ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀ ਲਾਗ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਮ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪੇਟ ਦੇ ਕੀੜੇ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਡਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪਰ ਜੇਕਰ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪੇਟ 'ਚ ਕੀੜੇ ਦਾ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਪੋਸ਼ਣ 'ਤੇ ਅਸਰ ਪਾਉਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨਾ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪੇਟ 'ਚ ਕੀੜੇ ਹੋਣ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਫਾਈ ਦੀ ਘਾਟ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਲਈ ਕਈ ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਨ ਲਈ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਸੁਖੀਭਾਵਾ ਨੇ ਕੇਅਰ ਕਲੀਨਿਕ, ਬੰਗਲੌਰ ਵਿਖੇ ਬਾਲ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਸੁਧਾ ਐਮ ਰਾਏ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ।
ਪੇਟ ਦੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ : ਡਾ. ਸੁਧਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਛੋਟੇ ਕੀੜੇ ਅੰਤੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪਰਜੀਵੀ ਹਨ ਜੋ ਬੱਚੇ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਤੋਂ ਪੋਸ਼ਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪੇਟ ਦੀ ਲਾਗ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੀੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੇਪਵਰਮ, ਗੋਲ ਕੀੜੇ, ਹੁੱਕਵਰਮ ਅਤੇ ਪਿੰਨਵਰਮ ਜਾਂ ਥ੍ਰੈਡਵਰਮ। ਇਹ ਕੀੜੇ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਬਣਤਰ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤੱਖ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਸਮੱਸਿਆ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਟੇਪਵਰਮ ਦੀ ਲਾਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਦੌਰੇ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅੰਤੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪੇਟ ਵਿਚ ਹੁੱਕਵਰਮ ਦੀ ਲਾਗ ਹੋਣ 'ਤੇ ਵੀ ਅੰਤੜੀਆਂ ਦੀ ਲਾਈਨਿੰਗ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਘੱਟ ਹੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਿੰਨਵਰਮ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਲੱਛਣ : ਡਾਕਟਰ ਸੁਧਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਕੀੜੇ ਦੀ ਲਾਗ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਧਣ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ-
- ਬੱਚੇ ਦੇ ਗੁਦਾ ਜਾਂ ਗੁਦਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਖੁਜਲੀ
- ਪੇਟ ਦਰਦ
- ਭੁੱਖ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ
- ਪੇਟ ਖਰਾਬ ਰਹਿਣਾ
- ਜਲਦੀ ਥੱਕ ਜਾਣਾ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਥਕਾਵਟ ਹੋਣਾ
- ਭਾਰ ਘਟਣਾ
- ਬੱਚੇ ਦਾ ਚਿੜਚਿੜਾ ਹੋਣਾ
- ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸੌਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ਼ ਹੋਣਾ
- ਬੱਚੇ ਦੇ ਮਲ ਚੋਂ ਤੇਜ਼ ਗੰਦੀ ਬਦਬੂ
- ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਥੁੱਕ ਅਤੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਥੁੱਕਣਾ
- ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਾ
- ਬੱਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਦਾ ਹੌਲੀ ਹੋਣਾ
ਕਾਰਨ: ਡਾ. ਸੁਧਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਿੰਨਵਰਮ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਜ਼ਿਆਦਾ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਗੋਡਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਤੁਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਤੁਰਨਾ ਸਿੱਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮਾਦਾ ਪਿੰਨਵਰਮ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੁਦਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਅੰਡੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ 'ਚ ਜਦੋਂ ਬੱਚਾ ਖੁਜਲੀ ਕਾਰਨ ਆਪਣੇ ਗੁਦਾ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਖੁਜਲੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੁਝ ਅੰਡੇ ਉਸ ਦੇ ਹੱਥ 'ਤੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਉਸ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਜਾਂ ਚਾਦਰ 'ਤੇ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਉਹ ਸੌਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਜਦੋਂ ਬੱਚਾ ਬਿਨਾਂ ਹੱਥ ਧੋਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਗ੍ਹਾ ਜਾਂ ਸਮਾਨ ਨੂੰ ਛੂਹਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਆਂਡੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਇਹ ਅੰਡੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਛੂਹਣ ਨਾਲ, ਸਗੋਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਨਾਲ ਵੀ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
- ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੇਟ ਦੀ ਲਾਗ ਫੈਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਡੇ ਵੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਡੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਵਾਰ ਘਰ ਦੇ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀ ਲਾਗ ਫੈਲਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਹੱਥ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਜਾਂ ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਦੀ ਸਫਾਈ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਧਿਆਨ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਰਾਹੀਂ ਗੰਦਗੀ ਅਤੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਅੰਡੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
- ਜੇਕਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਚਾਦਰਾਂ ਅਤੇ ਤੌਲੀਏ ਦੀ ਸਫਾਈ ਦਾ ਧਿਆਨ ਨਾ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਅੰਡੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਿੱਠੇ ਦੁੱਧ ਜਾਂ ਮਿਠਾਈਆਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਰੰਤ ਸੌਂ ਜਾਣ ਨਾਲ ਵੀ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਕੀੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇੰਝ ਕਰੋ ਬਚਾਅ: ਡਾ. ਸੁਧਾ ਰਾਏ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਬੱਚੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਫ਼ ਹੋਵੇ, ਨਾਲ ਹੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਾਫ਼-ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਵੀ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੇਟ 'ਚ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ:
- ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ, ਤੌਲੀਏ ਅਤੇ ਚਾਦਰਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ।
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਕਾਇਆ ਹੋਇਆ ਭੋਜਨ ਦਿਓ।
- ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਕੇ ਉਬਾਲਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੀਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਹੀ ਦਿਓ।
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਹੁੰ ਛੋਟੇ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ ਅਤੇ ਧੋਵੋ।
- ਨਿਯਮਤ ਅੰਤਰਾਲਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਵੀ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਸਿੱਧੀ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।
- ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਡਾਇਪਰ ਨਿਯਮਿਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲੋ ਅਤੇ ਡਾਇਪਰ ਬਦਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਹੱਥ ਧੋਵੋ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖੋ।
ਡਾ. ਸੁਧਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਪਰੋਕਤ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਲੱਛਣ ਲਗਾਤਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਡੀ-ਵਾਰਮਿੰਗ ਦਵਾਈ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਧਿਆਨ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਅਸਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਸਹੀ ਰਿਕਵਰੀ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਜਣੇਪੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਂ ਦੀ ਸਪੈਸ਼ਲ ਦੇਖਭਾਲ
