ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣದ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಪಾತ್ರವೇನು?: ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ - Global South

ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಪಾತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಅವಲೋಕನ ಇಲ್ಲಿದೆ.

ಆಗಸ್ಟ್ 17, 2024 ರಂದು ಭಾರತವು "ಸುಸ್ಥಿರ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಸಶಕ್ತ ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣ" (An Empowered Global South for a Sustainable Future) ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಾಯ್ಸ್ ಆಫ್ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸೌತ್ ಶೃಂಗಸಭೆಯನ್ನು (ವಿಒಜಿಎಸ್ಎಸ್) (Voice of Global South Summit) ಆಯೋಜಿಸಿತ್ತು. ಭಾರತ ಆತಿಥ್ಯ ವಹಿಸಿದ್ದ ವಿಒಜಿಎಸ್ಎಸ್ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ ಇದು ಮೂರನೆಯದಾಗಿದೆ. ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಎರಡನೇ ಶೃಂಗಸಭೆಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ 2023 ರ ಜನವರಿ 12-13 ಮತ್ತು 2023 ರ ನವೆಂಬರ್ 17 ರಂದು ನಡೆದಿವೆ. ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಶೃಂಗಸಭೆಗಳು ವರ್ಚುವಲ್ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ನಡೆದವು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದ 100 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ದೇಶಗಳು ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಶೃಂಗಸಭೆಯ ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದವು.

ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣ (ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸೌತ್) ಎಂದರೇನು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಭೌಗೋಳಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದಲ್ಲಿ ಇದರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯೇನು?:"ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸೌತ್" ಎಂಬ ಪದವು ವಸಾಹತುಶಾಹಿಯ ನಂತರದ ಮತ್ತು ಶೀತಲ ಸಮರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿದ್ದ "ಮೂರನೇ ವಿಶ್ವ ದೇಶಗಳು" ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಬಡ, ಕಡಿಮೆ ಆದಾಯದ, ಕಡಿಮೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿರುವ ದೇಶಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅವುಗಳನ್ನು ಎರಡನೇ ವಿಶ್ವದ ದೇಶಗಳಿಂದ (ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ದೇಶಗಳು) ಮತ್ತು ಮೊದಲ ವಿಶ್ವದ ದೇಶಗಳಿಂದ (ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಕೈಗಾರಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಮತ್ತು ಬಂಡವಾಳ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮುಂದುವರಿದ ಶ್ರೀಮಂತ ದೇಶಗಳು) ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುತ್ತದೆ.

ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಸೋವಿಯತ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತಲಿನ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪತನದ ನಂತರ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಸಮಕಾಲೀನ ಪದವನ್ನು ಈಗ ಜಾಗತಿಕ ಉತ್ತರ (ಮುಂದುವರಿದ, ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ದೇಶಗಳು) ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣ (ಹಿಂದುಳಿದ, ಬಡ ಅಥವಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ದೇಶಗಳು) ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಈ ವಿಭಜನೆಯು ಭೌಗೋಳಿಕತೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿಲ್ಲ: ಅವುಗಳ ಭೌಗೋಳಿಕ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಜಪಾನ್, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ, ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಮುಂತಾದ ದೇಶಗಳು ಜಾಗತಿಕ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಸೇರಿವೆ.

ಹಿಂದಿನ "ತೃತೀಯ ವಿಶ್ವ" ಮತ್ತು "ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲದ ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣ" ನಡುವೆ ಒಂದು ಗುಣಾತ್ಮಕ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸೌತ್ ಈಗ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವೇಗವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿರುವ ಮತ್ತು ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ದೇಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಭಾರತ, ಚೀನಾ, ಬ್ರೆಜಿಲ್, ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ, ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ ಇತ್ಯಾದಿ. 2047 ರ ವೇಳೆಗೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ದೇಶವಾಗುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಭಾರತವು ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸೌತ್ ನಿಂದ ಗ್ಲೋಬಲ್ ನಾರ್ತ್ ಗೆ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

ಈ ಹಿಂದೆ, ಭಾರತವು ನಾಮ್ ನಾಯಕತ್ವದ ಮೂಲಕ "ತೃತೀಯ ವಿಶ್ವದ" ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿತ್ತು; ಇದು ಯುಎನ್ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಚೌಕಟ್ಟಿನೊಳಗೆ ಜಿ 77 ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಉಪಕ್ರಮಗಳ ಮೂಲಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ವಿಶ್ವದ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದೆ. ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣದ ನಾಯಕತ್ವವು ಈಗ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಚೀನಾ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಯಾಗಿದೆ.

ಭಾರತವು ಭೌಗೋಳಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದಲ್ಲಿ, ತಾನು ಹಿಂದೆ ಬೀಳದಂತೆ ವಿಶ್ವದ ನಾಯಕತ್ವ ವಹಿಸುವ ಸಮಯ ಇದಾಗಿದೆ. ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಕ್ರಿಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ, ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಮತ್ತು ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಆರ್ಥಿಕತೆ, ಹೆಚ್ಚು ನುರಿತ ಕೆಲಸಗಾರರು, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಾಲುದಾರರಾಗಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಹೊಂದಿರುವ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ನೆರವು, ಪೂರ್ವನಿರ್ಧಾರಿತ ಮತ್ತು ಸೌಮ್ಯವಾದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ನೆರವು ಮತ್ತು ಇದೇ ರೀತಿಯ ಅನೇಕ ಅಂಶಗಳು ದೀನದಲಿತ ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣ ದೇಶಗಳ ಧ್ವನಿಯಾಗಲು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಇತರರಿಗಿಂತ ಮೇಲುಗೈ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಈ ಉಪಕ್ರಮವು ಜಾಗತಿಕ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಜಾಗತಿಕ ದೇಶವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವ ಭಾರತದ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ಸರಿಹೊಂದುತ್ತದೆ.

ಇದನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಭಾರತವು ತನ್ನ ಮೊದಲ ವಾಯ್ಸ್ ಆಫ್ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸೌತ್ ಶೃಂಗಸಭೆಯನ್ನು 2023 ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಿತು, ಅಂದರೆ ಅದು ಜಿ 20 ಶೃಂಗಸಭೆಯನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿದ ವರ್ಷದಲ್ಲಿಯೇ ಇದು ನಡೆಯಿತು. ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣದ ದೇಶಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ತಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳು ಮತ್ತು ಆದ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಒಂದಿಡೀ ಶ್ರೇಣಿಯ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಜಾಗತಿಕ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಜಿ 20 ಶೃಂಗಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವುದು ಇದರ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಇದರ ಫಲಿತಾಂಶ ಸಕಾರಾತ್ಮಕವಾಗಿತ್ತು.

ಮಾಹಿತಿಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಭಾರತವು ಜಿ 20 ಶೃಂಗಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಹಾರ, ಪೌಷ್ಠಿಕಾಂಶ ಮತ್ತು ಇಂಧನ ಭದ್ರತೆ, ಹಸಿರು ಇಂಧನಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತನೆ, ಹವಾಮಾನ ಹಣಕಾಸು, ಡಿಜಿಟಲ್ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ವಿಭಜನೆ, ಜಾಗತಿಕ ಹಣಕಾಸು ಆಡಳಿತದ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವೀಕರಣ ಮತ್ತು ಸಮಕಾಲೀನ ವಾಸ್ತವಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಲು ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ಪದಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಜಾಗತಿಕ ಆಡಳಿತದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸುಧಾರಣೆಯನ್ನು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಮಾಡುವುದು ಇತ್ಯಾದಿಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಜಿ 20 ರಲ್ಲಿ ಆಫ್ರಿಕಾ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಭಾರತದ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಸರ್ವಾನುಮತದಿಂದ ಅಂಗೀಕರಿಸಿರುವುದು ಮಹತ್ವದ ಸಾಧನೆಯಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಜಾಗತಿಕ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣದ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಸದ್ಯ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಕೆಲಸಗಳ ಹೊರತಾಗಿ, 3 ನೇ ವಿಒಜಿಎಸ್ಎಸ್ ಅನ್ನು ಯುಎನ್ ಜನರಲ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 22-23, 2024 ರಂದು ನಡೆಯಲಿರುವ ಭವಿಷ್ಯದ ಶೃಂಗಸಭೆಗೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಜಾಗತಿಕ ಸವಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಕ್ರಿಯಾ-ಆಧಾರಿತ ಫಲಿತಾಂಶ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಶೃಂಗಸಭೆಗೆ ವಹಿಸಲಾಗಿದೆ. 3 ನೇ ವಿಒಜಿಎಸ್ಎಸ್ ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣವನ್ನು ಭವಿಷ್ಯದ ಶೃಂಗಸಭೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾಳಜಿ ಮತ್ತು ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಸಂಘಟಿತ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲು ಒಂದು ಅವಕಾಶವನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು.

3 ನೇ ವಿಒಜಿಎಸ್ಎಸ್​ನ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಭಾರತವು ನಾಲ್ಕು ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಸಮಗ್ರ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಜಾಗತಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ್ದು:

ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ವ್ಯಾಪಾರ, ಸುಸ್ಥಿರ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವರ್ಧನೆ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಹಂಚಿಕೆ ಮತ್ತು ಯೋಜನಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರಿಯಾಯಿತಿ ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ಅನುದಾನಗಳು. ವ್ಯಾಪಾರ ಉತ್ತೇಜನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು 2.5 ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್ ನಿಧಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ನೀತಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾತುಕತೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವರ್ಧನೆಗಾಗಿ 1 ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್ ನಿಧಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣದ ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಭಾರತ ಮಹತ್ವದ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಿತು.

ಜಾಗತಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾಂಪ್ಯಾಕ್ಟ್ ಅನ್ನು ಚೀನಾದ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಿಆರ್​ಐ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಚೀನಾದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಹಾಯವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಸಾಲದ ಬಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಗಂಭೀರ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಎದುರಾಗಬಹುದು.

ಭಾರತವು ತನ್ನನ್ನು ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣದ ನಾಯಕನೆಂದು ಬಿಂಬಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಬದಲಿಗೆ "ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣದ ಧ್ವನಿ" ಎಂಬ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ನುಡಿಗಟ್ಟನ್ನು ಮುನ್ನೆಲೆಗೆ ತಂದಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಮತ್ತು ಏಕತೆಯ ಕೊರತೆಯು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಎದುರಿಸಬೇಕಾದ ಪ್ರಮುಖ ಸವಾಲಾಗಿದೆ.

ಲೇಖನ : ಅಚಲ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ : ಹಸೀನಾ ಆಡಳಿತದ ಪತನ: ಭಾರತದ ಭದ್ರತೆ ಮೇಲೆ ಬೀರುವ ಪರಿಣಾಮಗಳೇನು?; ಇಲ್ಲಿದೆ ಫುಲ್​ ಡಿಟೇಲ್ಸ್​! - India Bangladesh next decisions