ভাৰতীয় জনজাতীয় সমবায় বিপণন উন্নয়ন ফেডাৰেচন চমুকৈ ট্ৰাইফেড (Tribal Cooperative Marketing Development Federation Of India, TRIFED) স্থাপন কৰাৰ দিনটো ট্ৰাইফেড প্ৰতিষ্ঠা দিৱস হিচাপে পালন কৰা হয় । 1987 চনৰ 6 আগষ্টত জনজাতীয় লোকসকলৰ আৰ্থ-সামাজিক বিকাশৰ মুখ্য উদ্দেশ্যৰে ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ সমবায় সংস্থা হিচাপে ট্ৰাইফেড প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল ।
আদিবাসী হিচাপে পৰিচিত বৃহৎসংখ্যক জনজাতীয় লোকৰ বাসস্থান ভাৰতত বিশ্বৰ দ্বিতীয় সৰ্ববৃহৎ জনজাতীয় লোক আছে । ৰামায়ণ আৰু মহাভাৰতৰ দিনৰে পৰা জনজাতীয় সম্প্ৰদায় ভাৰতীয় সমাজৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংশ হৈ আহিছে । সমগ্ৰ দেশৰ জনজাতীয় লোকসকলৰ অনন্য জীৱনশৈলী আৰু ৰীতি-নীতিৰ লগতে সমৃদ্ধ পৰম্পৰা, সংস্কৃতি আৰু ঐতিহ্য আছে ।
অৱশ্যে কিছু আঞ্চলিক তাৰতম্য সত্ত্বেও জনজাতিবোৰৰ বহুতো উমৈহতীয়া বৈশিষ্ট্য আছে । ইয়াৰ ভিতৰত আছে আপেক্ষিক ভৌগোলিক বিচ্ছিন্নতাত বাস কৰা আৰু অনা-জনজাতীয় সামাজিক গোটবোৰতকৈ তুলনামূলকভাৱে অধিক সমগোত্ৰীয় আৰু অধিক স্বয়ংসম্পূৰ্ণ হোৱাটো । জনজাতীয় লোকসকলৰ বসতি থকা অঞ্চলবোৰ দেশৰ অনুন্নত অঞ্চলসমূহৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ । ভাৰতৰ মুঠ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় এশ মিলিয়ন লোক জনজাতীয় সম্প্ৰদায়ৰ ।
জনজাতীয় লোকৰ বসতিস্থানৰ দুটা মুখ্য অঞ্চল হৈছে চীন আৰু বাৰ্মাৰ সীমান্তৱৰ্তী দেশৰ উত্তৰ-পূবৰ ৰাজ্যসমূহ আৰু ইয়াৰ মধ্য আৰু দক্ষিণ অঞ্চলৰ উচ্চভূমি আৰু সমভূমি অঞ্চল । দ্বিতীয়টোত 80 শতাংশতকৈও অধিক জনজাতীয় লোকে বাস কৰে । তেওঁলোক জাতিগতভাৱে উত্তৰ-পূবৰ জনজাতিৰ পৰা পৃথক আৰু তেওঁলোকে 'ৰাজ্য, সমাজ, অৰ্থনীতি আৰু সংস্কৃতিৰ ভাৰতীয় মূলসুঁতিৰ সৰ্বভাৰতীয় আৰ্হিৰ পৰা পৃথক' অনুভৱ কৰি আহিছে ।
জনজাতিসকলে অনা-জনজাতীয় সম্প্ৰদায়ৰ সৈতে কিমান পৰিমাণে মিলামিছা কৰে তাৰ ক্ষেত্ৰতো পাৰ্থক্য আছে । যদিও উত্তৰ-পূবৰ জনজাতিবোৰ সাধাৰণতে বিচ্ছিন্ন সম্প্ৰদায়, উপদ্বীপীয় ভাৰতৰ জনজাতিবোৰ কেতিয়াবা অনা-জনজাতীয় লোকসকলৰ সৈতে একেলগে থাকিব পাৰে ।
এক বজাৰ বিকাশক আৰু সেৱা প্ৰদানকাৰী হিচাপে ট্ৰাইফেডৰ উদ্দেশ্য হৈছে জনজাতীয় সামগ্ৰীৰ বিপণন বিকাশৰ দ্বাৰা দেশৰ জনজাতীয় লোকসকলৰ আৰ্থ-সামাজিক বিকাশ । কিয়নো ইয়াৰ ওপৰত জনজাতীয় লোকসকলৰ জীৱন যথেষ্ট নিৰ্ভৰ কৰে । তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ বেছিভাগ সময় ইয়াৰ সৈতে অতিবাহিত কৰে আৰু ইয়াৰ জৰিয়তে তেওঁলোকৰ উপাৰ্জনৰ এক মুখ্য অংশ আহৰণ কৰে ।
এই পদক্ষেপৰ আঁৰৰ দৰ্শন হৈছে জনজাতীয় লোকসকলক জ্ঞান, সঁজুলি আৰু তথ্যৰ ভাণ্ডাৰৰ সৈতে সবলীকৰণ কৰা, যাতে তেওঁলোকে নিজৰ কাৰ্যকলাপ অধিক প্ৰণালীবদ্ধ আৰু বৈজ্ঞানিকভাৱে কৰিব পাৰে ।
আন্তৰ্জাতিক শ্ৰমিক সংগঠনে এনে লোকসকলক 'থলুৱা' হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰিছে । ভাৰত চৰকাৰে দেশত জনজাতীয় জনসংখ্যাৰ সামাজিক, আৰ্থ-সামাজিক স্থিতি বিকশিত কৰাৰ বাবে কেইবাটাও পদক্ষেপ আৰম্ভ কৰিছে ।
ট্ৰাইফেডে জনজাতীয় লোকসকলক বহনক্ষম ভিত্তিত ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰৰ বাবে সামগ্ৰী নিৰ্মাণ কৰাত সহায় কৰে । ট্ৰাইফেডে আত্মসহায়ক গোট গঠন আৰু তেওঁলোকক প্ৰশিক্ষণ প্ৰদান কৰাত সমৰ্থন কৰে ।
ট্ৰাইফেডৰ উদ্দেশ্যসমূহ
- জনজাতিৰ সামগ্ৰী নিৰ্মাণ আৰু উৎপাদন হৈছে বেছিভাগ জনজাতীয় লোকৰ উপাৰ্জনৰ প্ৰধান উৎস । জনজাতীয় লোকসকলৰ বাবে বিপণন বিকাশৰ প্ৰচাৰ কৰাটো ট্ৰাইফেডৰ প্ৰাথমিক লক্ষ্য ।
- ই বজাৰ বিকাশৰ উপৰি সেৱা প্ৰদানকাৰী হিচাপেও কাম কৰে ।
- জনজাতীয় লোকসকলক সম্পদ আৰু প্ৰশিক্ষণ প্ৰদান কৰা, যাতে তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ বজাৰৰ অংশ আৰু উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে ।
- ট্ৰাইফেডে তেওঁলোকৰ উন্নতিৰ বাবে এক পদ্ধতিগত আৰু বৈজ্ঞানিক দৃষ্টিভংগী চিনাক্ত কৰাত সহায় কৰে ।
- চূড়ান্ত লক্ষ্য হৈছে দেশৰ বিভিন্ন জনজাতিৰ সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক বিকাশত সহায় কৰা । এই লোকসকলৰ স্থিৰ উপাৰ্জনৰ একমাত্ৰ উৎস হৈছে তেওঁলোকৰ হস্তশিল্প ।
জনজাতীয় পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰণালয়ৰ দ্বাৰা আৰম্ভ কৰা আঁচনিসমূহ
- প্ৰধানমন্ত্ৰী বন ধন যোজনা (পি এম ভি ডি ৱাই) : প্ৰধানমন্ত্ৰী বন ধন যোজনা (পি এম ভি ডি ৱাই) বা বন ধন বিকাশ যোজনা (ভি ডি ভি ৱাই) হৈছে দেশৰ জনজাতীয় সম্প্ৰদায়সমূহৰ জীৱিকা উন্নত কৰাৰ বাবে জনজাতীয় পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰণালয়ে আৰম্ভ কৰা এক আঁচনি ।
- প্ৰধানমন্ত্ৰী জনজাতি বিকাশ মিছন (পি এম জে ভি এম) : জনজাতীয় পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰণালয়ে ইয়াৰ সংস্থা যেনে ট্ৰাইবেল কো-অপাৰেটিভ মাৰ্কেটিং ডেভেলপমেণ্ট ফেডাৰেচন অব ইণ্ডিয়াৰ (ট্ৰাইফেড) জৰিয়তে 'প্ৰধানমন্ত্ৰী জনজাতীয় বিকাশ মিছন' (পি এম জে ভি এম) আঁচনিখন ৰূপায়ণ কৰি আছে । ইয়াত ট্ৰাইফেডে জনজাতীয় শিল্পী/যোগানকৰ্তাসকলক তেওঁলোকৰ জনজাতীয় সামগ্ৰী ক্ৰয় আৰু ইয়াৰ সামগ্ৰী বিক্ৰীত আগবঢ়াই নিয়াৰ বাবে তালিকাভুক্ত কৰাৰ জৰিয়তে পিচপৰা লোকসকলক সংযোগ প্ৰদান কৰে । ই-কমাৰ্চ পৰ্টেল 'tribesindia.com' অন্যান্য ই-মাৰ্কেটিং ব্যৱস্থা যেনে Amazon.com, Flipkart.com, পে'-টিএম, Snapdeal.com আৰু জি ই এমৰ বাহিৰেও এই পৰ্টেলৰ জৰিয়তে সুবিধা প্ৰদান কৰি আহিছে ।
