ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਕੰਮਕਾਜ ਬਹੁਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਰਬਾਂ ਨਿਊਰੋਨਸ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੇਰੇਬ੍ਰਲ ਕਾਰਟੈਕਸ, ਹਿਪੋਕੈਂਪਸ, ਐਮੀਗਡਾਲਾ ਅਤੇ ਸੇਰੀਬੈਲਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੇਰੇਬ੍ਰਲ ਕਾਰਟੈਕਸ ਬੋਧਾਤਮਕ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ, ਹਿਪੋਕੈਂਪਸ ਯਾਦਾਂ ਦੇ ਗਠਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਐਮੀਗਡਾਲਾ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੇਰੇਬੈਲਮ ਸਰੀਰਕ ਸੰਤੁਲਨ ਅਤੇ ਤਾਲਮੇਲ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਰਨ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ, ਦਿਮਾਗ਼ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਨਸਾਂ ਜਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਅੰਗ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ, ਉਸਦੀ ਸੋਚਣ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਸਦੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ, ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਨਿਊਰੋਲੋਜੀਕਲ ਸਥਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਕਿਵੇਂ ਰੱਖਣਾ ਹੈ?:ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ, ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ, ਲੋੜੀਂਦੀ ਨੀਂਦ, ਮਾਨਸਿਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰੱਖਣ 'ਚ ਕਾਫੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬੁਢਾਪੇ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬੋਧਾਤਮਕ ਗਿਰਾਵਟ, ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਅਤੇ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵੀ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਹਾਰਵਰਡ ਮੈਡੀਕਲ ਸਕੂਲ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਐਨ.ਆਈ ਡਾਕਟਰ ਐਚ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਮੈਗਜ਼ੀਨ 'ਲੈਂਸੇਟ' ਅਤੇ 'ਨੇਚਰ' ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੋਜ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਅਤੇ ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੁਝ ਤਰੀਕੇ ਅਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-
ਐਰੋਬਿਕ ਕਸਰਤ: ਐਰੋਬਿਕ ਕਸਰਤ ਜਿਵੇਂ ਦੌੜਨਾ, ਤੈਰਾਕੀ, ਸਾਈਕਲਿੰਗ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਸੈਰ ਕਰਨਾ ਦਿਮਾਗ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ। ਇਹ ਅਭਿਆਸ ਦਿਮਾਗ 'ਚ ਖੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ 'ਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਨਰਵ ਸੈੱਲ ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਯੋਗਾ:ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਯੋਗਾ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਮੁਕਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਿਯਮਿਤ ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਯੋਗਾ ਅਭਿਆਸ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਕੰਮਕਾਜ ਵਿੱਚ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਬਦਲਾਅ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਸਗੋਂ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਬੋਧਾਤਮਕ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਉਣ 'ਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ।