ONGC દિવસ, જ્યારે નેહરુએ માઉન્ટબેટનને એક વાત કહી, જાણો પછી શું થયું ? - ongc day 2024

આઝાદી પછી દેશના સર્વાંગી વિકાસ માટે અનેક સંસ્થાઓની સ્થાપના કરવામાં આવી. આમાંથી એક છે ઓઈલ એન્ડ નેચરલ ગેસ કોર્પોરેશન. આજે તે વિશ્વના ઘણા ભાગોમાં પ્રચલિત છે. સંપૂર્ણ સમાચાર વાંચો...

હૈદરાબાદ:ઓઈલ એન્ડ નેચરલ ગેસ કોર્પોરેશન જે સામાન્ય રીતે ONGC તરીકે ઓળખાય છે. તેની સ્થાપના પંડિત જવાહરલાલ નેહરુના કાર્યકાળ દરમિયાન કરવામાં આવી હતી. નેહરુએ કેશવ દેવ માલવિયા પર વિશ્વાસ મૂક્યો, જેમણે 1955માં ભારતીય ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય સર્વેક્ષણ હેઠળ તેલ અને ગેસ વિભાગ તરીકે ONGCનો પાયો નાખ્યો હતો. થોડા મહિનાઓ પછી તેને બદલીને ઓઇલ એન્ડ નેચરલ ગેસ ડિરેક્ટોરેટ કરવામાં આવ્યું. 14 ઓગસ્ટ 1956ના રોજ ડિરેક્ટોરેટને કમિશનમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવ્યું અને તેનું નામ બદલીને ઓઇલ એન્ડ નેચરલ ગેસ કમિશન રાખવામાં આવ્યું. આજે ONGC વૈશ્વિક બ્રાન્ડ છે.

1959માં ભારતના પ્રથમ વડાપ્રધાન પંડિત જવાહરલાલ નેહરુએ લોર્ડ માઉન્ટબેટનને ONGC વિશે જણાવ્યું હતું.

''ભારતે તેની મશીનરી માત્ર તેલની શોધ અને શોષણ માટે જ સ્થાપિત કરી નથી. તેના બદલે, એક કાર્યક્ષમ ઓઇલ કમિશન બનાવવામાં આવ્યું હતું, જ્યાં મોટી સંખ્યામાં પ્રતિભાશાળી યુવક-યુવતીઓને તાલીમ આપવામાં આવી હતી અને તેઓ સારું કામ કરી રહ્યા હતા.

1994માં ઓઈલ એન્ડ નેચરલ ગેસ કમિશનને કોર્પોરેશનમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવ્યું હતું અને 1997માં તેને ભારત સરકાર દ્વારા નવરત્નોમાંના એક તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી હતી. આ પછી વર્ષ 2010માં તેને મહારત્નનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો.

60 વર્ષની તેની ભવ્ય સફરમાં, ONGC એ ભારતની ઉર્જા આકાંક્ષાઓને સાકાર કરવા માટે ઘણા સીમાચિહ્નો પાર કર્યા છે. ONGCની વર્ષોની સફર દૃઢતા, હિંમત અને પ્રતિબદ્ધતાની વાર્તા છે. ઓએનજીસીના ઉત્કૃષ્ટ પ્રયાસોના પરિણામે અગાઉના સીમાંત વિસ્તારોને નવા હાઇડ્રોકાર્બન પ્રાંતોમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવ્યા છે. નમ્ર શરૂઆતથી, ONGC અનામત અને ઉત્પાદનના સંદર્ભમાં વિશ્વની સૌથી મોટી E&P (તેલ અને ગેસ સંશોધન અને ઉત્પાદન કંપનીઓ) કંપનીઓમાંની એક બની ગઈ છે.

તેલ અને ગેસ સંશોધન અને ઉત્પાદન કંપનીઓ

ONGC પ્રતિ દિવસ 1.26 મિલિયન બેરલ સમકક્ષ તેલનું ઉત્પાદન કરે છે, જે ભારતના સ્થાનિક ઉત્પાદનમાં લગભગ 71 ટકા ફાળો આપે છે. તેમાંથી 76 ટકાથી વધુ ક્રૂડ ઓઈલનું ઉત્પાદન હલકું અને મીઠું હોય છે. કંપની ભારતમાં હાઇડ્રોકાર્બન વાવેતર વિસ્તારનો સૌથી મોટો હિસ્સો ધરાવે છે (PEL ક્ષેત્રોમાં 61% અને ML ક્ષેત્રોમાં 81%).

ONGC નો ઇતિહાસ

ભારતીય વ્યવસાયોના વિકાસ માટે ગેસ અને તેલના મહત્વને ઓળખીને, ભારત સરકારે હાઇડ્રોકાર્બન ક્ષેત્રને વિકસાવવાનું નક્કી કર્યું. દેશમાં કુદરતી ગેસ અને તેલના ઉત્પાદનમાં વધારો કરવા માટે, કુદરતી સંસાધન અને વૈજ્ઞાનિક સંશોધન મંત્રાલયે 1955 માં તેલ અને કુદરતી ગેસ વિભાગની સ્થાપના કરી.

જ્યારે ભારતીય સંસદે 1956 માં ઔદ્યોગિક નીતિ ઠરાવ પસાર કર્યો, ત્યારે તેલ અને ગેસ ઉદ્યોગને અનુસૂચિ "A" ઉદ્યોગોમાં ઉમેરવામાં આવ્યો. ઓઇલ એન્ડ નેચરલ ગેસ બોર્ડ ઓઇલ એન્ડ નેચરલ ગેસ ડિરેક્ટોરેટનું નવું નામ છે.

કંપની એક્ટ 1956 મુજબ ઓએનજીસીને મર્યાદિત એન્ટરપ્રાઈઝ તરીકે પુનઃસંગઠિત કરવામાં આવ્યું હતું. કંપનીએ તેનું નામ બદલીને "ઓઇલ એન્ડ નેચરલ ગેસ કોર્પોરેશન (ONGC)" રાખ્યું છે અને હવે તે એક જાહેર સેવા સંસ્થા છે. ઇન્ડિયન ઓઇલ કોર્પોરેશન (IOC) અને ONGC એ તેમના સ્થાનિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવસાયોને વિસ્તારવા માટે 1999 માં સંયુક્ત સ્ટોક ખરીદવાનું નક્કી કર્યું. આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં પ્રવેશવા માટે, ONGCએ 2002-03માં ONGC વિદેશ લિમિટેડ (OVL)ની પેટાકંપની તરીકે સ્થાપના કરી.

કંપનીના વિકાસને નીચે પ્રમાણે સારાંશ આપી શકાય છે:

1. 1956 - સ્થાપના
2. 1958 - કેમ્બેમાં પ્રથમ તેલ
3. 1960 - ગુજરાતમાં તેલ અને ગેસની શોધ
4. 1963 - આસામમાં તેલ
5. 1965 - ONGC ફોરેન ઓપરેશન્સનો ખ્યાલ
6. 1970 - પ્રથમ ઓફશોર કૂવો
7. 1974 - મુંબઈ હાઈની શોધ
8. 1976 - મુંબઈ હાઈ બેસિન ગેસ ફિલ્ડ
9. 1984 - ONGC તરફથી ગેઇલની રચના
10. 1993 - ONGC એ લિમિટેડ કંપની
11. 1993 - ભારત સરકારે 2 ટકા શેર વેચ્યા
12. 1994 - કર્મચારીઓને 2 ટકા શેર આપવામાં આવ્યા
13. 1999 - ONGC, IOC, GAIL નું ઇક્વિટી સ્વેપ
14. 2003 - બિરલા ગ્રૂપ પાસેથી મેંગ્લોર રિફાઈનરીઝ પેટ્રોકેમિકલ્સ લિમિટેડનું સંપાદન.
15. 2003 - સુદાન/વિયેતનામમાંથી તેલ અને ગેસની પ્રથમ ઇક્વિટી
16. 2004 - ભારત સરકારે 10 ટકા શેર વેચ્યા
17. 2006 - વૈવિધ્યકરણ - ONGC પેટ્રો એડિટિવ્સ લિમિટેડ અને ONGC મેંગલોર પેટ્રો લિમિટેડ
18. 2007 - ONGC એનર્જી સેન્ટરની રચના
19. 2010 - કોલ બેડ મિથેન ઉત્પાદન
20. 2013 - કઝાકિસ્તાન/મોઝામ્બિકમાં તેલ
21. 2014 - ભારતની ટોચની ઊર્જા કંપની; એશિયામાં 5મું, વૈશ્વિક સ્તરે 21મું: પ્લેટ્સ
22. 2015 - ONGC એનર્જી સેન્ટરને યુએસ પેટન્ટ મળી
23. 2016 - ફોર્બ્સ ગ્લોબલ: ONGC ભારતમાં ત્રીજી સૌથી મોટી કંપની
24. 2018 – હિન્દુસ્તાન પેટ્રોલિયમ કોર્પોરેશન લિમિટેડમાં 51.11 ટકા હિસ્સો
25. 2019 - 25 પ્રોજેક્ટ્સમાં રૂ. 83,000 કરોડનું રોકાણ; તેલ અને ગેસમાં 180 મેટ્રિક ટનથી વધુનો વધારો
26. 2019 - બંગાળ બેસિનની શોધ
27. 2020 - ઓએનજીસીને OALP (ઓપન એકરેજ લાયસન્સિંગ પ્રોગ્રામ) બિડિંગ રાઉન્ડ IV માં 7 બ્લોક મળ્યા
28. 2020 - બંગાળ બેસિન રાષ્ટ્રને સમર્પિત
29. 2022 - વિંધ્ય બેસિનની શોધ

60 વર્ષથી વધુની શોધખોળ સાથે, ONGCએ ભારતમાં ઉત્પાદન કરતા 9 માંથી 8 બેસિન શોધી કાઢ્યા હતા. આ તેલ ઉત્પાદક તટપ્રદેશ છે;

1. 1958 – કેમ્બે, ગુજરાત
2. 1963 - આસામ
3. 1967 – રાજસ્થાન
4. 1974 - મુંબઈ ઑફશોર
5. 1980 - કૃષ્ણા ગોદાવરી બેસિન
6. 1985 - કાવેરી બેસિન
7. 2019 – બંગાળ બેસિન
8. 2022 - વિંધ્ય બેસિન

ઓઇલ એન્ડ નેચરલ ગેસ કોર્પોરેશનના ઉત્પાદન પોર્ટફોલિયોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે.

1. કુદરતી ગેસ
2. ક્રૂડ તેલ
3. મોટર ભાવના
4. ઉચ્ચ ગ્રેડ કેરોસીન તેલ
5. સુગંધિત સમૃદ્ધ નેપ્થા
6. એલપીજી (લિક્વિફાઇડ પેટ્રોલિયમ ગેસ)

ONGC ઊર્જા સુરક્ષાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે

મહારત્ન ONGC એ ભારતની સૌથી મોટી ક્રૂડ ઓઈલ અને કુદરતી ગેસ કંપની છે, જે ભારતીય સ્થાનિક ઉત્પાદનમાં લગભગ 71 ટકા યોગદાન આપે છે. IOC, BPCL, HPCL અને MRPL (છેલ્લી બે ONGCની પેટાકંપનીઓ છે) જેવી ડાઉનસ્ટ્રીમ કંપનીઓ દ્વારા પેટ્રોલ, ડીઝલ, કેરોસીન, નેપ્થા અને રાંધણ ગેસ એલપીજી જેવા પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનોનું ઉત્પાદન કરવા માટે ક્રૂડ ઓઇલ એ કાચો માલ છે.

ONGC તેલ અને ગેસ સંશોધન અને ઉત્પાદન અને સંબંધિત તેલ-ક્ષેત્ર સેવાઓના તમામ ક્ષેત્રોમાં ઇન-હાઉસ સેવા ક્ષમતાઓ ધરાવતી કંપની હોવાનો અનન્ય વિશિષ્ટતા ધરાવે છે. શ્રેષ્ઠ એમ્પ્લોયર એવોર્ડની વિજેતા, આ જાહેર ક્ષેત્રની કંપનીમાં લગભગ 26,000 વ્યાવસાયિકોની સમર્પિત ટીમ છે, જે પડકારજનક સ્થળોએ ચોવીસ કલાક કામ કરે છે.

ONGC વિદેશ લિમિટેડ, પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રાલયના વહીવટી નિયંત્રણ હેઠળ ભારત સરકારનું મિનિરત્ન શિડ્યુલ “A” સેન્ટ્રલ પબ્લિક સેક્ટર એન્ટરપ્રાઇઝ (CPSE), ભારતની પ્રીમિયર નેશનલ ઓઈલ કંપની (NOC) તેલ અને કુદરતી ગેસની પેટાકંપની છે. ગેસ કોર્પોરેશન લિમિટેડ (ONGC) એ સંપૂર્ણ માલિકીની પેટાકંપની છે અને તેની વિદેશી શાખા છે.

ONGC વિદેશનો પ્રાથમિક વ્યવસાય ભારતની બહાર તેલ અને ગેસ ક્ષેત્રો માટે સંશોધન છે, જેમાં તેલ અને ગેસની શોધ, વિકાસ અને ઉત્પાદનનો સમાવેશ થાય છે. ONGC વિદેશ 15 દેશોમાં 35 ઓઇલ અને ગેસ એસેટ્સમાં સહભાગી હિત ધરાવે છે અને ભારતના સ્થાનિક તેલના લગભગ 30.3 ટકા અને તેલ અને કુદરતી ગેસનું 23.7 ટકા ઉત્પાદન કરે છે. અનામત અને ઉત્પાદનની દ્રષ્ટિએ, ONGC વિદેશ ભારતની બીજી સૌથી મોટી પેટ્રોલિયમ કંપની છે, જે તેની મૂળ કંપની ONGC પછી બીજા ક્રમે છે.

ONGC ની પેટાકંપની મેંગલોર રિફાઈનરી એન્ડ પેટ્રોકેમિકલ્સ લિમિટેડ (MRPL) એ પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રાલય હેઠળનું શેડ્યૂલ A મિનીરત્ન, સેન્ટ્રલ પબ્લિક સેક્ટર એન્ટરપ્રાઇઝ (CPSE) છે. 15.0MMTPA (વાર્ષિક મિલિયન મેટ્રિક ટન) રિફાઇનરી જટિલ સેકન્ડરી પ્રોસેસિંગ યુનિટ્સ સાથે બહુમુખી ડિઝાઇન ધરાવે છે અને વિવિધ API ના ક્રૂડ ઓઇલને પ્રોસેસ કરવા માટે ઉચ્ચ સુગમતા ધરાવે છે, જે વિવિધ ગુણવત્તાયુક્ત ઉત્પાદનો આપે છે.

MRPL, તેની મૂળ કંપની ઓઇલ એન્ડ નેચરલ ગેસ કોર્પોરેશન લિમિટેડ (ONGC) ની માલિકી ધરાવે છે અને ONGC મેંગલોર પેટ્રોકેમિકલ્સ લિમિટેડ (OMPL)નું સંચાલન કરે છે, જે 0.905 MMTPA પેરા ઝાયલીન અને 0.273 MMTPA બેન્ઝીનનું ઉત્પાદન કરવા સક્ષમ છે.

HPCL, ONGCની પેટાકંપની, મહારત્ન CPSE છે. પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનોના પરિવહન માટે 3370 કિમીથી વધુનું પાઇપલાઇન નેટવર્ક અને મોટા શહેરોમાં 14 પ્રાદેશિક કચેરીઓ અને 133 પ્રાદેશિક કચેરીઓ અને ટર્મિનલ્સ, પાઇપલાઇન્સને સેવાઓ પૂરી પાડતા વિશાળ માર્કેટિંગ નેટવર્ક સાથે ભારતમાં ઉત્પાદન પાઇપલાઇન્સમાં HPCLનો બીજો સૌથી મોટો હિસ્સો છે. નેટવર્ક એવિએશન સર્વિસ સ્ટેશન્સ, એલપીજી બોટલિંગ પ્લાન્ટ્સ, ઇનલેન્ડ રિલે ડેપો અને રિટેલ આઉટલેટ્સ, લ્યુબ અને એલપીજી ડિસ્ટ્રિબ્યુટરશિપનો સમાવેશ કરતી સપ્લાય અને ડિસ્ટ્રિબ્યુશન ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર દ્વારા સુવિધા આપે છે. સમગ્ર ભારતમાં તેના વિવિધ રિફાઇનિંગ અને માર્કેટિંગ સ્થાનો પર કામ કરતા 9,500થી વધુ કર્મચારીઓના અત્યંત પ્રેરિત કાર્યબળ દ્વારા સતત ઉત્કૃષ્ટ પ્રદર્શન શક્ય બન્યું છે.