છત્તીસગઢનું એક એવું ગામ જે નક્સલીઓના કારણે થઈ ગયું વેરાન, હવે આવી છે ગામની સ્થિતિ

છત્તીસગઢના કાંકેર જિલ્લાનું એક એવું ગામ જે નક્સલીઓના આતંકને કારણે વેરાન થઈ ગયું હતું. કેવી હતી ગામની સ્થિતિ જાણીશું અહીં વિસ્તારથી...

રાયપુર: છત્તીસગઢ જિલ્લાના કાંકેર તાલુકાથી 180 કિલોમીટરના અંતરે મહલા ગામ આવેલું છે. આ ગામ પહેલેથી જ નક્સલ પ્રભાવિત ગામ છે. પરતાપુર એરિયા કમિટીના નક્સલવાદીઓનો આ ગામમાં ખુબજ આતંક હતો. નક્સલવાદીઓ ગામમાં આવતા, ગ્રામજનોને હેરાન કરતા, તેમના પર નક્સલ સંગઠનમાં જોડાવા માટે દબાણ કરતા અને પછી જંગલમાં ગુમ થઈ જતાં. આ આતંકના ભય તળે મહલા ગામના લોકોનું જીવન પસાર થઈ રહ્યું હતું.

નક્સલવાદીઓના આતંકને કારણે વર્ષ 2009માં આખું ગામ ખાલી: વર્ષ 2007-08માં નક્સલવાદીઓએ ગામના સરપંચ અને એક ગામના રહેવાશીની હત્યા કરી નાખી હતી. આ ઘટના બાદ ગામલોકોએ ગામમાંથી પલાયન કરવાનું શરૂ કરી દીધું. 2009નું વર્ષ પૂર્ણ થતાં સુધીમાં આખું ગામ ખાલી થઈ ગયું. ગામલોકો પોતાના વિસ્તારમાં શરણાર્થી બની ગયા, સમય એવો આવ્યો કે મહલા ગામના લોકોએ તેમના ઘર, ખેતરો અને બધું જ છોડીને હિજરત કરી ગયા.

વર્ષ 2008ના આંકડા અનુસાર મહલા ગામમાં 45 પરિવારો રહેતા હતા. ગામની કુલ વસ્તી 176 હતી. વર્ષ 2009માં આખું ગામ ખાલી થઈ ગયું. તેઓ પખાંજૂર જઈને ત્યાં રહેવા લાગ્યા. અહીંના ગામલોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય ખેતી હોવાથી તેઓ પખાંજૂરમાં રોજીરોટી માટે મજૂરી કરીને જ પોતાનું ઘર ચલાવી રહ્યાં હતા. પરંતુ તેમનુ જીવવું મુશ્કેલીભર્યુ થવા લાગ્યું, વર્ષો વીતતા ગયા અને આ દરમિયાન, ગ્રામજનોએ ઘણી વખત પ્રશાસનને ગામની નજીક કેમ્પ ખોલવાની માંગ કરી હતી. કાંકેરના કલેક્ટર નિલેશ ક્ષીરસાગરે જણાવ્યું હતું કે, આ વર્ષોમાં કેમ્પ ખોલવા માટે ગ્રામજનો દ્વારા લગભગ 400 અરજીઓ આપવામાં આવી હતી.

વર્ષ 2018 માં મહલા ગામમાં BSF કેમ્પ ખુલ્યું: ગ્રામજનોની માંગ પર, વર્ષ 2018 માં ગામથી 1 કિલોમીટર દૂર BSF કેમ્પ ખોલવામાં આવ્યો. કેમ્પ ખુલ્યા બાદ પણ વર્ષ 2018, 2019 અને 2020માં નક્સલવાદી હુમલા ચાલુ રહ્યા. આ નક્સલી હુમલામાં ચાર જવાનો પણ શહીદ થયા હતા. પરંતુ સૈનિકોનું મનોબળ અકબંધ હતું. સૈનિકો સતત શોધખોળ કરતા રહ્યા. ધીરે ધીરે નક્સલવાદી ઘટનાઓ ઓછી થવા લાગી. અહીં, શિબિર શરૂ થયા પછી, ગામના પરિવારો ધીમે ધીમે વર્ષ 2022 થી પાછા ફરવા લાગ્યા. હવે સ્થિતિ એવી છે કે આખું ગામ ફરી વસ્યું છે. ગ્રામજનોનું કહેવું છે કે હવે ગામમાં પહેલા જેવી સ્થિતિ રહી નથી.

ગામ લોકોએ જણાવી કેવી હતી સ્થિતિઃ ગામના જાગેશ્વર દર્રો નામના સ્થાનિકે જણાવ્યું હતું કે, પહેલા ગામમાં નક્સલવાદીઓનું વર્ચસ્વ હતું. લોકોને જીવવા માટે ડરનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. ગ્રામજનો ભયના ઓથાર તળે જીવતા હતા. જીવન આમ જ ચાલતું હતું. નક્સલવાદીઓ ગામડાઓમાં આવતા હતા અને લોકો સાથે મારપીટ કરતા હતા અને તેમને હેરાન કરતા હતા. નક્સલવાદી નેતા પ્રભાકર અને બોપન્ના તેમની ટીમ સાથે આ વિસ્તારમાં રહેતા હતા. નક્સલવાદીઓ ગામલોકોને તેમના કામ છોડીને સંગઠનમાં જોડાવા માટે કહેતા હતા. ગામના ઘણા લોકોને નક્સલવાદીઓએ મારી નાખ્યા, ત્યારબાદ ગામના ખેડૂતો અને મજૂરો મુંઝાવા લાગ્યા અને ગામના તમામ લોકોએ હિજરત કરી. જાગેશ્વરે આગળ ઉમેર્યું કે, બધા ગામ છોડીને પખાંજૂર રહેવા ચાલ્યા ગયા. પરંતુ તે બધા ખેડૂતો હતા, તેથી વધતી મોંઘવારીને કારણે ત્યાં રહેવું શક્ય નહોતું.

હું તે સમયે ભણતો હતો અને મારા પરિવારના સભ્યો રોજીરોટી માટે મજૂરી કરતા હતા. કેમ્પ ખુલ્યા બાદ ગ્રામજનોએ ગામમાં પરત ફરવાનો નિર્ણય લીધો હતો અને ગામમાં પરત ફરવાનું શરૂ કર્યું હતું. પહેલા જે સમસ્યા હતી તે હવે રહી નથી. સુરક્ષા દળો અને સરકારી વહીવટના કારણે ગામમાં શાંતિ છેઃ -જાગેશ્વર દર્રો, ગ્રામજન

નક્સલવાદીઓના ડરથી ગામ છોડી દીધું હતું. નક્સલવાદીઓ કહેતા હતા કે અમારું કામ કરો, અમારો સામાન લાવો, અમારી સાથે રહો. ત્યાર બાદ આખા ગામના લોકો અહીંથી ચાલ્યા ગયા. કેમ્પ ખુલ્યા બાદ ગામમાં પરત ફર્યા છે. ખેતી કરી રહ્યાં છે. હવે શાંતિ છે. -બરસાદી પટેલ, ગ્રામજન

સામુદાયિક પોલીસિંગ સાથે શરૂ થઈ શાળા : શિબિર શરૂ થયા બાદ, ગ્રામજનો પાછા ફરવા લાગ્યા. ત્યાર બાદ ગ્રામજનોને પાયાની સુવિધા આપવાના પ્રયાસો શરૂ થયા. ગામમાં વર્ષ 2008માં એક શાળા પણ ખોલવામાં આવી હતી, પરંતુ નક્સલવાદીઓનો એટલો ડર હતો કે કોઈએ તેમના બાળકોને શાળાએ મોકલ્યા ન હતા. જેના કારણે શાળા ખંડેરમાં ફેરવાઈ ગઈ. પરંતુ વર્ષ 2018માં સુરક્ષા દળોના કેમ્પની સ્થાપના થયાં બાદ, વર્ષ 2022માં ભાગીદારી હેઠળ ફરીથી શાળાઓનું પુનઃનિર્માણ કરવામાં આવ્યું. આ શાળામાં ગામના 35 બાળકો અભ્યાસ કરી રહ્યાં છે.

છેલ્લા એક વર્ષમાં કાંકેરમાં નક્સલી કાર્યવાહીમાં ખુબ ગતિ પકડી છે. મહલા ગામમાં સુરક્ષા દળનો કેમ્પ શરૂ થયા બાદ પોલીસનો પણ સહયોગ મળ્યો. જેના કારણે ગ્રામજનો હવે ગામમાં પરત ફરવા લાગ્યા છે. શાળા પણ ખુલી છે. સૈનિકોએ ગ્રામજનોને પ્રોત્સાહિત કર્યા. આસપાસના વિસ્તારોમાં પણ નક્સલીઓનો આતંક ઓછો થયો છે. આગામી દિવસોમાં નક્સલવાદી પ્રભાવને સંપૂર્ણપણે ખતમ કરી દેવામાં આવશેઃ - ઈન્દિરા કલ્યાણ એલેસેલા, એસ.પી

રસ્તા-પાણી માટે વહીવટીતંત્ર પાસે માંગ : મહલા ગામમાં પરત ફરેલા ગ્રામજનો ભારે ખુશ છે. જો કે, તેમની પાસે કેટલીક મૂળભૂત સમસ્યાઓ અંગે માંગણીઓ છે. ગામલોકોનું કહેવું છે કે ગામમાં વીજળી છે પણ પીવાના પાણીની સમસ્યા છે. હેન્ડપંપમાંથી પાણી નીકળતું નથી. જેના કારણે લોકો પરેશાન છે. આ ઉપરાંત ગ્રામજનોએ પણ રોડની માંગણી કરી છે.

ગામમાં ટૂંક સમયમાં રસ્તા, પાણી અને પીએમ આવાસ: મહલા ગામમાં ગ્રામજનોની પરત ફરવાની અને પાયાની સુવિધાઓની માંગણી અંગે કલેક્ટર નિલેશ ક્ષીરસાગરે જણાવ્યું હતું કે, “મહલા ગામ ભારે નક્સલ પ્રભાવિત ગામ છે. 16 એપ્રિલ 2024 ના રોજ, અહીં એક મોટી નક્સલી એન્કાઉન્ટર થઈ હતી, જેમાં સૈનિકોએ 29 નક્સલીઓને ઠાર કર્યા હતા. આ ગ્રામજનોની માંગને પગલે ગામ પાસે કેમ્પ ખોલવામાં આવ્યો હતો. જે બાદ ગ્રામજનો પોતાના ગામ પરત ફર્યા હતા. તેઓ ખેતી કરીને પોતાનું ગુજરાન ચલાવે છે.

કલેકટરે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, ગ્રામજનોની માંગણીના આધારે ટૂંક સમયમાં રસ્તો બનાવવામાં આવશે. જળ જીવન મિશન અંતર્ગત સૌર આધારિત પાણીની ટાંકી બનાવવાનું કામ ટૂંક સમયમાં પૂર્ણ કરવામાં આવશે. કલેકટરે કહ્યું કે આખું ગામ ખાલી થઈ ગયું હતુ, તેથી 2011ની યાદીમાં એકપણ ગ્રામજનોનું નામ નથી. જેના કારણે અહીંના ગ્રામજનોને પીએમ આવાસ યોજનાનો લાભ મળતો ન હતો, પરંતુ હવે આ સમસ્યાનો ઉકેલ આવ્યો છે. ગામમાં 200 PM હાઉસિંગ હાઉસ બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. ટૂંક સમયમાં ગામની આસપાસ રેતીની ખાણ માટે પણ મંજુરી આપવામાં આવી રહી છે.