ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਕੈਂਸਰ ਸੈੱਲ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਕੈਂਸਰ ਘੱਟ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਮਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਦੇ ਆਰਥੋਪੀਡਿਕ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਹੇਮ ਜੋਸ਼ੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਕੈਂਸਰ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਕੈਂਸਰ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂ ਵਿੱਚ ਅਸਧਾਰਨ ਅਤੇ ਬੇਕਾਬੂ ਸੈੱਲਾਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮਰਦਾਂ 'ਚ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਖਤਰਾ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਕੈਂਸਰ ਸੈੱਲਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਥਿਤੀਆਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਮਾਂ 'ਚ ਓਸਟੀਓਸਾਰਕੋਮਾ, ਈਵਿੰਗ ਸਾਰਕੋਮਾ, ਕੋਂਡਰੋਸਾਰਕੋਮਾ ਅਤੇ ਚੋਡਰੋਮਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਓਸਟੀਓਸਾਰਕੋਮਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕੇਸ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਾਂਡਰੋਸਾਰਕੋਮਾ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕਾਰਨ: ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਲਈ ਕਈ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:-
ਜੈਨੇਟਿਕ ਕਾਰਕ: ਜੇਕਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਕੈਂਸਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੂਜੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਆਇਓਨਾਈਜ਼ਿੰਗ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ: ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਥੈਰੇਪੀ ਇਲਾਜਾਂ ਜਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਹੋਰ ਕੈਂਸਰ:ਸਰੀਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਹੱਡੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਟਾਸਟੈਟਿਕ ਬੋਨ ਕੈਂਸਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹੱਡੀ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਲੱਛਣ:ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਲੱਛਣ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕੈਂਸਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਲੱਛਣ ਅਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਧਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਕੁਝ ਆਮ ਲੱਛਣ ਜੋ ਲਗਭਗ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-
- ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਦਰਦ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਲੱਛਣ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਦ ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਾਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਵੱਧ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੋਜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਜਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਹੱਡੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਜਾਂ ਭੁਰਭੁਰੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹੱਡੀਆਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਟੁੱਟ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਤੁਸੀਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਕਾਰਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਥਕਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
- ਅਚਾਨਕ ਭਾਰ ਘਟਣਾ ਵੀ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਵਾਰ-ਵਾਰ ਬੁਖਾਰ ਅਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣਾ ਵੀ ਲੱਛਣ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਨਿਦਾਨ ਅਤੇ ਇਲਾਜ: ਡਾ: ਹੇਮ ਜੋਸ਼ੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਕੈਂਸਰ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੇ ਘਾਤਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਜਰੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੈਂਸਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਲੱਤ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਦਵਾਈ ਅਤੇ ਆਮ ਇਲਾਜ ਨਾਲ ਠੀਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੈਂਸਰ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਉਸ ਲੱਤ ਨੂੰ ਸਰਜਰੀ ਰਾਹੀਂ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅੱਜ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਬਾਰੇ ਦਵਾਈ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਜਾਂ ਨਕਲੀ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਗ੍ਰਾਫਟ ਅਰਥਾਤ ਕੈਂਸਰ ਵਾਲੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਨਕਲੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਗ੍ਰਾਫਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਗ੍ਰਾਫਟਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੁਝ ਖਾਸ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਜਾਂ ਲੱਤਾਂ ਗੁਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਉਹ ਬਨਾਵਟੀ ਅੰਗਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਆਮ ਇਲਾਜ ਲਈ ਡਾਕਟਰ ਸਰਜਰੀ, ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਥੈਰੇਪੀ, ਦਵਾਈਆਂ, ਕੀਮੋਥੈਰੇਪੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਥੈਰੇਪੀ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕੈਂਸਰ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠੀਕ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਫਲਤਾ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਵੀ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੈਂਸਰ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਕਿਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੇਕਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਪੀੜਤ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸੁਚੇਤ ਰਹੋ: ਚਾਹੇ ਉਹ ਕੈਂਸਰ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਿਮਾਰੀ, ਜੇਕਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਸ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰ ਕੇ ਸਹੀ ਇਲਾਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੀੜਤ ਦੇ ਠੀਕ ਹੋਣ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਜੀਵਨ ਜਿਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣ। ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅਸਾਧਾਰਨ ਸਗੋਂ ਆਮ ਪਰ ਲਗਾਤਾਰ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਅਤੇ ਬੇਅਰਾਮੀ ਨੂੰ ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨਿਯਮਤ ਅੰਤਰਾਲ 'ਤੇ ਸਿਹਤ ਜਾਂਚ (ਖੂਨ, ਪਿਸ਼ਾਬ ਦੀ ਜਾਂਚ ਆਦਿ) ਕਰਵਾਉਣਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੇਕਰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਸ ਬਾਰੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
