ভাৰতৰ কেন্দ্ৰীয় গৃহ মন্ত্ৰী অমিত শ্বাহে মাওবাদী নিৰ্মূল সন্দৰ্ভত শেহতীয়াকৈ দিয়া এক বিবৃতিয়ে বিশেষ চৰ্চা লাভ কৰিছে । মন্ত্ৰীগৰাকীয়ে ঘোষণা কৰিছিল যে প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ নেতৃত্বত ভাৰত চৰকাৰে ২০২৬ চনৰ মাৰ্চৰ ভিতৰত মাওবাদী নিৰ্মূল কৰিবলৈ প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধ ।
এনে মন্তব্যই মাওবাদী বিদ্ৰোহৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ চৰকাৰে ব্যৱহাৰ কৰিব লগা বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যৎ দুয়োটা ৰণনীতিৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰভাৱ হিচাপে বিবেচিত হৈছে । ২০২৬ চনৰ মাৰ্চক আটাইতকৈ ডাঙৰ আভ্যন্তৰীণ সুৰক্ষা ভাবুকি হিচাপে গণ্য কৰাৰ সময়সীমা হিচাপে চিহ্নিত কৰা নিৰ্দিষ্ট সময়সীমাই সতৰ্ক আশাবাদ আৰু প্ৰকৃত উদ্বেগৰ দুয়োটা ভিত্তি প্ৰদান কৰে ।
গৃহ মন্ত্ৰীয়ে গুৰুত্ব দিয়াৰ দৰে যোৱা এক দশকত চৰকাৰৰ প্ৰচেষ্টাৰ ফলত মাওবাদী যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছে । তেওঁ আঙুলিয়াই দিছিল যে মাওবাদী হিংসাৰ ফলত সাধাৰণ নাগৰিক আৰু নিৰাপত্তা বাহিনীৰ মৃত্যু যোৱা বছৰত হ্ৰাস পাইছে । যদিও এই দাবীটো বিতৰ্কিত কিন্তু এয়া সঁচা যে পূৰ্বৰ বছৰত মাওবাদী কাৰ্যকলাপৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত অঞ্চলবোৰত সৰ্বনিম্ন সংখ্যক হতাহত হৈছে । বিভিন্ন ৰাজ্যৰ ৩০ টা আত্মসমৰ্পণকাৰী মাওবাদীৰ সৈতে তেওঁৰ বৈঠকৰ জৰিয়তে গৃহ মন্ত্ৰীয়ে তেওঁলোকক তেওঁলোকৰ অস্ত্ৰ সম্বৰণ কৰি ভাৰতৰ বিস্তৃত উন্নয়ন যাত্ৰাত যোগদান কৰিবলৈ আহ্বান জনায় ।
একে সময়তে তেওঁ সতৰ্ক কৰি দিছে যে যিসকলে আত্মসমৰ্পণ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰে তেওঁলোকে নিৰাপত্তা বাহিনীৰ সামৰিক পদক্ষেপৰ পৰিণামৰ সন্মুখীন হ'ব । মাওবাদীক অস্ত্ৰ সম্বৰণ কৰিবলৈ এনে আবেদনৰ লগতে তীব্ৰ সামৰিক পদক্ষেপৰ ভাবুকি, গভীৰ বিশ্লেষণৰ বাবে আহ্বান জনাইছে । তদুপৰি ভাৰতৰ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় ধৰি চলি থকা সশস্ত্ৰ আন্দোলনসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম মাওবাদী বিদ্ৰোহে গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰীক্ষাৰ প্ৰমাণ দিয়ে যিহেতু ই অত্যধিক ৰাজ্যিক শক্তিৰ সন্মুখীন হৈ বৰ্তি থকাৰ সৈতে যুঁজি আছে । নিম্নলিখিত শাখাবোৰে যোৱা এক দশকত মাওবাদী আন্দোলনৰ প্ৰতি চৰকাৰৰ সঁহাৰি, লগতে মাওবাদী নেতৃত্বৰ ভিতৰত স্থানান্তৰিত গতিশীলতা আৰু তেওঁলোকৰ কাৰ্যকলাপ পৰীক্ষা কৰে ।
মাওবাদীৰ প্ৰতি চৰকাৰী সঁহাৰি
যোৱা এক দশকত মাওবাদীক প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ চৰকাৰৰ দৃষ্টিভংগীয়ে অতীতৰ নীতি আৰু নতুন পদক্ষেপৰ সৈতে ধাৰাবাহিকতা দেখা গৈছে । চৰকাৰে এক ত্ৰিমুখী ৰণনীতি গ্ৰহণ কৰিছে: মাওবাদী হিংসা নিয়ন্ত্ৰণৰ লক্ষ্যৰে বিদ্ৰোহী বিৰোধী সামৰিক দৃষ্টিভংগী; মাওবাদী প্ৰভাৱিত অঞ্চলসমূহৰ স্থানীয় জনসাধাৰণৰ অভিযোগবোৰ সমাধান কৰা আৰু তেওঁলোকক মাওবাদীৰ প্ৰভাৱৰ পৰা বিচ্ছিন্ন কৰাৰ উদ্দেশ্যে এক উন্নয়নমূলক ৰণনীতি; আৰু মাওবাদীসকলক সমাজৰ মূলসুঁতিলৈ ঘূৰি অহাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰা এক আত্মসমৰ্পণ আৰু পুনৰ্সংস্থাপন নীতি । ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী (বিজেপি) নেতৃত্বাধীন চৰকাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰা এক গুৰুত্বপূৰ্ণ নতুন সংযোজন হৈছে স্থানীয় জনসাধাৰণৰ অধিকাৰ নিশ্চিত কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া । যদিও স্থানীয় দাবীসমূহ সম্পূৰ্ণৰূপে পূৰণ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত এই প্ৰচেষ্টাবোৰৰ সফলতা বিতৰ্কিত হৈ আছে, তেওঁলোকে অনস্বীকাৰ্যভাৱে ৰাজ্যখনৰ ভাবমূৰ্তি উন্নত কৰাত সহায় কৰিছে ।
এন ডি এ চৰকাৰে মাওবাদীক প্ৰতিহত কৰিবলৈ এক নতুন কাৰ্যকৰী ৰণনীতি, 'সমাধান' আৰম্ভ কৰিছে । এই ৰণনীতিত ৮ টা গুৰুত্বপূৰ্ণ ক্ষেত্ৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হৈছে: স্মাৰ্ট নেতৃত্ব, আক্ৰমণাত্মক সামৰিক ৰণনীতি, অনুপ্ৰেৰণা আৰু প্ৰশিক্ষণ, কাৰ্যকৰী বুদ্ধিমত্তা, ডেচব'ৰ্ড-আধাৰিত মুখ্য প্ৰদৰ্শন সূচক (কেপিআই) আৰু মুখ্য ফলাফল ক্ষেত্ৰ (কেআৰএ), প্ৰযুক্তিৰ ব্যৱহাৰ, প্ৰতিটো কাৰ্যকৰী পদক্ষেপৰ বাবে এক কাৰ্য পৰিকল্পনা আৰু মাওবাদীৰ বিত্তীয় প্ৰৱেশাধিকাৰ অৱৰোধ কৰা ।
মাওবাদীৰ হতাহত, গ্ৰেপ্তাৰ আৰু আত্মসমৰ্পণৰ সংখ্যা বৃদ্ধিত 'সমাধান'ৰ কাৰ্যকৰীতা দেখা যায় । দক্ষিণ এছিয়াৰ সন্ত্ৰাসবাদ পৰ্টেল (এছএটিপি)ৰ মতে, ২০১৪ চনৰ পৰা ১,৭০০ টা মাওবাদী নিহত হৈছে, ৬,৪৮৭ টাক গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছে আৰু ১১,৪১৩ টা মাওবাদীয়ে আত্মসমৰ্পণ কৰিছে । ছত্তীশগড়ত বিজেপি নেতৃত্বাধীন চৰকাৰ গঠনৰ পিছত এটা উল্লেখযোগ্য ঘটনা ঘটিছিল, য'ত সুৰক্ষা বাহিনীয়ে কেইবাটাও লক্ষ্যপূৰ্ণ সংঘৰ্ষ চলাইছিল যাৰ ফলত বহুতো মাওবাদীক নিৰ্মূল কৰা হৈছিল । অৱশ্যে এই সংঘৰ্ষবোৰক সমালোচনা কৰা হৈছে । কিয়নো কিছুমানে যুক্তি দিছে যে চৰকাৰ অধিক মীমাংসামূলক হ'ব পাৰে, বিশেষকৈ ছত্তীশগড়ত মাওবাদীৰ উপস্থিতি সেই সময়লৈকে কেইটামান অংশত সীমাবদ্ধ আছিল ।
এনে সমালোচনা স্বত্বেও, মাওবাদীৰ কাৰ্যকলাপ হ্ৰাস আৰু নিৰাপত্তা অভিযানৰ সফলতাই মন্ত্ৰীজনৰ এই দাবীক বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰদান কৰে যে ২০২৬ চনৰ মাৰ্চৰ ভিতৰত মাওবাদীৰ ভাবুকি নিষ্ক্ৰিয় কৰিব পাৰি ! তথাপিও, মূল বিষয়টো বাকী আছে: মাওবাদী আন্দোলনৰ সমাপ্তি বলপূৰ্বকভাৱে আহিব নে ভৱিষ্যতে চৰকাৰ আৰু মাওবাদীৰ মাজত আলোচনা আৰম্ভ কৰিব পাৰে ? মাওবাদী নেতৃত্ব আৰু কাৰ্যকলাপৰ বৰ্তমানৰ গতিপথৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত, আলোচনা আসন্ন বুলি কিছুমান লক্ষণ দেখা গৈছে ।
মাওবাদী: নেতৃত্ব আৰু কাৰ্যকলাপ
যোৱা দশকত, সাংগঠনিক নেতৃত্ব আৰু কাৰ্যকৰী কাৰ্যকলাপৰ ক্ষেত্ৰত মাওবাদী আন্দোলনত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হৈছে । আন্দোলনটোৱে বিদ্ৰোহ-বিৰোধী অভিযানত মাওবাদীয়ে বহুতো নেতাক হেৰুৱাইছে । এছএটিপিৰ তথ্য অনুসৰি, নিৰাপত্তা বাহিনীয়ে যোৱা ১০ বছৰত ৩৪৩ টা মাওবাদী নেতাক হত্যা কৰা হৈছে, যাৰ ভিতৰত আছে ৯ টা ৰাষ্ট্ৰীয় নেতা, ৫১ টা ৰাজ্যিক নেতা আৰু ২৮৩ টা স্থানীয় নেতা ।
ই কেৱল নেতৃত্বৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ শূন্যতাৰ সৃষ্টি কৰাই নহয় মাওবাদীৰ বাবে নতুন কেডাৰ নিয়োগ কৰাটো ক্ৰমান্বয়ে কঠিন কৰি তুলিছে । মাওবাদী হ্ৰাস হোৱা সমৰ্থনৰ আধাৰে তেওঁলোকক আৰু উদ্বিগ্ন কৰি তুলিছে, যাৰ ফলত স্থানীয় সম্প্ৰদায়ৰ পৰা সুৰক্ষা বা সহায় সুৰক্ষিত কৰাৰ ক্ষমতা হ্ৰাস পাইছে । ২০১৮ চনৰ পৰা কেন্দ্ৰীয় সমিতি আৰু পলিট ব্যুৰ'ৰ সদস্য নাম্বালা কেশৱ ৰাওৰ অধীনত নতুন নেতৃত্বই স্থানীয় জনসাধাৰণৰ মাজত আত্মবিশ্বাস গঢ়ি তোলাত ব্যৰ্থ হৈছে । ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে, তেওঁলোকৰ অভিযানবোৰ কোনো অৰ্থপূৰ্ণ আদৰ্শগত বা কৌশলগত উদ্দেশ্য আগবঢ়োৱাৰ সলনি নিৰাপত্তা বাহিনীক লক্ষ্য কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে ।
আত্মসমৰ্পণকাৰী কেডাৰসকলে স্বীকাৰ কৰিছে যে মাওবাদী নেতৃত্বই আদৰ্শগত শিপাৰ পৰা যথেষ্ট বিচ্যুত হৈছে, ইয়াৰ কেডাৰসকলৰ প্ৰতি সামান্য গুৰুত্ব দি অত্যন্ত কেন্দ্ৰীভূত আৰু আৰোপিত হৈ পৰিছে । তদুপৰি, চৰকাৰৰ উন্নয়নমূলক পদক্ষেপ আৰু শাসনৰ উন্নয়নে মাওবাদীৰ বাবে ক্ৰমান্বয়ে কঠিন কৰি তুলিছে । ঐতিহাসিকভাৱে, মাওবাদীয়ে তেওঁলোকৰ হিংসাত্মক বিদ্ৰোহক উপেক্ষিত সম্প্ৰদায়ৰ অভিযোগৰ প্ৰতি আবেদন কৰি ন্যায়সঙ্গত কৰিছিল । অৱশ্যে, যিহেতু ৰাজ্যখনে এই উদ্বেগবোৰৰ বহুতো সমাধান কৰিছে, মাওবাদীয়ে ব্যৱহাৰযোগ্য বিকল্প উপস্থাপন কৰিবলৈ সংগ্ৰাম কৰিছে । লক্ষ্যত উপনীত হোৱাত ব্যৰ্থতাৰ ফলত সমৰ্থন হ্ৰাস পাইছে, যাৰ ফলত আন্দোলনৰ অৱনতি অধিক ত্বৰান্বিত হৈছে । সেয়েহে, ২০২৬ চনৰ ভিতৰত মাওবাদী বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তি হোৱাৰ সম্ভাৱনা ক্ৰমান্বয়ে প্ৰত্যাশিত যেন লাগিছে ।
উদ্বেগজনক বিষয়সমূহ
মাওবাদী বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তি, বিশেষকৈ কেইবা দশকৰ হিংসা আৰু ব্যাঘাতৰ পিছত, নিঃসন্দেহে এক ইতিবাচক বিকাশ । অৱশ্যে, মাওবাদীয়ে তেওঁলোকৰ বহু বছৰৰ সশস্ত্ৰ সংগ্ৰামৰ সময়ত প্রান্তিক সম্প্ৰদায়ৰ হৈ উত্থাপন কৰা কিছুমান বিষয়ক স্বীকাৰ কৰাটো অত্যাৱশ্যকীয় । ৬ দশকতকৈও অধিক সময়ত, মাওবাদী আন্দোলনে প্ৰভাৱিত অঞ্চলবোৰৰ সামাজিক-ৰাজনৈতিক গাঁথনিৰ ওপৰত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছে ।
চলিত সংঘৰ্ষই হাজাৰ হাজাৰ লোকক স্থানচ্যুত কৰিছে, সামাজিক গতিশীলতা সলনি কৰিছে আৰু কিছুমান ক্ষেত্ৰত প্রান্তিক সম্প্ৰদায়বোৰৰ ভিতৰত বিভাজন বৃদ্ধি কৰিছে । যদিও ২০২৬ চনৰ মাৰ্চৰ ভিতৰত মাওবাদীক নিৰ্মূল কৰাৰ বাবে চৰকাৰৰ প্ৰতিশ্ৰুতিক শৃংখলা পুনৰুদ্ধাৰৰ দিশত এক প্ৰয়োজনীয় পদক্ষেপ হিচাপে দেখা যাব পাৰে, এই লক্ষ্যটো কেৱল নিষ্ঠুৰ শক্তিৰ জৰিয়তে অনুসৰণ নকৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ ।
প্ৰথমতে মাওবাদী আন্দোলনক ইন্ধন যোগোৱা গভীৰ সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক সমস্যাবোৰ সমাধান কৰাৰ বাবে এক সমন্বিত প্ৰয়াস হ'ব লাগিব । একে সময়তে, মাওবাদীয়ে স্বীকাৰ কৰিব লাগিব যে ভাৰতীয় ৰাজ্যৰ বিৰুদ্ধে তেওঁলোকৰ সশস্ত্ৰ সংগ্ৰাম মুখ্যতঃ নিষ্ফল হৈছে আৰু আলোচনা আৰু শান্তিপূৰ্ণ সমাধানৰ সপক্ষে হিংসাৰ পথ ত্যাগ কৰাৰ সময় আহি পৰিছে ।
দীঘলীয়া বিদ্ৰোহে সামাজিক সংহতিৰ ওপৰত স্থায়ী দাগ দি গৈছে আৰু প্ৰভাৱিত সম্প্ৰদায়বোৰৰ পুনৰ নিৰ্মাণৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ বাবে কেৱল সামৰিক বিজয়তকৈ অধিক প্ৰয়োজন হ'ব । যদি মাওবাদীসকলক পৰাজিত কৰিব লগা হয়, চৰকাৰে ক্ষতিগ্ৰস্ত লোকসকলক পুনৰ সংস্থাপিত কৰা আৰু তেওঁলোকৰ অভিযোগৰ মূল কাৰণবোৰ সমাধান কৰাৰ ওপৰতো গুৰুত্ব দিব লাগিব । মাওবাদী আন্দোলনৰ সমাপ্তিয়ে এক নতুন অধ্যায়ৰ আৰম্ভণি চিহ্নিত কৰিব লাগে, যিটোৱে আৰোগ্য, মীমাংসা আৰু স্থায়ী শান্তিক প্ৰাথমিকতা দিয়ে ।
(টোকা: এই প্ৰবন্ধত প্ৰকাশিত মতামতবোৰ লেখকৰ নিজৰ । ইয়াত প্ৰকাশ কৰা তথ্য আৰু মতামতে ইটিভি ভাৰতৰ মতামত প্ৰতিফলিত নকৰে ।)
লগতে পঢ়ক : ভাৰতীয় চহৰসমূহত সম্পত্তি কৰ কেনেকৈ অধিক কাৰ্যকৰী কৰিব পাৰি?
