ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਗਲਤ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਬਦਲਦੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਕਾਰਨ ਮੋਟਾਪੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਾਰ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ 'ਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਮੋਟਾਪੇ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮੋਟਾਪਾ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਜੋ ਕਸਰਤ ਜਾਂ ਸਰੀਰਕ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਆਮ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੋਟਾਪੇ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ 'ਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਰਬੀ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਈ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਖਤਰਾ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਬਾਡੀ ਮਾਸ ਇੰਡੈਕਸ (BMI) 30 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣ 'ਤੇ ਮੋਟਾਪਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੋਟਾਪਾ ਅਕਸਰ ਜੈਨੇਟਿਕਸ, ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪਹਿਲਾਂ ਮੋਟਾਪੇ ਦਾ ਪਤਾ ਸਿਰਫ਼ BMI ਯਾਨੀ ਬਾਡੀ ਮਾਸ ਇੰਡੈਕਸ ਦੁਆਰਾ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਯਾਨੀ ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ BMI ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮੋਟਾਪੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਹੁਣ ਇਸ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੀ ਹਾਂ...15 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਮੋਟਾਪੇ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਐਨ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਮੋਟਾਪਾ ਵੀ ਸਟੇਜ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮੈਡੀਕਲ ਜਰਨਲ ਦਿ ਲੈਂਸੇਟ ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ ਐਂਡ ਐਂਡੋਕਰੀਨੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਆਲ ਇੰਡੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਫਾਰ ਐਡਵਾਂਸਿੰਗ ਰਿਸਰਚ ਇਨ ਓਬੇਸਿਟੀ (ਏਆਈਏਆਰਓ) ਸਮੇਤ 75 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਡੀਕਲ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਅਧਿਐਨ 'ਚ ਕੀ ਆਇਆ ਸਾਹਮਣੇ
ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਮੋਟਾਪੇ ਨੂੰ ਦੋ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਪੜਾਵਾਂ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮਾਪਦੰਡ BMI 23 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਸਟੇਜ ਨੂੰ ਇਨੋਸੈਂਟ ਓਬੇਸਿਟੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਓਬੇਸਿਟੀ ਵਿਦ ਕੰਸੀਕਿਊਂਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਮੋਟਾਪੇ ਦੇ ਨਿਦਾਨ ਲਈ ਦੋ ਨਵੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ "ਸਹੀ ਮਾਪ" ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-
- ਕਲੀਨਿਕਲ ਮੋਟਾਪਾ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮੋਟਾਪਾ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ 'ਤੇ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਪ੍ਰੀ-ਕਲੀਨਿਕਲ ਮੋਟਾਪਾ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਜੋਖਮ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਬਿਮਾਰੀ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਈ ਹੈ।
ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਮੋਟਾਪੇ ਦਾ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਿਦਾਨ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੋਟਾਪੇ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ BMI ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪੇਟ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਈ ਚਰਬੀ ਤੋਂ ਵੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪਤਾ ਲਗਾ ਕੇ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਮੋਟਾਪੇ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਬਾਡੀ ਮਾਸ ਇੰਡੈਕਸ (BMI) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। BMI ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਭਾਰ ਨੂੰ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਉਚਾਈ ਦੇ ਵਰਗ ਦੁਆਰਾ ਮੀਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਰੀਰ ਦੀ ਚਰਬੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮਾਪ ਹੈ। 30 ਤੋਂ ਵੱਧ BMI ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੋਟਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਸਰੀਰ ਦੀ ਵਾਧੂ ਚਰਬੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ BMI ਹਮੇਸ਼ਾ 30 ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਜੋਖਮਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਆਬਾਦੀ ਦੁਆਰਾ ਦਰਪੇਸ਼ ਵਿਲੱਖਣ ਸਿਹਤ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਮੋਟਾਪੇ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।