ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਯੋਗਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਅਭਿਆਸ ਹੈ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਮਨ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਸਣ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਕੁਝ ਆਸਣਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਹੈ, ਜੋ ਸਮੁੱਚੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਲੋਕ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਅਤੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਕੀ ਹੈ?: ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਯੋਗ ਗੁਰੂ ਮੀਨੂੰ ਵਰਮਾ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ 12 ਆਸਣਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕ੍ਰਮ ਹੈ, ਜੋ ਪੈਰਾਂ ਤੋਂ ਸਿਰ ਤੱਕ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕਸਰਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਲਚਕਤਾ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਦਿਲ, ਫੇਫੜੇ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਤੰਤਰ ਵੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਵੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਸਿਹਤਮੰਦ, ਫਿੱਟ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਦੇ ਲਾਭ: ਇਸ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕਈ ਫਾਇਦੇ ਮਿਲ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ:-
ਹੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਸਿਹਤਮੰਦ: ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਕਸਰਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਲਚਕਤਾ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਮਰ ਦਰਦ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਦਿਲ ਦੀ ਸਿਹਤ:ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕਾਰਡੀਓਵੈਸਕੁਲਰ ਕਸਰਤ ਹੈ, ਜੋ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਲੱਡ ਸਰਕੁਲੇਸ਼ਨ 'ਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖਤਰਾ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰ ਕੰਟਰੋਲ: ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਭਾਰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਮੈਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ 'ਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੈਲੋਰੀ ਨੂੰ ਬਰਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ: ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਦੌਰਾਨ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਚ ਵੀ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਆਕਸੀਜਨ ਵੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ: ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਹਾਰਮੋਨਲ ਅਸੰਤੁਲਨ ਅਤੇ ਮਾਹਵਾਰੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕੁਝ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨਿਯਮਿਤ ਮਾਹਵਾਰੀ ਅਤੇ ਪੀਰੀਅਡ ਦੇ ਦਰਦ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ: ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਬਲਕਿ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। ਇਹ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਫੋਕਸ ਅਤੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪਾਚਨ ਤੰਤਰ: ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਪਾਚਨ ਤੰਤਰ ਨੂੰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਪੇਟ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਣ 'ਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਬਜ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਾਚਨ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ:ਮੀਨੂੰ ਵਰਮਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ 12 ਆਸਣਾਂ ਦਾ ਕ੍ਰਮ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸਹੀ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸਹੀ ਤਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕ੍ਰਮ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ।
ਪ੍ਰਣਾਮਾਸਨ: ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਆਸਨ ਵਿੱਚ ਖੜੇ ਹੋਵੋ।