Border Tourism : સાંબામાં આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદે પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપતી હોમસ્ટેની વ્યૂહરચના

પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવાના હેતુથી જમ્મુકાશ્મીરની આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ પર હોમ સ્ટેની શરૂઆત કરવામાં આવી છે. આ અંતર્ગત બોર્ડર પાસે પ્રવાસીઓના ઘરમાં બંકર પણ બનાવવામાં આવ્યું છે. આનાથી મુલાકાતી પ્રવાસીઓ સરહદનો અનુભવ કરી શકશે.

સાંબા (જમ્મુ અને કાશ્મીર) : પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે જમ્મુ અને કાશ્મીરના સાંબા જિલ્લામાં આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ નજીક હોમ સ્ટેની શરૂઆત કરવામાં આવી છે. ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના યુદ્ધવિરામને આ મહિને ત્રણ વર્ષ પૂર્ણ થયા છે. જેના કારણે જમીનની સ્થિતિમાં સ્પષ્ટ ફેરફાર જોવા મળી રહ્યો છે. જણાવી દઈએ કે જમ્મુ અને કાશ્મીર પ્રશાસને તાજેતરમાં જ સરહદો પર શાંતિ વચ્ચે સરહદ પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે રામગઢ સેક્ટરમાં પ્રખ્યાત બાબા ચમલિયાલ મંદિરની નજીક હોમસ્ટે બનાવવાની મંજૂરી આપી છે. ખાસ કરીને વાર્ષિક મેળા દરમિયાન ઝીરો લાઇન પર બાબા ચમલિયાલનું પ્રખ્યાત મંદિર દેશભરમાંથી હજારો ભક્તોને આકર્ષે છે. આ ભારત-પાકિસ્તાન સંવાદિતાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે.

નવેમ્બરમાં જવાન શહીદ થયો હતો : એટલું જ નહીં, વાર્ષિક મેળા દરમિયાન પાકિસ્તાનથી પ્રતિનિધિમંડળ મંદિરમાં પૂજા કરવા માટે આવતા હતાં. પરંતુ 13 જૂન, 2018 ના રોજ સીમા પાર ગોળીબારમાં એક સહાયક કમાન્ડન્ટ સહિત બીએસએફના ચાર જવાનોના મૃત્યુ પછી આ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો. આ સિવાય ગત વર્ષે 8-9 નવેમ્બરની મધ્યરાત્રિ દરમિયાન રામગઢ સેક્ટરમાં પાકિસ્તાન રેન્જર્સ દ્વારા કરવામાં આવેલા ગોળીબારમાં બીએસએફનો એક જવાન શહીદ થયો હતો.

હોમસ્ટેમાં બંકરની પણ સુવિધા : નોંધનીય છે કે 25 ફેબ્રુઆરી 2021ના ​​રોજ બંને દેશો નવેસરથી યુદ્ધવિરામ માટે સંમત થયા પછી આ પ્રથમ જાનહાનિ હતી. આ શ્રેણીમાં પૂર્વ સરપંચ મોહનસિંહ ભટ્ટી જમ્મુ અને કાશ્મીરના સાંબા જિલ્લામાં આંતરરાષ્ટ્રીય બોર્ડર (IB) પાસેના તેમના હોમસ્ટે પર પ્રવાસીઓને આવકારવા તૈયાર છે. ભટ્ટીએે ફતવાલના તેમના દાગ ચન્ની ગામમાં બે માળનું હોમસ્ટે બનાવ્યું છે. એટલું જ નહીં, તેઓએ મુલાકાતીઓને સરહદો પર રહેવાની અનુભૂતિ આપવા અને સરહદ પારથી ગોળીબારના કિસ્સામાં સુરક્ષા પગલાં લેવા માટે એક સુસજ્જ ભૂગર્ભ બંકર પણ બનાવ્યું છે. સરહદ પર મુસાફરી કરતી વખતે તમે બધું જોશો, પરંતુ બંકર નહીં. આ અંગે ભટ્ટીએ જણાવ્યું હતું કે જેણે આ બંકર (સરહદ મુલાકાત દરમિયાન) જોયું નથી, તેણે કશું જોયું નથી.

પ્રવાસીઓ સરહદનો અનુભવ કરી શકશે

પર્યટકોને આકર્ષવાની ક્ષમતા : તેમણે કહ્યું કે બીજી બાજુથી ગોળીબારના કિસ્સામાં મુલાકાતીઓની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે તેઓએ એક ભૂગર્ભ બંકર પણ બનાવ્યું છે. જેમ કે ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયીએ કહ્યું હતું કે આપણે આપણા પાડોશીને બદલી શકતા નથી પરંતુ આપણે અનિચ્છનીય પરિસ્થિતિઓમાં ફસાઈ ન જવા માટે તૈયાર રહેવું પડશે. આ અંગે સાંબાના ડેપ્યુટી કમિશનર અભિષેક શર્માએ જણાવ્યું હતું કે જિલ્લામાં 55 કિમી લાંબી આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદે એવા ઘણા સ્થળો છે જે મોટી સંખ્યામાં પર્યટકોને આકર્ષવાની ક્ષમતા ધરાવે છે જેમ કે ચમલિયાલ મંદિર, 300 વર્ષ જૂનું મંદિર બામુ ચક, બાબા બાલી કરણ. અને બાબા સિદ્ધ ગોરિયા તીર્થ સ્થળ વગેરે.

પ્રવાસીઓને રહેવાની સમસ્યાનો ઉકેલ : નોંધનીય છે કે કેન્દ્ર અને જમ્મુ-કાશ્મીર પ્રશાસન બંને સરહદ પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવા પર ધ્યાન આપી રહ્યા છે. ડેપ્યુટી કમિશનર શર્માએ જણાવ્યું હતું કે ગયા વર્ષે ચમલિયાલ તીર્થસ્થળની મુલાકાત લેતા પ્રવાસીઓને રહેવાની સમસ્યાનો સામનો કરવો પડ્યો હતો અને આ અંતરને દૂર કરવા માટે અમે હોમસ્ટેને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યા છીએ. સરહદના રહેવાસીઓ તરફથી પ્રોત્સાહક પ્રતિસાદ મળી રહ્યો છે, ખાસ કરીને યુવા ઉદ્યોગ સાહસિકો જેઓ તેમના ઘરોને હોમસ્ટેમાં રૂપાંતરિત કરવા તૈયાર છે.

સરહદ પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવાની વ્યૂહરચના : શર્માએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે જિલ્લા વહીવટીતંત્ર, મ્યુનિસિપલ કમિટી અને કેન્દ્રીય યુનિવર્સિટીએ 40 ઓળખાયેલા હોમસ્ટે માલિકોને ઑનલાઇન અને ઑફલાઇન બંને મોડમાં માર્ગદર્શન આપવા અને તેમના વ્યવસાયને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પરસ્પર સમજૂતીના મેમોરેન્ડમ (એમઓયુ) પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. લોકો આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદોની મુલાકાત લેવાનું પસંદ કરે છે અને સરકારે સ્થાનિક વસ્તીની અર્થવ્યવસ્થાને વેગ આપવા માટે સરહદ પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવાની વ્યૂહરચના સાથે આવી છે. બીએસએફ પ્રશાસન સાથે મજબૂત સંકલન ધરાવે છે. શર્માએ જણાવ્યું હતું કે બીએસએફ પણ સરહદી ગામોની મુલાકાત લેતા લોકોથી ખુશ છે, કારણ કે તે મુલાકાતીઓમાં રાષ્ટ્રવાદી ઉત્સાહ પણ પેદા કરે છે.

બંકરોનું રુપાંતરણ :ડેપ્યુટી કમિશનર શર્માએ જણાવ્યું હતું કે પ્રવાસીઓ ઝીરો લાઇન પર ખેતી થતી પણ જોઈ શકે છે, જ્યારે વહીવટીતંત્ર બાંધકામનો યોગ્ય ઉપયોગ સુનિશ્ચિત કરવા ઝુંબેશના ભાગ રૂપે જીમ અથવા લાઇબ્રેરીની સ્થાપના કરીને રામગઢ અને સાંબા ખાતેના સમુદાય બંકરને મોડેલ બંકરમાં રૂપાંતરિત કરવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે અમે જોઈ રહ્યા છીએ કે સરહદી રહેવાસીઓની સુરક્ષા માટે બનાવવામાં આવેલા બંકરોનો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ કે જાળવણી કરવામાં આવતી નથી અને તેનો ઉપયોગ અન્ય હેતુઓ માટે કરવામાં આવે છે. તેમણે કહ્યું કે અમે એક અભિયાન શરૂ કર્યું છે જેથી જગ્યાનો યોગ્ય ઉપયોગ કરી શકાય. આ સંદર્ભે, ચમલિયાલ નિવાસી ઓમ પ્રકાશે સરકારની યોજનાનું સ્વાગત કર્યું અને સરહદ પર શાંતિ સુનિશ્ચિત કરવા માટે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની પ્રશંસા કરી. અગાઉ સરહદ પારથી ગોળીબાર નિયમિત બાબત હતી, પરંતુ હવે સરહદો પર શાંતિ પ્રવર્તે છે અને ગ્રામજનો માટે નવી તકો ખુલી રહી છે.

સરકારનો આભાર માન્યો : તેમણે કહ્યું કે સરહદના રહેવાસીઓ કાયમી શાંતિ ઇચ્છે છે જેથી લોકો, જેઓ મોટાભાગે ખેડૂતો છે, તેઓ પોતાની સંભાળ રાખી શકે. તે જ સમયે બાબા ચમલિયાલ તીર્થના પ્રમુખ બિલ્લુ ચૌધરીએ પણ આ પગલાં માટે સરકારનો આભાર માન્યો હતો. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે અમારું ગામ આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદથી માત્ર બે કિલોમીટર દૂર આવેલું છે અને અમે ઈચ્છીએ છીએ કે લોકો મોટી સંખ્યામાં આવે. તેમણે કહ્યું કે દિલ્હી અથવા મુંબઈથી આવનાર વ્યક્તિએ માત્ર સરહદ વિશે સાંભળ્યું છે અને તે અહીં પહોંચતા જ તેને વાસ્તવિકતાનો ખ્યાલ આવી જાય છે. કેટલાક પૈસા કમાવા ઉપરાંત, હોમસ્ટે એકબીજાની સંસ્કૃતિને ભેળવવાની અને જાણવાની તક પૂરી પાડે છે. તેમણે કહ્યું કે તેમણે ક્યારેય વિચાર્યું ન હતું કે સરહદ પર આવી સ્થિતિ વિકસી રહી છે.