ਵਾਰਾਨਸੀ:ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਾਰਾਣਸੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਸੀਰ ਗੋਵਰਧਨ ਸਥਿਤ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਕਈ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੰਤ ਨਿਰੰਜਨ ਦਾਸ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ 3 ਹਜ਼ਾਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨਾਲ ਬੇਗਮਪੁਰਾ ਤੋਂ ਕਾਸ਼ੀ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਸਿਰਗੋਵਰਧਨ ਦਾ ਸਾਰਾ ਇਲਾਕਾ ਇਸ ਵੇਲੇ ਮਿੰਨੀ ਪੰਜਾਬ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਟੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਿਰਗੋਵਰਧਨ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ, ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਸਮੇਤ ਕਈ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਗਵਾਈ ਹੈ।
ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਇਮਲੀ ਦਾ ਰੁੱਖ, ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਟੇਕਦੇ ਹਨ ਮੱਥਾ :
ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਪਿੰਡ ਸੀਰਗੋਵਰਧਨ ਰੈਦਾਸੀਆਂ ਦੀ ਆਸਥਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਰੈਦਾਸੀਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਮੰਦਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਇਮਲੀ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਮਲੀ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਨਾਲ ਮੌਲੀ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਹਨ ਆਪਣੀਆਂ ਮੰਨਤਾ ਮੰਗਦੇ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਇਸ ਇਮਲੀ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠ ਕੇ ਸਤਿਸੰਗ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਟਰੱਸਟੀ ਕੇ ਐਲ ਸਰੋਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਤਾਂ ਇਮਲੀ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਸੁੱਕ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਲਗਾਤਾਰ ਪਾਣੀ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਫਿਰ ਹਰੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਅੱਜ ਇਹ ਦਰੱਖ਼ਤ ਦਾ ਰੂਪ ਲੈ ਕੇ ਸੰਗਤ ਦੀ ਆਸਥਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਇਮਲੀ ਦੇ ਦਰੱਖਤ 'ਤੇ ਮੌਲੀ ਬੰਨ੍ਹਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਮੰਦਰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਕੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਦੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ:
ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਸੰਮਤ 1433 ਵਿੱਚ ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸੰਤੋਖ ਦਾਸ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਕਲਸਣ ਦੇਵੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਨਾਂ ਲੋਨਾ ਦੇਵੀ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਸਾਧੂਆਂ ਅਤੇ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਚਮਾਰ ਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੋਈ ਗੁਰੂ :
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਕੋਈ ਗੁਰੂ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਬੋਧੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਪੈਰੋਕਾਰ ਸਨ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਕਾਰਨ ਧਾਰਮਿਕ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਦਿਖਾਵੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮਨ ਸ਼ੁੱਧ ਹੈ ਤਾਂ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਸੰਤ ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ:
ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ। ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਬਹੁਤ ਦਾਨੀ ਅਤੇ ਦਿਆਲੂ ਸਨ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਾਧੂਆਂ ਅਤੇ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਭੇਟ ਕਰਦੇ ਸਨ।