ਰਾਂਚੀ: ਝਾਰਖੰਡ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਮੰਗਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕੌਣ ਹੋਵੇਗਾ। ਇੰਡੀਆ ਬਲਾਕ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਮਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੇਮੰਤ ਸੋਰੇਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨਾ ਤੈਅ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇੰਡੀਆ ਬਲਾਕ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਚੋਣਾਂ ਲੜੀਆਂ ਹਨ।
ਤਾਜ ਕਿਸ ਦੇ ਸਿਰ ?
ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਐਨਡੀਏ ਨੂੰ ਬਹੁਮਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕੌਣ ਬਣੇਗਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਾਫੀ ਅਟਕਲਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਬੂਲਾਲ ਮਰਾਂਡੀ ਬਣਨਗੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਜਾਂ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਅਮਰ ਬੌਰੀ? ਕੀ ਚੰਪਈ ਸੋਰੇਨ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਤਾਜ ਪਹਿਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ? ਰਾਜਸਥਾਨ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਵਾਂਗ ਇੱਥੇ ਵੀ ਤਜਰਬੇ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣਗੇ।
ਇਸ ਸਵਾਲ ਬਾਰੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਆਨੰਦ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਐਨਡੀਏ ਨੂੰ ਬਹੁਮਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬਾਬੂਲਾਲ ਮਰਾਂਡੀ ਤੋਂ ਬਿਹਤਰ ਕੋਈ ਵਿਕਲਪ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬਾਬੂਲਾਲ ਮਰਾਂਡੀ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾ ਹਨ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੂਬੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਵੀ ਹੈ। ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸੂਬਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਜਥੇਬੰਦੀ ’ਤੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਕੜ ਹੈ। ਬਾਬੂਲਾਲ ਮਰਾਂਡੀ ਨੇ ਜੇਵੀਐਮ ਨਾਮ ਨਾਲ ਪਾਰਟੀ ਵੀ ਚਲਾਈ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ 'ਚ ਵਾਪਸੀ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਧਾਇਕ ਦਲ ਦਾ ਨੇਤਾ ਵੀ ਚੁਣ ਲਿਆ ਗਿਆ, ਇਹ ਵੱਖਰੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਦਨ 'ਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕੀ। ਬਾਬੂਲਾਲ ਮਰਾਂਡੀ ਇਕੱਲੇ ਕਬਾਇਲੀ ਨੇਤਾ ਹਨ ਜੋ ਗੈਰ-ਰਿਜ਼ਰਵ ਸੀਟਾਂ ਤੋਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ।
ਸਿਆਸੀ ਜ਼ਮੀਨ ਮੁੜ ਬਹਾਲ
ਇਹ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇਵ ਸਾਈਂ ਅਤੇ ਮੋਹਨ ਚਰਨ ਮਾਂਝੀ, ਜੋ ਆਦਿਵਾਸੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ 'ਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਪਾਰਟੀ ਇਸ 'ਤੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਝਾਰਖੰਡ 'ਚ ਕਿਸੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਇਸ 'ਤੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਆਨੰਦ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਲਈ ਝਾਰਖੰਡ 'ਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਖਤਰਿਆਂ ਭਰਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਕਬਾਇਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚੀ ਸਿਆਸੀ ਜ਼ਮੀਨ ਮੁੜ ਹਾਸਲ ਕਰਨੀ ਹੈ।
ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਅਮਰ ਬੌਰੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਾਰੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਆਨੰਦ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਝਾਰਖੰਡ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤ ਵੋਟਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭਾਜਪਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਚੰਪਾਈ ਸੋਰੇਨ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਜਪਾ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਦੇਖਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਚੰਪਈ ਸੋਰੇਨ ਤੋਂ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸਿਰਫ਼ 12 ਫ਼ੀਸਦ ਦਲਿਤ ਵੋਟਰ
ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸ਼ੰਭੂਨਾਥ ਚੌਧਰੀ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਬਹੁਮਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਕੋਲ ਬਾਬੂਲਾਲ ਮਰਾਂਡੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਢੁੱਕਵਾਂ ਚਿਹਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਦੇ ਦੌਰ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਿਆਸੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਚੰਪਾਈ ਸੋਰੇਨ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਾਲਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਰਜੁਨ ਮੁੰਡਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੁਦ ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਲਈ ਹੈ। ਅਮਰ ਬੌਰੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਹੈ ਪਰ ਲੱਗਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੇਵੇਗੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਭਾਜਪਾ ਰੋਟੀ, ਬੇਟੀ ਅਤੇ ਮਾਟੀ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਉਠਾਉਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 12 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦਲਿਤ ਵੋਟਰ ਹਨ।
ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸ਼ੰਭੂਨਾਥ ਚੌਧਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਡਾ: ਅਰੁਣ ਓਰਾਉਂ ਡਾਰਕ ਹਾਰਸ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਚੰਪਾਈ ਸੋਰੇਨ ਅਤੇ ਬਾਬੂਲਾਲ ਮਰਾਂਡੀ ਵਿਚਕਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮਤਭੇਦ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਅਰੁਣ ਓਰਾਉਂ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਲੱਸ ਪੁਆਇੰਟ ਹਨ, ਉਹ ਆਈਪੀਐਸ ਰਹੇ ਹਨ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਤਜਰਬਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸ. ਬੰਦੀ ਓਰਾਵਾਂ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਬਾਇਲੀ ਨੇਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਸਹੁਰੇ ਸ. ਕਾਰਤਿਕ ਓਰਾਵਾਂ ਹੈ। ਜੈਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮੁੰਡਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਝਾਰਖੰਡ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਬਾਇਲੀ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਹੈ ਕਾਰਤਿਕ ਓਰਾਵਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਤਜਰਬੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆਉਣ 'ਤੇ ਭਾਜਪਾ ਡਾ: ਅਰੁਣ ਓਰਾਉਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ
ਹੇਮੰਤ ਸੋਰੇਨ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਇਹ ਚੋਣ ਬਹੁਤ ਖਾਸ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਇੰਡੀਆ ਬਲਾਕ ਨੂੰ ਬਹੁਮਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੇਮੰਤ ਸੋਰੇਨ ਦੇ ਨਾਂ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਰਿਕਾਰਡ ਜੁੜ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਹੇਮੰਤ ਸੋਰੇਨ ਚੌਥੀ ਵਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਨੇਤਾ ਬਣ ਜਾਣਗੇ। ਹੁਣ ਤੱਕ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਜੇਐਮਐਮ ਸੁਪਰੀਮੋ ਸ਼ਿਬੂ ਸੋਰੇਨ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾ ਅਰਜੁਨ ਮੁੰਡਾ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਤਿੰਨ-ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਹੇਮੰਤ ਸੋਰੇਨ ਦਾ ਨਾਂ ਉਦੋਂ ਜੁੜ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੰਪਾਈ ਸੋਰੇਨ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈ ਕੇ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ।
