অধ্যাপক মহাদেৱ লাল শ্ৰফৰ জন্ম বাৰ্ষিকী উপলক্ষে ৰাষ্ট্ৰীয় ফাৰ্মাচী শিক্ষা দিৱস পালন কৰা হয় ৷ ইয়াৰ আৰম্ভণি কৰিছিল ভাৰতীয় ফাৰ্মাচী কাউন্সিল (পিচিআই)য়ে ৷ ভাৰতত ফাৰ্মাচী শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠাত অধ্যাপক ড৹ লালৰ এটা ডাঙৰ ভূমিকা আছিল ৷ তেওঁৰ ভূমিকাক সন্মান জনাই ৬ মাৰ্চত ৰাষ্ট্ৰীয় ফাৰ্মাচী শিক্ষা দিৱস পালন কৰা হয় ৷
ভাৰতৰ ফাৰ্মাচী শিক্ষাৰ পিতৃ
অধ্যাপক মহাদেৱ লাল শ্ৰফ ভাৰতৰ ফাৰ্মাচী শিক্ষাৰ পিতৃ হিচাপে পৰিচিত ৷ এই দেশত কাম কৰা সকলো ফাৰ্মাচিষ্টৰ শাখা আৰু কৰ্তব্যৰ বৈচিত্ৰ্য নিৰ্বিশেষে তেওঁ নিশ্চিতভাৱে আদৰ্শ হৈয়েই আছে ৷ ভাৰতত ফাৰ্মাচী শিক্ষাৰ গঠনত তেওঁ ডাঙৰ ভূমিকা পালন কৰিছিল, ফাৰ্মাচী বৃত্তিৰ অন্যান্য দিশৰ বিকাশতো তেওঁ অৰিহণা যোগাইছিল ৷ তেওঁৰ এই প্ৰচেষ্টাত অধ্যাপক শ্ৰফে ১৯৪০ চনত বি এইচ ইউ প্ৰতিষ্ঠা কৰে ৷ মই এম.ফাৰ্মা শিক্ষা আৰম্ভ কৰিলোঁ ৷ ক্ৰমান্বয়ে ফাৰ্মাচী শিক্ষা ভাৰতৰ বিভিন্ন স্থানলৈ বিয়পি পৰিল ৷ আপোনালোকক কওঁ যে মহাদেৱ লাল শ্ৰফৰ জন্ম হৈছিল ১৯০২ চনৰ ৬ মাৰ্চত বিহাৰৰ দৰভংগা চহৰত ৷ ১৯৭১ চনৰ ২৫ আগষ্টত তেওঁৰ মৃত্যু হয় ৷
ফাৰ্মাচী শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ উদ্দেশ্য
- ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য লক্ষ্যৰ সৈতে সংগতি ৰাখি ৷
- ফাৰ্মাচী সেৱাসমূহ সকলো নাগৰিকৰ বাবে সুলভ কৰি তোলা ৷
- ন্যায্য আৰু সাৰ্বজনীন স্বাস্থ্যসেৱাৰ প্ৰসাৰ ঘটায় ৷
- ফাৰ্মাচীৰ পেছাদাৰীসকলক শেহতীয়া গৱেষণাৰ সৈতে জড়িত হৈ থাকিবলৈ উৎসাহিত কৰা আৰু ফাৰ্মাচিষ্টসকলক এই ক্ষেত্ৰখনৰ উন্নতিত অৰিহণা যোগাবলৈ অনুপ্ৰাণিত কৰা ৷
ভাৰত চৰকাৰৰ স্বাস্থ্য আৰু পৰিয়াল কল্যাণ মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনস্থ এটা বিধিগত সংস্থা ভাৰতীয় ফাৰ্মাচী কাউন্সিল ৷ ফাৰ্মাচী আইন, ১৯৪৮ৰ অধীনত দেশৰ ফাৰ্মাচী শিক্ষা আৰু পেছাদাৰীসকলক নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে গঠন কৰা হৈছিল ৷ ১৯৪৯ চনৰ ৯ আগষ্টত ফাৰ্মাচী আইনৰ ৩ নং ধাৰাত পিচিআই গঠন কৰা হয় ৷ ইয়াৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে ফাৰ্মাচী আইনৰ অধীনত ফাৰ্মাচী শিক্ষা নিয়ন্ত্ৰণ কৰা, ফাৰ্মাচিষ্টৰ পঞ্জীয়ন, ফাৰ্মাচিষ্টৰ প্ৰেকটিছ নিৰীক্ষণ কৰা ৷
ভাৰতৰ ফাৰ্মাচী শিক্ষাৰ বৰ্তমানৰ পৰিস্থিতি
এখন দেশৰ বহনক্ষম আৰু সমতাপূৰ্ণ উন্নয়ন সাধনত ফাৰ্মাচিউটিকেল শিক্ষাই অতি মুখ্য ভূমিকা পালন কৰে ৷ বৰ্তমান সময়ত ফাৰ্মাচীৰ শিক্ষা আৰু চৰ্চাৰ মাজত এক বৃহৎ ব্যৱধান আছে ৷ ফাৰ্মাচী শিক্ষাৰ সামগ্ৰিক ভিত্তি এতিয়াও ঔষধৰ বহিঃজৈৱিক সংশ্লেষণ, ভৌতিক ৰাসায়নিক অধ্যয়ন, বিশ্লেষণ আৰু উৎপাদনৰ দিশ ৷ উদীয়মান বিজ্ঞান হিচাপে ফাৰ্মাচী বিগত শতিকাত এইদৰেই বিকশিত হৈছিল ৷ ১৯৪০-৫০ চনৰ ভিতৰত ভাৰতত বৃহৎ সংখ্যক চিকিৎসালয় আৰু উদ্যোগ স্থাপন কৰা হৈছিল ৷ ফলত বৃহৎ সংখ্যক ফাৰ্মাচিষ্ট আৰু ফাৰ্মাচিউটিকেল কেমিষ্টৰ প্ৰয়োজন হ’ল ৷ সেয়েহে উদ্যোগ আৰু চিকিৎসালয়ৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণৰ বাবে ফাৰ্মাচী শিক্ষাৰ বিকাশ ঘটিছিল ৷
হ্ৰস্বম্যাদী কম্পাউণ্ডাৰ আৰু বা D. Pharm. চিকিৎসালয় আৰু চিকিৎসাৰ দোকান আৰু বি.ফাৰ্মাৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণৰ বাবে এই পাঠ্যক্ৰম ৷ উদ্যোগৰ বাবে পাঠ্যক্ৰম আৰম্ভ কৰা হৈছিল ৷ পশ্চিমীয়া দেশত ফাৰ্মাচী শিক্ষা ৰোগীমুখী আৰু স্বাস্থ্যসেৱা ব্যৱস্থাপনাৰ বাবে দায়ৱদ্ধ, আনহাতে ভাৰতত ফাৰ্মাচী শিক্ষা উদ্যোগমুখী ৷ উদ্যোগ খণ্ডত প্ৰায় ৫৫ শতাংশ চাকৰি উপলব্ধ হোৱাৰ বিপৰীতে শিক্ষা খণ্ডত ৩০ শতাংশ চাকৰি উপলব্ধ ৷ মাত্ৰ তিনি শতাংশ চাকৰিহে স্বাস্থ্যসেৱাৰ ক্ষেত্ৰত ৷
ৰাষ্ট্ৰীয় ফাৰ্মাচী আয়োগৰ বিধেয়ক ২০২৩
স্বাস্থ্য আৰু পৰিয়াল কল্যাণ মন্ত্ৰালয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় ফাৰ্মাচী আয়োগৰ বিধেয়ক ২০২৩ উত্থাপন কৰাৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়াইছে ৷ এই আইনগত প্ৰচেষ্টাৰ লক্ষ্য হৈছে ১৯৪৮ চনৰ ফাৰ্মাচী আইনখনে নিৰ্ধাৰণ কৰা বৰ্তমানৰ গাঁথনিৰ পৰা আঁতৰি আহি ৰাষ্ট্ৰীয় ফাৰ্মাচী আয়োগ গঠন কৰা ৷ প্ৰস্তাৱিত বিধেয়কখনে ফাৰ্মাচী শিক্ষা ব্যৱস্থা বৃদ্ধিৰ দিশত এক ব্যাপক পন্থাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে ৷ খচৰা বিধেয়কখনত গুণগত আৰু সুলভ মূল্যৰ ঔষধ শিক্ষাৰ সুবিধা উন্নত কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে ৷ ইয়াৰ উপৰিও সমগ্ৰ দেশতে উচ্চ দক্ষ ফাৰ্মাচী পেছাদাৰীসকলৰ উপলব্ধতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে ৷ বিধেয়কখন প্ৰকাশ পাইছে আৰু এতিয়া জনসাধাৰণৰ তদন্ত আৰু মন্তব্যৰ বাবে উপলব্ধ ৷
ফাৰ্মাচী বিল
ফাৰ্মাচী বিলৰ সন্দৰ্ভত আইনী পদক্ষেপ স্বাধীনতাৰ পূৰ্বে ১৯৪৬ চনৰ ২১ জানুৱাৰীৰ পৰা আৰম্ভ হৈছিল ৷ ১৯৪৭ চনৰ ১৫ আগষ্টত ভাৰত স্বাধীন হয় আৰু বিধানসভা সংবিধান সভাৰ হয় ৷ ১৯৪৭ চনত ফাৰ্মাচী বিলখন বিল হিচাপে উত্থাপন কৰা হয় ৷ ১৯৪৭ চনৰ ২৯ নৱেম্বৰৰ ভাৰতীয় গেজেট, পঞ্চম খণ্ডত প্ৰকাশ পাইছিল ৷ অৱশেষত ১৯৪৭ চনৰ ১২ ডিচেম্বৰত ভাৰতৰ সংবিধানসভাত এই বিধেয়কখন উত্থাপন কৰা হয় ৷ স্বাধীনতাৰ পিছত সংবিধান সভাৰ প্ৰথমখন অধিৱেশনত স্বাস্থ্যমন্ত্ৰী ৰাজকুমাৰী অমৃত কৌৰে এই বিধেয়কখন নিৰ্বাচিত সমিতিৰ হাতত গতাই দিয়াৰ প্ৰস্তাৱ দাখিল কৰে ৷
ভাৰতত ফাৰ্মাচী শিক্ষা
ভাৰতত ফাৰ্মাচী শিক্ষাৰ ইতিহাস অতি পুৰণি ৷ দেশখন ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যৰ অধীনত থকা সময়ৰ পৰাই ইয়াৰ দাবী উত্থাপন হৈছিল ৷ ভাৰতীয় চিকিৎসা সেৱাৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাত বেলেগ কিবা এটা কৰিবলৈ বিপ্লৱৰ বতাহ বলিছিল ৷ ঔষধ শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণ ১৯ শতিকাৰ মাজভাগলৈকে অৱহেলাৰ অৱস্থাত আছিল ৷
ফাৰ্মাচী প্ৰেকটিছৰ দৃশ্যপট আছিল কৰুণ ৷ প্ৰেছক্ৰিপচন বিতৰণৰ কামটো কৰিছিল কম্পাউণ্ডাৰসকলে যিসকলৰ প্ৰাৰম্ভিক প্ৰশিক্ষণ আৰু শিক্ষাৰ মাত্ৰা কম আছিল ৷ ভাৰতৰ ফাৰ্মাচী শিক্ষাৰ বীজ প্ৰথমে ১৮৬০ চনত মাদ্ৰাজৰ চিকিৎসা মহাবিদ্যালয়ত সিঁচা হয় ৷ চিকিৎসা ডিগ্ৰী বা ডিপ্লমা লাভ কৰা বা চিকিৎসালয়ৰ সহায়ৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰা ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক ঔষধৰ দক্ষতা প্ৰদানৰ বাবে ফাৰ্মাচী শ্ৰেণী প্ৰৱৰ্তনৰ পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হৈছিল ৷ ৰসায়নবিদ আৰু ঔষধ বিক্ৰেতা হিচাপে যোগ্যতা অৰ্জন কৰিব বিচৰা ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ বাবে এই পদক্ষেপসমূহ উপযোগী বুলি প্ৰমাণিত হ’ল ৷
এইটো বহুলাংশে সেই সময়ত ব্ৰিটেইনত প্ৰচলিত প্ৰথাৰ অনুকৰণ আছিল ৷ শ্ৰেণীসমূহ চলি থাকিল আৰু অধ্যয়নৰ সময়সীমা ২ বছৰলৈ বৃদ্ধি কৰি সময়মতে প্ৰৱেশৰ অৰ্হতা মেট্ৰিক পাতিলে ৷ ঊনবিংশ শতিকাৰ মাজভাগত এই পেছাদাৰীসকল বৈজ্ঞানিকভাৱে শিক্ষিত আৰু প্ৰশিক্ষণপ্ৰাপ্ত হৈছিল ৷ ভাৰতৰ ফাৰ্মাচী শিক্ষাই এক নতুন যুগ পাৰ কৰিবলৈ ওলাইছিল যেতিয়া বেনাৰস হিন্দু বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰতিষ্ঠাপক মদন মোহন মালবিয়াই অধ্যাপক মহাদেৱ লাল শ্ৰফক বি এইচ ইউত নিযুক্তি দিয়ে ৷ যোগদান কৰাৰ প্ৰস্তাৱ ৷ ১৯৩৭ চনৰ জুলাই মাহত অধ্যাপক শ্ৰফৰ অক্লান্ত প্ৰচেষ্টাৰ বাবে বি.এছ.চি. তেতিয়াৰ পৰা কেতিয়াও পিছলৈ ঘূৰি নাচালে ৷ ফাৰ্মাচী অৰ্থপূৰ্ণ ফলাফলৰ সৈতে এক সুপ্ৰতিষ্ঠিত পাঠ্যক্ৰম হিচাপে স্বীকৃতি লাভ কৰিলে ৷
লগতে পঢ়ক: মনৰ পৰা নেতিবাচক চিন্তা আঁতৰাবলৈ গ্ৰহণ কৰক এই উপায়
