প্ৰতি বছৰে ১৭ জুলাইত পালন কৰা হয় আন্তৰ্জাতিক ন্যায় দিৱস ৷ এই দিৱসক আন্তৰ্জাতিক অপৰাধ ন্যায় দিৱস বুলিও জনা যায় ৷ ৰোম সংবিধি গ্ৰহণৰ জৰিয়তে ১৯৯৮ চনত আন্তৰ্জাতিক অপৰাধ আদালত স্থাপন কৰি এই দিৱস আৰম্ভ কৰা হৈছিল ৷ এই দিৱসৰ উদ্দেশ্য হৈছে গণহত্যা, যুদ্ধ আৰু মানৱতাবিৰোধী অপৰাধৰ অপৰাধীসকলৰ বিৰুদ্ধে মোকৰ্দমা কৰাত আই চি চিৰ ভূমিকাৰ বিষয়ে সজাগতা বৃদ্ধি কৰাৰ লগতে বিশ্বব্যাপী ন্যায় আৰু দায়বদ্ধতাৰ বাবে ওকালতি কৰা ।
আন্তৰ্জাতিক অপৰাধ আদালত কি ?
আন্তৰ্জাতিক অপৰাধ আদালত হৈছে আটাইতকৈ গুৰুতৰ আন্তৰ্জাতিক অপৰাধ, যেনে গণহত্যা, মানৱতাৰ বিৰুদ্ধে অপৰাধ আৰু যুদ্ধ অপৰাধৰ বিচাৰ কৰিবলৈ স্থাপিত প্ৰথমখন স্থায়ী আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আদালত ৷ ২০১৮ চনৰ ১৭ জুলাইৰ পৰা আক্ৰমণৰ অপৰাধৰ ক্ষেত্ৰতো এই আদালতে কৰ্তৃত্ব লাভ কৰে ৷ এই আদালতৰ উদ্দেশ্য হৈছে আইনৰ শাসনক প্ৰচাৰ কৰা আৰু আটাইতকৈ গুৰুতৰ আন্তৰ্জাতিক অপৰাধৰ ক্ষেত্ৰত আটাইতকৈ দায়ীসকলক ন্যায়ৰ সন্মুখীন কৰাটো নিশ্চিত কৰা ।
আন্তৰ্জাতিক অপৰাধ আদালতৰ সদস্যৰ সংখ্যা :
১৯৮৮ চনৰ পৰা এই পৰ্যন্ত ১৩৯ খন দেশ এই আদালতৰ সদস্য হৈছে ৷ এই সদস্য দেশসমূহে আই চি চিয়ে দিয়া সিদ্ধান্তসমূহ গ্ৰহণ কৰে ৷ অৱশ্যে, ভাৰত, চীন, ৰাছিয়া আৰু আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰকে ধৰি বহুতো দেশে এই আদালতক সমালোচনা কৰি যোগদান কৰা নাই ।
দিৱসটোৰ ইতিহাস :
১৯৯৮ চনৰ ১৭ জুলাইত ৰোমৰ আইন গ্ৰহণৰ বাৰ্ষিকী উদযাপন কৰা হয়, যি চুক্তিয়ে আন্তৰ্জাতিক অপৰাধ আদালতৰ সৃষ্টি কৰিছিল ৷ সেই সময়ত ১২০ খন ৰাজ্যই ৰোমত এখন আইন গ্ৰহণ কৰিছিল । ইয়াক আন্তৰ্জাতিক অপৰাধ আদালতৰ ৰোমৰ সংবিধি বুলি জনা গৈছিল, আইনখন গ্ৰহণ কৰিবলৈ সন্মত হোৱা সকলো দেশে আ ই চি চিৰ অধিকাৰ ক্ষেত্ৰ গ্ৰহণ কৰিছিল ।
আন্তৰ্জাতিক আদালতৰ ক্ষমতা :
আন্তৰ্জাতিক আদালত হৈছে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ন্যায়িক অংগ । ১৯৪৫ চনত হ'লেণ্ডৰ হেগ চহৰত আন্তৰ্জাতিক আদালত স্থাপন কৰা হৈছিল । ইয়াৰ পিচত 1946 চনত ইয়াৰ কাম আৰম্ভ কৰা হয় ৷ আন্তৰ্জাতিক আদালতৰ কাম হ’ল আইনী বিবাদ নিষ্পত্তি কৰা । তদুপৰি ই ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ অংগ আৰু বিশেষ সংস্থাৰ দ্বাৰা উত্থাপিত আইনী প্ৰশ্নৰ ওপৰত মতামত দিব লাগিব । আন্তৰ্জাতিক আদালতৰ চৰকাৰী ভাষা ইংৰাজী আৰু ফৰাচী ৷
আন্তৰ্জাতিক অপৰাধ আদালতৰ অধিকাৰক্ষেত্ৰৰ ভিতৰত অপৰাধ :
যুদ্ধ অপৰাধ : যুদ্ধ অপৰাধৰ ভিতৰত আছে অত্যাচাৰ, অংগহানি, শাৰীৰিক শাস্তি, কায়িক শাস্তি আৰু সন্ত্ৰাসবাদৰ কাৰ্যকলাপ । ই মানৱীয় মৰ্যাদাৰ উলংঘন যেনে ধৰ্ষণ আৰু বলপূৰ্বক পতিতাবৃত্তি, লুণ্ঠন আৰু বিচাৰ অবিহনে মৃত্যুদণ্ড আদিও সামৰি লয় । যুদ্ধ অপৰাধ, মানৱতাৰ বিৰুদ্ধে অপৰাধ আদি যুদ্ধৰ সময়ত সংঘটিত হয় ।
গণহত্যা : ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত হৈ আছে এক ৰাষ্ট্ৰীয়, জাতিগত বা ধৰ্মীয় গোট ধ্বংস কৰাৰ উদ্দেশ্যৰে কৰা সকলো কাৰ্য ৷
মানৱতাৰ বিৰুদ্ধে অপৰাধ : মানৱতাৰ বিৰুদ্ধে অপৰাধ হৈছে যিকোনো সাধাৰণ জনতাৰ বিৰুদ্ধে নিৰ্দেশিত ব্যাপক বা প্ৰণালীবদ্ধ আক্ৰমণ ৷ ইয়াৰ ভিতৰত আছে হত্যা, বিতাড়ন, অত্যাচাৰ আৰু ধৰ্ষণ । যুদ্ধৰ সময়ত অপৰাধ সংঘটিত নহ'লেও আই চি চিয়ে অপৰাধীসকলৰ বিৰুদ্ধে গোচৰ চলায় ৷
২০২৩ চনত বিবাদ নিষ্পত্তিৰ মুখ্য বিষয়সমূহ :
২০২৩ চনত আ ই চিচিয়ে মুঠ ৮৯০ টা নতুন গোচৰ ৰুজু কৰে, যি ইয়াৰ ইতিহাসৰ তৃতীয় শ্ৰেষ্ঠ বৰ্ষ হিচাপে চিহ্নিত হৈছে ৷ পঞ্জীভুক্ত ৮৯০ টা গোচৰৰ ভিতৰত, ৮৭০ টা আই চি চি মধ্যস্থতাৰ বিশ্বস্ত নিয়মৰ অধীনত আৰু ২০ টা আই চি চি নিয়োগ কৰ্তৃপক্ষৰ নিয়মৰ অধীনত ৰুজু কৰা হৈছিল । ২০২৩ চনৰ পৰিসংখ্যাই দ্ৰুত প্ৰক্ৰিয়া ব্যৱস্থাৰ অধীনত পৰিচালিত ১৮৯ টা নতুন গোচৰৰ সংখ্যাও প্ৰকাশ কৰিছিল । অন্যান্য গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিসংখ্যাৰ ভিতৰত আছে পক্ষ আৰু মধ্যস্থতাৰ স্থানৰ ভৌগোলিক বৈচিত্য আৰু মহিলা মধ্যস্থতাৰ বৰ্ধিত পৰিমাণ ৷
আন্তৰ্জাতিক ন্যায়ৰ গোচৰ :
২০১২ চনৰ মাৰ্চ মাহত আদালতৰ প্ৰথম ৰায় আছিল ডেম’ক্ৰেটিক ৰিপাব্লিক অৱ কংগোৰ মিলিছিয়াৰ নেতা থমাছ লুবাংগাৰ বিৰুদ্ধে । তেওঁক সেই দেশৰ সংঘৰ্ষত শিশুৰ ব্যৱহাৰ সম্পৰ্কীয় যুদ্ধ অপৰাধৰ বাবে দোষী সাব্যস্ত কৰা হৈছিল আৰু জুলাইত ১৪ বছৰৰ বাবে দণ্ডিত কৰা হৈছিল । এতিয়ালৈকে আফগানিস্তান, বুৰুণ্ডি, কংগো, চুদান, মধ্য আফ্ৰিকান গণৰাজ্য, জৰ্জিয়া, কেনিয়া, লিবিয়া, মালি, উগাণ্ডা, বাংলাদেশ আৰু ম্যানমাৰৰ গোচৰৰ তদন্ত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আদালতত কৰা হৈছে ।
আই চি চিৰ আওতালৈ অনা হাই প্ৰফাইল ব্যক্তি হৈছে আইভৰী কোষ্টৰ প্ৰাক্তন ৰাষ্ট্ৰপতি লৰেণ্ট গ্বাগবো ৷ তেওঁক ২০১১ চনত হত্যা, ধৰ্ষণ আৰু অন্যান্য ধৰণৰ যৌন হিংসা, অত্যাচাৰ আৰু ‘‘অন্যান্য অমানৱীয় কাৰ্য’ৰ বাবে অভিযুক্ত কৰা হৈছিল । অন্যান্য উল্লেখযোগ্য গোচৰসমূহৰ ভিতৰত আছিল কেনিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি উহুৰু কেনিয়াট্টাৰ বিৰুদ্ধে মানৱতাৰ বিৰুদ্ধে অপৰাধৰ অভিযোগ, যাক ২০০৭-০৮ বৰ্ষত নিৰ্বাচনোত্তৰ জাতিগত হিংসাৰ সন্দৰ্ভত ২০১১ চনত অভিযুক্ত কৰা হৈছিল ৷ য'ত ১,২০০ জন লোকৰ মৃত্যু হৈছিল । আই চি চিয়ে ২০১৪ চনৰ ডিচেম্বৰত কেনিয়াট্টাৰ বিৰুদ্ধে আৰোপ কৰা অভিযোগ প্ৰত্যাহাৰ কৰিছিল ৷
