ETV Bharat / sukhibhava

world spine day 2022: ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਖਾਸ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ

ਵਰਲਡ ਸਪਾਈਨ ਡੇ (world spine day) 16 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਪਿੱਠ ਦਰਦ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

Etv Bharat
Etv Bharat
author img

By

Published : Oct 16, 2022, 2:01 AM IST

ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪਿੱਠ ਦਰਦ(world spine day) ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿੱਠ ਦਰਦ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਆਧਾਰ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ, ਭੱਜ-ਦੌੜ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਖਰਾਬ ਸੜਕਾਂ, ਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਅਪੰਗਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ 16 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਰੀੜ੍ਹ ਦਾ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਇਹ 14ਵੀਂ ਸਾਲਾਨਾ ਮੁਹਿੰਮ #EVERYSPINECOUNTS ਥੀਮ 'ਤੇ ਮਨਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸ: ਵਰਲਡ ਸਪਾਈਨ ਡੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਰਲਡ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਕਾਇਰੋਪ੍ਰੈਕਟਿਕ ਦੁਆਰਾ 2008 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜਿਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਕਮਰ ਦਰਦ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਹੋਰ ਮੁੱਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਾਲ 2012 ਵਿੱਚ "ਸਿੱਧਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਮੂਵ" ਥੀਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਪਿੱਠ ਦਰਦ ਜਾਂ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦਾ ਦਰਦ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕ ਆਮ ਬਿਮਾਰੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਈ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਰਜੀਕਲ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੇ ਗਏ ਹਨ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪਿੱਠ ਦੇ ਦਰਦ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਇਮੇਜਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ, ਪਹਿਲਾਂ ਐਕਸ-ਰੇ ਅਤੇ ਫਿਰ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ, ਸੀਟੀ ਸਕੈਨ ਅਤੇ ਐਮਆਰਆਈ ਨੇ ਪਿੱਠ ਦਰਦ ਜਾਂ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਦਰਦ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਟੈਸਟਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ ਬਹੁਤ ਉੱਨਤ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਸਰਜਰੀ ਲਈ ਵੀ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਇਲਾਜ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।

ਵਰਨਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵ ਸਪਾਈਨ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ 800 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਰਕਾਰੀ, ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ, ਮੈਡੀਕਲ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ ਸਾਲ #EVERYSPINECOUNTS ਨੂੰ ਇੱਕ ਖਾਸ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਇਸ ਖਾਸ ਦਿਨ ਦੀ ਥੀਮ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਵਿਸ਼ਾ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ, ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ, ਪਿਛੋਕੜਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਤੋਂ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਦਰਦ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਚੁਣੌਤੀਆਂ 'ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਦੀ ਥੀਮ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ, ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋਣਾ, ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਿਹਤ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪੋਸ਼ਣ ਸੰਬੰਧੀ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ, ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਧਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਰੁਟੀਨ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤਮੰਦ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਰਕਾਂ ਬਾਰੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ, ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਲਈ ਘੱਟ ਪਿੱਠ ਦਰਦ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਦੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਵੀ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ।

ਇਹ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ: ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਇੱਕ ਅਰਬ ਲੋਕ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਦਰਦ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਇਹ ਜੀਵਨ ਭਰ ਲਈ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਪਾਹਜਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸਾਡੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਖੜ੍ਹਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਸਮੱਸਿਆ ਜਾਂ ਬਿਮਾਰੀ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਕਮਰ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਲਈ ਦਰਦ ਨਿਵਾਰਕ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਦਰਦ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਾਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਈ ਵਾਰ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪਿੱਠ ਦਾ ਦਰਦ 3 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸਦੇ ਕਾਰਨ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ, ਲੇਟਣ ਜਾਂ ਬੈਠਣ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ-ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੰਨਤਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਕਿਸੇ ਆਰਥੋਪੀਡਿਕ ਮਾਹਿਰ ਤੋਂ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਾਉਂਸਲਿੰਗ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ: ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਮਰ ਦਰਦ ਜਾਂ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਖਾਸ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣਾ ਅਤੇ ਦਰਦ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।

  • ਅੱਗੇ ਝੁਕ ਕੇ ਭਾਰ ਜਾਂ ਭਾਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਬਚੋ। ਆਪਣੇ ਗੋਡਿਆਂ 'ਤੇ ਝੁਕਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕੋ।
  • ਆਸਣ ਦਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਬੈਠੇ ਹੋ ਜਾਂ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਵੋ, ਗਰਦਨ, ਮੋਢੇ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਿੱਧੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
  • ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਇੱਕ ਆਸਣ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬੈਠਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਪਰ ਹਰ ਘੰਟੇ ਵਿੱਚ ਛੋਟਾ ਬ੍ਰੇਕ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਸੈਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
  • ਗਰਦਨ, ਮੋਢੇ ਅਤੇ ਕਮਰ ਨੂੰ ਝੁਕ ਕੇ ਮੋਬਾਈਲ ਦੇਖਣ ਜਾਂ ਲੈਪਟਾਪ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਟੀਵੀ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਅੱਧੀ-ਅਧੂਰੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੱਧਾ ਬਿਸਤਰੇ 'ਤੇ ਲੇਟਣਾ ਅਤੇ ਅੱਧਾ ਮੋਢਿਆਂ ਅਤੇ ਕਮਰ ਨਾਲ ਬੈਠਣਾ।
  • ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਅਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੋਸ਼ਣ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
  • ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ ਨੂੰ ਰੁਟੀਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
  • ਬੁਢਾਪੇ ਵਿੱਚ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਅਤੇ ਰੋਗ ਮੁਕਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਅਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
  • ਦਰਦ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:University Research: ਔਰਤਾਂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ ਬਿਹਤਰ

ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪਿੱਠ ਦਰਦ(world spine day) ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿੱਠ ਦਰਦ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਆਧਾਰ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ, ਭੱਜ-ਦੌੜ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਖਰਾਬ ਸੜਕਾਂ, ਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਅਪੰਗਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ 16 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਰੀੜ੍ਹ ਦਾ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਇਹ 14ਵੀਂ ਸਾਲਾਨਾ ਮੁਹਿੰਮ #EVERYSPINECOUNTS ਥੀਮ 'ਤੇ ਮਨਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸ: ਵਰਲਡ ਸਪਾਈਨ ਡੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਰਲਡ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਕਾਇਰੋਪ੍ਰੈਕਟਿਕ ਦੁਆਰਾ 2008 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜਿਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਕਮਰ ਦਰਦ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਹੋਰ ਮੁੱਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਾਲ 2012 ਵਿੱਚ "ਸਿੱਧਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਮੂਵ" ਥੀਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਪਿੱਠ ਦਰਦ ਜਾਂ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦਾ ਦਰਦ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕ ਆਮ ਬਿਮਾਰੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਈ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਰਜੀਕਲ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੇ ਗਏ ਹਨ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪਿੱਠ ਦੇ ਦਰਦ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਇਮੇਜਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ, ਪਹਿਲਾਂ ਐਕਸ-ਰੇ ਅਤੇ ਫਿਰ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ, ਸੀਟੀ ਸਕੈਨ ਅਤੇ ਐਮਆਰਆਈ ਨੇ ਪਿੱਠ ਦਰਦ ਜਾਂ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਦਰਦ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਟੈਸਟਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ ਬਹੁਤ ਉੱਨਤ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਸਰਜਰੀ ਲਈ ਵੀ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਇਲਾਜ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।

ਵਰਨਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵ ਸਪਾਈਨ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ 800 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਰਕਾਰੀ, ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ, ਮੈਡੀਕਲ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ ਸਾਲ #EVERYSPINECOUNTS ਨੂੰ ਇੱਕ ਖਾਸ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਇਸ ਖਾਸ ਦਿਨ ਦੀ ਥੀਮ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਵਿਸ਼ਾ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ, ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ, ਪਿਛੋਕੜਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਤੋਂ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਦਰਦ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਚੁਣੌਤੀਆਂ 'ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਦੀ ਥੀਮ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ, ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋਣਾ, ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਿਹਤ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪੋਸ਼ਣ ਸੰਬੰਧੀ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ, ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਧਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਰੁਟੀਨ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤਮੰਦ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਰਕਾਂ ਬਾਰੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ, ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਲਈ ਘੱਟ ਪਿੱਠ ਦਰਦ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਦੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਵੀ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ।

ਇਹ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ: ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਇੱਕ ਅਰਬ ਲੋਕ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਦਰਦ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਇਹ ਜੀਵਨ ਭਰ ਲਈ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਪਾਹਜਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸਾਡੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਖੜ੍ਹਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਸਮੱਸਿਆ ਜਾਂ ਬਿਮਾਰੀ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਕਮਰ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਲਈ ਦਰਦ ਨਿਵਾਰਕ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਦਰਦ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਾਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਈ ਵਾਰ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪਿੱਠ ਦਾ ਦਰਦ 3 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸਦੇ ਕਾਰਨ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ, ਲੇਟਣ ਜਾਂ ਬੈਠਣ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ-ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੰਨਤਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਕਿਸੇ ਆਰਥੋਪੀਡਿਕ ਮਾਹਿਰ ਤੋਂ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਾਉਂਸਲਿੰਗ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ: ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਮਰ ਦਰਦ ਜਾਂ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਖਾਸ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣਾ ਅਤੇ ਦਰਦ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।

  • ਅੱਗੇ ਝੁਕ ਕੇ ਭਾਰ ਜਾਂ ਭਾਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਬਚੋ। ਆਪਣੇ ਗੋਡਿਆਂ 'ਤੇ ਝੁਕਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕੋ।
  • ਆਸਣ ਦਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਬੈਠੇ ਹੋ ਜਾਂ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਵੋ, ਗਰਦਨ, ਮੋਢੇ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਿੱਧੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
  • ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਇੱਕ ਆਸਣ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬੈਠਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਪਰ ਹਰ ਘੰਟੇ ਵਿੱਚ ਛੋਟਾ ਬ੍ਰੇਕ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਸੈਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
  • ਗਰਦਨ, ਮੋਢੇ ਅਤੇ ਕਮਰ ਨੂੰ ਝੁਕ ਕੇ ਮੋਬਾਈਲ ਦੇਖਣ ਜਾਂ ਲੈਪਟਾਪ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਟੀਵੀ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਅੱਧੀ-ਅਧੂਰੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੱਧਾ ਬਿਸਤਰੇ 'ਤੇ ਲੇਟਣਾ ਅਤੇ ਅੱਧਾ ਮੋਢਿਆਂ ਅਤੇ ਕਮਰ ਨਾਲ ਬੈਠਣਾ।
  • ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਅਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੋਸ਼ਣ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
  • ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ ਨੂੰ ਰੁਟੀਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
  • ਬੁਢਾਪੇ ਵਿੱਚ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਅਤੇ ਰੋਗ ਮੁਕਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਅਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
  • ਦਰਦ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:University Research: ਔਰਤਾਂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ ਬਿਹਤਰ

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.