৰি যোৱাৰ সিদ্ধান্ত সদায় কঠিন আৰু প্ৰায়ে বিপজ্জনক । কেতিয়াবা আকৌ মাৰাত্মক যাত্ৰাৰ আৰম্ভণিও ঘটে । দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ ফলত স্থানচ্যুত হোৱা বিশাল সংখ্যক ইউৰোপীয় লোকক সহায় কৰিবলৈ ইণ্টাৰনেচনেল অৰ্গেনাইজেচন ফৰ মাইগ্ৰেচন (International Organization for Migration, IOM) 70 বছৰ পূৰ্বে গঠন হোৱাৰ পিছত লাখ লাখ প্ৰব্ৰজনকাৰীক ই সহায় কৰিছে আৰু সকলোৰে সুবিধাৰ বাবে প্ৰব্ৰজনৰ এক মানৱীয় আৰু সুশৃংখল ব্যৱস্থাপনা তৈয়াৰ কৰাত নেতৃত্ব দি আছে ।
আন্তৰ্জাতিক প্ৰব্ৰজনকাৰী দিৱসৰ বিষয়বস্তু
বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাৰ মতে, এই বছৰ আন্তৰ্জাতিক প্ৰব্ৰজন দিৱসৰ বিষয়বস্তু হৈছে "প্ৰব্ৰজনকাৰীসকলৰ অৱদানক সন্মান কৰা আৰু তেওঁলোকৰ অধিকাৰক সন্মান কৰা" । এই বিষয়বস্তুটোৱে সমাজলৈ প্ৰব্ৰজনকাৰীসকলৰ অৱদান স্বীকাৰ কৰা আৰু তেওঁলোকৰ অধিকাৰক সন্মান কৰাটো নিশ্চিত কৰাৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে ।
গোলকীয় প্ৰব্ৰজন গোট (Global Migration Group, GMG)
গোলকীয় প্ৰব্ৰজন গোট (জি এম জি) হৈছে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিবৰ দ্বাৰা স্থাপিত এক আন্তঃসংস্থা গোট, যিয়ে প্ৰব্ৰজনৰ ওপৰত কাম কৰা প্ৰাসংগিক ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সংস্থাসমূহৰ মুৰব্বীসকলক একত্ৰিত কৰে । প্ৰব্ৰজন সম্পৰ্কীয় কাৰ্যকলাপৰ সৈতে জড়িত সংস্থাসমূহৰ এক উচ্চ স্তৰীয় আন্তঃপ্ৰতিষ্ঠানিক গোট স্থাপনৰ বাবে আন্তৰ্জাতিক প্ৰব্ৰজনৰ ওপৰত গোলকীয় আয়োগৰ পৰামৰ্শৰ সঁহাৰি স্বৰূপে 2006 চনৰ আৰম্ভণিতে জি এম জি স্থাপন কৰা হৈছিল ।
এক বিদ্যমান আন্তঃসংস্থা গোটত অধিক সীমিত সদস্যপদৰ সৈতে এই জি এম জি সৃষ্টি কৰা হৈছিল । ইয়াৰ ভিতৰত আছে জেনেভা প্ৰব্ৰজন গোট, যাক 2003 চনৰ এপ্ৰিলত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল আৰু ইয়াত আই এল অ', আই অ' এম, অ' এইচ চি এইচ আৰ, ইউ এন চি এইচ চি আৰ, ইউ এন এইচ চি আৰ আৰু ইউ এন অ' ডি চি অন্তৰ্ভুক্ত আছিল । জি এম জিৰ প্ৰথম বৈঠক ২০০৬ চনৰ ৯ মে'ত অনুষ্ঠিত হৈছিল আৰু ইউ এন চি টি এ ডিৰ মহাসচিবৰ অধ্যক্ষতাত অনুষ্ঠিত হৈছিল । জি এম জি নিয়মীয়া সময়ৰ ব্যৱধানত মিলিত হৈছিল আৰু ইয়াৰ সদস্য সংগঠনবোৰৰ কাৰ্যবাহী মুৰব্বীসকলৰ মাজত ঘূৰ্ণনশীল ভিত্তিত ইয়াৰ অধ্যক্ষতা প্ৰদান কৰা হৈছিল ।
প্ৰব্ৰজনৰ প্ৰকাৰ আৰু আৰ্হি
আভ্যন্তৰীণ প্ৰব্ৰজন : যেতিয়া এখন দেশৰ ভিতৰত প্ৰব্ৰজন হয় আৰু মূল আৰু গন্তব্য স্থানৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ইয়াক শ্ৰেণীবদ্ধ কৰিব পাৰি, তেনে প্ৰব্ৰজনক আভ্যন্তৰীণ প্ৰব্ৰজন বোলা হয় । ইয়াৰ ভিতৰত আছে গ্ৰাম্য-নগৰীয় প্ৰব্ৰজন, আন্তঃৰাজ্য আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰ প্ৰব্ৰজন ।
বাহ্যিক বা আন্তৰ্জাতিক প্ৰব্ৰজন : বাহ্যিক প্ৰব্ৰজন হৈছে কোনো ব্যক্তি বা পৰিয়ালৰ এখন দেশৰ পৰা আন এখন দেশলৈ যোৱা । ই বিভিন্ন কাৰকৰ দ্বাৰা চালিত হ'ব পাৰে । ইয়াৰ ভিতৰত আছে অৰ্থনৈতিক সুযোগ, শিক্ষা, পাৰিবাৰিক একত্ৰীকৰণ বা অত্যাচাৰ বা সংঘাতৰ পৰা পৰিত্ৰাণ বিচাৰি আশ্ৰয় বিচৰা ।
- দেশৰ পৰা পৃথিৱীৰ বিভিন্ন প্ৰান্তলৈ প্ৰব্ৰজন ।
- বিভিন্ন দেশৰ লোকৰ ভাৰতলৈ প্ৰব্ৰজন ।
বলপূৰ্বক প্ৰব্ৰজন : যুদ্ধ, অত্যাচাৰ বা প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ দৰে কাৰকৰ বাবে ব্যক্তি বা পৰিয়ালক স্থানান্তৰ হ'বলৈ বাধ্য কৰিলে সেয়া বলপূৰ্বক প্ৰব্ৰজন হয় ।
স্বেচ্ছামূলক প্ৰব্ৰজন : যেতিয়া পৰিয়ালবোৰে নিজে স্থানান্তৰিত হ'ব বিচাৰে, এই ক্ষেত্ৰত প্ৰায়ে উন্নত অৰ্থনৈতিক সম্ভাৱনা বা উন্নতমানৰ জীৱনৰ আকাংক্ষাৰ দ্বাৰা চালিত হয়, তাক স্বেচ্ছামূলক প্ৰব্ৰজন বুলি কোৱা হয় ।
অস্থায়ী প্ৰব্ৰজন : ইয়াৰ উদ্দেশ্য হৈছে কম সময়ৰ বাবে যেনে ঋতুগত বা অস্থায়ী কামৰ বাবে প্ৰব্ৰজন । আনহাতে, স্থায়ী প্ৰব্ৰজনত স্থায়ীভাৱে নতুন স্থানত বসতি স্থাপন কৰাটো অন্তৰ্ভুক্ত থাকে ।
বিপৰীত প্ৰব্ৰজন : যেতিয়া কোনো ব্যক্তি বা পৰিয়ালে পূৰ্বে আন ঠাইলৈ প্ৰব্ৰজন কৰাৰ পিছত তেওঁলোকৰ মূল দেশ বা বাসস্থানলৈ ঘূৰি আহে তাক বিপৰীত প্ৰব্ৰজন বোলা হয় ।
বিশ্বজুৰি সৰ্বাধিক অনুপ্ৰৱেশকাৰীৰ সংখ্যা থকা দেশ
আমেৰিকাই ২০২০ চনত বিশ্বৰ ভিতৰত সৰ্বাধিকসংখ্যক অনুপ্ৰৱেশকাৰীক আশ্ৰয় দিছিল । সেই বছৰ দেশখনত বাস কৰা দেশৰ বাহিৰৰ 50 নিযুতৰো অধিক লোকৰ জন্ম হৈছিল । জাৰ্মানী আৰু চৌদি আৰবে ক্ৰমান্বয়ে প্ৰায় 16 আৰু 13 নিযুতকৈ ইয়াৰ পিছত ক্ৰমে দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় স্থানত আছিল । দৰিদ্ৰতা আৰু নিবনুৱাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি যুদ্ধ আৰু অত্যাচাৰলৈকে মানুহে তেওঁলোকৰ মূল দেশৰ পৰা প্ৰব্ৰজন কৰাৰ বিভিন্ন কাৰণ আছে ।
২০২২ চনত আন্তৰ্জাতিক প্ৰব্ৰজনকাৰীসকলৰ শ্ৰমিক শক্তিৰ পৰিমাণ আছিল ৪.৭ শতাংশ । ই বিশ্ব অৰ্থনীতিত তেওঁলোকে পালন কৰা গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকাৰ ইংগিত বহন কৰে । ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ শ্ৰমিক সংস্থা আই এল অ'য়ে শেহতীয়াকৈ প্ৰকাশিত এক প্ৰতিবেদনত এই কথা উল্লেখ কৰিছে । আন্তৰ্জাতিক প্ৰব্ৰজনকাৰী শ্ৰমিকৰ ওপৰত আই এল অ' গ্লোবেল এষ্টিমেট অনুসৰি, 2022 চনত প্ৰায় 167.7 নিযুত প্ৰব্ৰজনকাৰী তেওঁলোকৰ গন্তব্য দেশবোৰত শ্ৰমিক শক্তিৰ অংশ আছিল । 2013 চনৰ তুলনাত এই সংখ্যা 30 নিযুততকৈও অধিক বৃদ্ধি পায় । আনহাতে, এই সংখ্যাৰ ভিতৰত 102.7 নিযুত হৈছে পুৰুষ আৰু 64.9 নিযুত মহিলা ।
বেছিভাগ প্ৰব্ৰজনকাৰীৰে প্ৰব্ৰজনৰ লক্ষ্য উচ্চ উপাৰ্জনৰ দেশবোৰত কেন্দ্ৰীভূত আছিল । ই সামগ্ৰিক মুঠ দেশৰ 68 শতাংশতকৈও অধিক আছিল । তেওঁলোক মুখ্যতঃ তিনিটা অঞ্চললৈ আকৰ্ষিত হৈছিল : উত্তৰ, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম ইউৰোপ; উত্তৰ আমেৰিকা আৰু আৰব ৰাষ্ট্ৰসমূহ ।
উত্তৰ, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম ইউৰোপত বাস কৰা অংশ 2013 চনত 22.5 শতাংশৰ পৰা 2022 চনত 23.3 শতাংশলৈ বৃদ্ধি পাইছে । আনহাতে, আন দুটা অঞ্চলত সামান্য হ্ৰাস হৈছে ।
প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ সৰ্বনিম্ন সংখ্যা থকা দেশসমূহ
২০২০ চনত কিউবাত কোনো অনুপ্ৰৱেশকাৰী বাস কৰা নাছিল । তদুপৰি, চীন, ভিয়েটনাম, মাদাগাস্কাৰ, ইণ্ডোনেছিয়া আৰু ম্যানমাৰৰ মুঠ জনসংখ্যাৰ মাত্ৰ ০.১ শতাংশহে অনুপ্ৰৱেশকাৰী ।
