বিশেষ প্ৰতিবেদন, ২১ ছেপ্টেম্বৰ : আন্তৰ্জাতিক ৰঙা পাণ্ডা দিৱস ছেপ্টেম্বৰৰ তৃতীয় শনিবাৰে- এই বছৰ ২১ ছেপ্টেম্বৰত পালন কৰা হৈছে । বিলুপ্তিৰ পথত থকা ৰঙা পাণ্ডাৰ বিষয়ে সজাগতা আনিবলৈ এই দিৱস পালন কৰা হয় । ৰঙা পাণ্ডা হৈছে এবিধ আকৰ্ষণীয় প্ৰাণী যি মূলত পৃথিৱীৰ পূব হিমালয় অঞ্চলত পোৱা যায় । ইয়াৰ ভিতৰত আছে চীন, নেপাল আৰু ভূটানৰ দৰে ঠাই । পৃথিৱীৰ আন হাজাৰ হাজাৰ প্ৰাণীৰ দৰে এই প্ৰাণীও বিলুপ্তিৰ আশংকাৰ সন্মুখীন হৈছে ।
দিৱসৰ ইতিহাস :
এই দিৱসটো ২০১০ চনত ৰেড পাণ্ডা নেটৱৰ্কে আৰম্ভ কৰিছিল আৰু সেই বছৰেই ছেপ্টেম্বৰত প্ৰথম আন্তৰ্জাতিক ৰঙা পাণ্ডা দিৱস উদযাপন কৰা হৈছিল । তেতিয়াৰ পৰা গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধি আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ বাবে এই দিৱসৰ গুৰুত্ব বৃদ্ধি পাইছে ।
আন্তৰ্জাতিক ৰঙা পাণ্ডা দিৱসৰ উদ্দেশ্য :
আন্তৰ্জাতিক ৰঙা পাণ্ডা দিৱস হৈছে বিলুপ্তিৰ পথত থকা ৰঙা পাণ্ডাৰ বিষয়ে সজাগতা বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে সমৰ্পিত এটা দিন । বিশ্বব্যাপী উদযাপন কৰা, আন্তৰ্জাতিক ৰেড পাণ্ডা দিৱসৰ উদ্দেশ্য হৈছে লোকসকলক ৰঙা পাণ্ডাৰ গুৰুত্ব আৰু তেওঁলোকৰ সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ বিষয়ে সজাগতা কৰা ।
এই দিনটোৱে মানুহক ৰঙা পাণ্ডাৰ অনন্য বৈশিষ্ট্য, ভাবুকি আৰু সেইবোৰক কেনেদৰে সংৰক্ষণ কৰাত সহায় কৰিব পাৰি সেই বিষয়ে জনাত সহায় কৰে ।
ৰঙা পাণ্ডা কি ?
ৰঙা পাণ্ডা হৈছে ভাৰত, নেপাল, ভূটান, ম্যানমাৰ আৰু দক্ষিণ চীনৰ উত্তৰ পৰ্বতমালাত পোৱা গছত বাসকৰা এক সৰু আকাৰৰ স্তন্যপায়ী প্ৰাণী । ৰঙা পাণ্ডাক সাগৰপৃষ্ঠৰ পৰা ২,২০০-৪,৮০০ মিটাৰ উচ্চতাত বাঁহ গছেৰে পৰিপূৰ্ণ হিমালয়ৰ মিশ্ৰ পৰ্ণপাতী অৰণ্যত সচৰাচৰ দেখা যায় । ১৮০০ মিটাৰ উচ্চতাতো ইয়াক দেখা যায় ।
ৰঙা পাণ্ডাবোৰ আৰ্বোৰিয়েল অৰ্থাৎ সেইবোৰে গছ বা বাঁহত বগাবলৈ ভালপায় । ইয়াৰ এটা বৃহৎ অংশই কেৱল গছতে থকাটো পছন্দ কৰে । ই হৈছে জেনাছ আইলুৰাছ আৰু আইলুৰিডিয়া পৰিয়ালৰ একমাত্ৰ জীৱিত প্ৰজাতি, যিবোৰ এক প্ৰকাৰৰ ভালুকৰ পৰিয়াল । ৰঙা পাণ্ডা বা আইলুৰাছ ফুলজেনছ যিহেতু বৈজ্ঞানিক নাম, ইয়াক প্ৰথমবাৰৰ বাবে কুভিয়েৰে ১৮২৫ চনত বৰ্ণনা কৰিছিল ।
ৰঙা পাণ্ডাৰ গুৰুত্ব
ৰঙা পাণ্ডাবোৰে চিকাৰী যেনে স্ন' নাহৰফুটুকী আৰু শিয়ালৰ পৰা ৰক্ষা কৰিবলৈ বাসস্থানৰ সন্তুলন বজাই ৰখাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে । এইবোৰে বাঁহৰ পৰিমাণ বৃদ্ধিৰ নিয়ন্ত্ৰণত সহায় কৰে আৰু আন উদ্ভিদৰ বিকাশত প্ৰভাৱ পেলোৱাত বাধা দিয়ে ।
আন্তৰ্জাতিক ৰঙা পাণ্ডা দিৱস উদযাপনৰ উদ্দেশ্য
আন্তৰ্জাতিক ৰঙা পাণ্ডা দিৱস উদযাপন কৰাৰ কাৰণ হৈছে ৰঙা পাণ্ডাৰ বিষয়ে সজাগতা সৃষ্টি কৰা আৰু সেইবোৰক বিলুপ্তিৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা । দুৰ্ভাগ্যবশতঃ, ৰঙা পাণ্ডা হৈছে এক বিলুপ্তিপ্ৰায় প্ৰজাতি আৰু এইবোৰে চোৰাং চিকাৰী, বনধ্বংস আৰু বাসস্থানৰ অভাৱকে ধৰি বহুতো ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে ।
আন্তৰ্জাতিক ৰঙা পাণ্ডা দিৱস উদযাপন কৰি আমি এই আকৰ্ষণীয় প্ৰাণীবোৰ আৰু সেইবোৰে সন্মুখীন হোৱা ভাবুকিবোৰৰ বিষয়ে সজাগতা বৃদ্ধি কৰাত সহায় কৰিব পাৰো । ৰেড পাণ্ডা নেটৱৰ্কৰ দৰে ৰঙা পাণ্ডাক সুৰক্ষা দিয়া সংগঠনবোৰৰ বাবে এক পুঁজি সংগ্ৰহ আৰম্ভ কৰাৰো ই এক উত্তম সুযোগ ।
বিৰল ৰঙা পাণ্ডাৰ কিছুমান তথ্য :
ৰঙা পাণ্ডাবোৰ হৈছে মূল পাণ্ডা : ক'লা-বগা পাণ্ডাৰ পূৰ্বে ৰঙা ৰঙৰ এই প্ৰাণীক 'পাণ্ডা' নাম দিয়া হৈছিল । ১৮২৫ চনত বৃহৎ পাণ্ডা আৱিষ্কাৰ হোৱাৰ প্ৰায় আধা শতিকাৰ পূৰ্বে ফ্ৰেডেৰিক কুভিয়েৰে প্ৰথমে ৰঙা পাণ্ডাক তেওঁ দেখা আটাইতকৈ সুন্দৰ প্ৰাণী হিচাপে বৰ্ণনা কৰিছিল । ৰঙা পাণ্ডাক প্ৰায়ে বৃহৎ পাণ্ডাৰ সৈতে আটাইতকৈ ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থকা বুলি ভুল কৰা হয়, কিন্তু গৱেষণাই সূচায় যে প্ৰকৃততে ইয়াৰ নিকটতম আত্মীয় হৈছে ৰেকুন ।
শ্ৰেণীবিভাজন : ৰঙা পাণ্ডাবোৰ নিৰামিষ মাংসভোজী, অৰ্থাৎ সেইবোৰ মাংসভোজী প্ৰাণীৰ বংশধৰ কিন্তু মুখ্যতঃ বাঁহ আৰু পোক-পতংগ খায় ।
দৈহিক গঠন : ৰঙা পাণ্ডাৰ সমগ্ৰ দেহ কোমল ৰঙচুৱা নোমেৰে আবৰা । দেহৰ তলৰ অংশৰ নোমৰ বৰণ ক'লা । মূৰৰ আকাৰ ঘূৰণীয়া আৰু কাণ দুখন মজলীয়া আকাৰৰ । নাক ক'লা আৰু চকু গাঢ় ক'লা বৰণৰ । পাণ্ডাৰ নেজ শকত আৰু নোমাল ।
বাসস্থান : ৰঙা পাণ্ডাবোৰ মূলত পূব হিমালয়ত পোৱা যায় । প্ৰাথমিকভাৱে পাণ্ডাই দিনটোৰ বেছিভাগ সময় গছতে থাকে ।
বগাই যোৱা : ৰঙা পাণ্ডাবোৰ গছ বগোৱাত পাকৈত । হাতৰ বিশেষ আকৃতিয়ে ইয়াক গছ বগোৱা আৰু বাঁহ খোৱাত সহায় কৰে ।
আচৰণ : ৰঙা পাণ্ডাবোৰে বিভিন্ন ধৰণৰ শব্দ কৰে । গৰ্জন বা হুইছেলৰ লগতে কিছুমান ব্যতিক্ৰমী শব্দ কৰিব পাৰে । তেনেদৰে পাণ্ডাবোৰে ইটোৱে সিটোৰ সৈতে ভাবৰ আদান প্ৰদান কৰে ।
জীৱনকাল : ৰঙা পাণ্ডা সৰ্বাধিক ২৩ বছৰলৈকে জীয়াই থাকে আৰু প্ৰায় ১২ৰ পৰা ১৪ বছৰত প্ৰাপ্তবয়স্ক হোৱাৰ দৰে লক্ষণ প্ৰদৰ্শন কৰা আৰম্ভ কৰে ।
প্ৰজনন : ৰঙা পাণ্ডাৰ গৰ্ভধাৰণৰ ম্যাদ ১৩৫ দিন আৰু সাধাৰণতে ই ১-৪ টা পোৱালী জন্ম দিয়ে ।
খাদ্য : ৰঙা পাণ্ডাবোৰে মুখ্যতঃ বাঁহ, গছৰ শিপা, বেৰী, কণী আৰু একৰ্ণ আদি খায় । শৰীৰৰ ওজনৰ ২০ৰ পৰা ৩০ শতাংশ বাঁহ দৈনিক খায় যি প্ৰায় ২০,০০০ পাতৰ সমান ।
শোৱাৰ সময় : ৰঙা পাণ্ডাবোৰে দৈনিক ১৭ ঘণ্টালৈকে টোপনি যায় । যি তেওঁলোকৰ দিনটোৰ দুই-তৃতীয়াংশ সময় ।
নিজৰ পৰিষ্কাৰ : ৰঙা পাণ্ডাবোৰে ঘৰুৱা মেকুৰীৰ দৰে নিজেই নিজকে চাফ-চিকুণ কৰে ।
উষ্ণতা : ৰঙা পাণ্ডাবোৰ সচৰাচৰ ঠাণ্ডা পৰিৱেশত বাস কৰে আৰু অত্যধিক শীতত দেহৰ উষ্ণতা নিয়ন্ত্ৰণ কৰাৰ বাবে নেজ ব্যৱহাৰ কৰে ।
ভিন্ন নাম : ৰঙা পাণ্ডাবোৰক ফায়াৰফক্স, ৰঙা ভালুক-মেকুৰী, ৰঙা মেকুৰী-ভালুক আৰু লেজাৰ পাণ্ডা বুলিও কোৱা হয় ।
ৰঙা পাণ্ডাবোৰ কিয় বিলুপ্তিৰ পথত আছে ?
কেইবাটাও কাৰকৰ বাবে ৰঙা পাণ্ডা বিলুপ্তিৰ পথত আছে, তাৰ ভিতৰত আছে :
বাসস্থানৰ অভাৱ আৰু বিভাজন : ৰঙা পাণ্ডাৰ বাসস্থান উন্নয়ন, কৃষি আৰু খননৰ দৰে মানৱীয় কাৰ্যকলাপৰ দ্বাৰা ধ্বংসপ্ৰাপ্ত হৈ আছে । ই ৰঙা পাণ্ডাৰ বাবে খাদ্য সংগ্ৰহ আৰু প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ সময়ত চলাচল কৰাত প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰে ।
চোৰাং চিকাৰী : ৰঙা পাণ্ডাবোৰক তেওঁলোকৰ অনন্য নোমৰ বাবে চিকাৰ কৰা হয় । একেদৰে পাণ্ডা মাংস আৰু ঔষধি উদ্দেশ্যৰ বাবেও চিকাৰ কৰা হয় ।
ফান্দ : ৰঙা পাণ্ডাবোৰ মাজে সময়তে হৰিণ আৰু বনৰীয়া গাহৰিৰ দৰে বিভিন্ন প্ৰাণীৰ বাবে স্থাপন কৰা ফান্দত পৰিব পাৰে ।
জলবায়ু পৰিৱৰ্তন : জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ ফলত বৰ্ধিত উষ্ণতাৰ বাবে ৰঙা পাণ্ডাবোৰ অধিক উচ্চতাৰ স্থানলৈ স্থানান্তৰ হয় ।
ভাৰতত পোৱা ৰঙা পাণ্ডা :
ভাৰতত এই আকৰ্ষণীয় প্ৰাণীটো ছিকিম, অৰুণাচল প্ৰদেশৰ লগতে পশ্চিমবংগৰ দাৰ্জিলিং আৰু কালিম্পং জিলাত পোৱা যায় । ই ছিকিমৰ ৰাজ্যিক প্ৰাণী । ৰঙা পাণ্ডাক আই.ইউ.চি.এন. ৰঙা তালিকাত অসুৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হৈছে আৰু লগতে ভাৰতীয় বন্যপ্ৰাণী (সুৰক্ষা) আইন, ১৯৭২-ৰ অনুসূচী ১-ত আছে, যি ইয়াক সৰ্বাধিক আইনী সুৰক্ষা প্ৰদান কৰে ।
ডব্লিউডব্লিউএফ ইণ্ডিয়াই ২০০৫ চনৰ পৰা পূব হিমালয় অঞ্চলত এই প্ৰাণীৰ সংৰক্ষণত নিয়োজিত হৈ আছে । লক্ষ্য হৈছে ৰঙা পাণ্ডাৰ বাসস্থান ধ্বংস বন্ধ কৰা, ক্ষতিগ্ৰস্ত বাসস্থান পুনৰুদ্ধাৰত সহায় কৰা আৰু সংশ্লিষ্ট কৰ্তৃপক্ষক ৰঙা পাণ্ডা আৰু ইয়াৰ বাসস্থানৰ যত্ন ল'বলৈ ক্ষমতা প্ৰদান কৰা ।
ভাৰতত ৰঙা পাণ্ডাৰ বাবে সংকটৰ কাৰণ হ'ল বনধ্বংস । মূলত বাঁহৰ অৰণ্য হ্ৰাস । কিয়নো ৰঙা পাণ্ডা সচৰাচৰ ঘাঁহনিৰ বিপৰীতে দীঘলীয়া গছ বা বাঁহত থাকে । ৰঙা পাণ্ডাৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে বাঁহগছ ।
ৰঙা পাণ্ডা থকা ভাৰতৰ ৬ খন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
- কাঞ্চনজংঘা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
- নোক্ৰেক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান, তুৰা
- বালপাক্ৰাম ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান, তুৰা
- সিংগালিলা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান, দাৰ্জিলিং
- নিওৰা ভেলী ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান, কালিম্পং
- নামদাফা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান, ইটানগৰ
আন্তৰ্জাতিক ৰঙা পাণ্ডা দিৱস কেনেকৈ উদযাপন কৰিব :
সজাগতা : ৰঙা পাণ্ডাৰ বিলুপ্তি, গুৰুত্ব আৰু মানুহে তেওঁলোকক কেনেদৰে ৰক্ষা কৰিব পাৰে সেই বিষয়ে সজাগতাৰ সৃষ্টি কৰক ।
সংৰক্ষণৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া স্বেচ্ছাসেৱী প্ৰতিষ্ঠানবোৰক সহায় : যেতিয়া আপুনি ৰঙা পাণ্ডাৰ সংৰক্ষণ কৰাৰ বিষয়ে চিন্তা কৰে তেতিয়া ইয়াৰ বাবে কিছু দান কৰক । ৰঙা পাণ্ডাবোৰ জীয়াই থাকিবলৈ আৰু প্ৰজনন কৰিবলৈ যাতে সক্ষম হয় তেনে পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰাত সহায় কৰক ।
প্ৰচাৰ কৰক : আন্তৰ্জাতিক ৰঙা পাণ্ডা দিৱসৰ বিষয়ে তথ্য সামাজিক মাধ্যমক শ্বেয়াৰ কৰক । আপুনি আপোনাৰ সমাজত বিভিন্ন অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰিব পাৰে ।
