ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਕਈ ਵਾਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕਟੇ-ਫਟੇ ਨੋਟ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਨੋਟਾਂ ਦੇ ਬੰਡਲ 'ਚ ਫਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟ ਨਿਕਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਕਾਰਨ ਨੋਟ ਫਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨੋਟ ਫਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੇ ਹਨ। ਸਬਜ਼ੀ ਵਿਕਰੇਤਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਟੋ ਵਿਕਰੇਤਾ ਤੱਕ ਹਰ ਕੋਈ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟ ਲੈਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਨੋਟ ਫੱਟਣ 'ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰੋ, ਪੂਰੀ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਹੋਵੇਗਾ ਐਕਸਚੇਂਜ, (ANI) ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਕਟਿਆ-ਫਟਿਆ ਹੋਇਆ ਨੋਟ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਫਟੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸ਼ਰਤਾਂ ਵੀ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਤਾਂ ਆਓ ਹੁਣ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਟੇ-ਫਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟ ਕਿਵੇਂ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਨੋਟ ਕਿੱਥੇ ਬਦਲੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ?:ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕਟੇ-ਫਟੇ ਨੋਟ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਬਦਲੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਬੈਂਕ ਨੋਟ ਬਦਲਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਆਰਬੀਆਈ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਨੋਟ ਕਿਵੇਂ ਬਦਲੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ?:ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟ ਨੂੰ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨੋਟ ਦੇ ਦੋ ਹਿੱਸੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਆਰਬੀਆਈ (ਨੋਟ ਰਿਫੰਡ) ਨਿਯਮ 2009 ਦੇ ਤਹਿਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਨੋਟ ਦੀ ਹਾਲਤ ਜਿੰਨੀ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਵੇਗੀ, ਉਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਓਨੀ ਹੀ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗੀ।
ਨੋਟ ਫੱਟਣ 'ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰੋ, ਪੂਰੀ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਹੋਵੇਗਾ ਐਕਸਚੇਂਜ, (ANI) ਨੋਟ ਬਦਲਣ ਦੇ ਨਿਯਮ ਕੀ ਹਨ?:ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ 5,10,20,50 ਰੁਪਏ ਵਰਗਾ ਛੋਟਾ ਨੋਟ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫਟਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਅੱਧਾ ਨੋਟ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਨੋਟਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੂਰਾ ਪੈਸਾ ਮਿਲੇਗਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗਾ।
ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਨੋਟ ਬਦਲੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ?:ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 20 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਟੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਕੀਮਤ 5000 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਫੀਸ ਅਦਾ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਜੇਕਰ ਨੋਟ 'ਤੇ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਵਾਟਰਮਾਰਕ, ਗਵਰਨਰ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਸੀਰੀਅਲ ਨੰਬਰ ਵਰਗੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਉਸ ਨੋਟ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਜੇਕਰ ਨੋਟ ਦੇ ਜਿਆਦਾ ਫਟੇ ਹੋਏ ਹਨ ਤਾਂ ਫਿਕਰ ਕਰਨ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨੋਟ ਵੀ ਬਦਲੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਰਬੀਆਈ ਬ੍ਰਾਂਚ ਨੂੰ ਡਾਕ ਰਾਹੀਂ ਨੋਟ ਭੇਜਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਨਾਲ ਹੀ, RBI ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਤਾ ਨੰਬਰ, ਸ਼ਾਖਾ ਦਾ ਨਾਮ, IFSC ਕੋਡ, ਨੋਟ ਦੀ ਕੀਮਤ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਫਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟ ਦਾ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?:ਆਰਬੀਆਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਨਵੇਂ ਨੋਟ ਛਾਪਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਨੋਟ ਛਾਪਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਿਰਫ ਆਰਬੀਆਈ ਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲੇ ਸਮਿਆਂ 'ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜਿਆਂ 'ਚ ਕੱਟ ਕੇ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
