ਹੈਦਰਾਬਾਦ : ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਹਰ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਮੋਨੋਪੌਜ਼ (Menopause) ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕੀ ਹੈ ਮੋਨੋਪੌਜ਼ (Menopause)
ਮੋਨੋਪੌਜ਼ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚੱਕਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਮਹਾਵਾਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਕੀਰਿਆ ਯਾਨੀ ਕਿ ਪੀਰੀਅਡਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਇਹ ਪੜਾਅ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਕਈ ਸਰੀਰਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ
ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵੀ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੂਗਰ, ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਸਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸਣੇ ਹੋਰ ਸਰੀਰਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਧੇ ਹੋਏ ਜੋਖਮ ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਵਧੇਰੇ ਉਚਿਤ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਦਾ ਇਹ ਪੜਾਅ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇੰਡੀਅਨ ਮੋਨੋਪੌਜ਼ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਮੋਨੋਪੌਜ਼ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ 46 ਤੋਂ 47 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕਈ ਵਾਰੀ ਕੁੱਝ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵੈ -ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ (ਥਾਇਰਾਇਡ, ਸ਼ੂਗਰ, ਸੇਲੀਏਕ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਗਠੀਆ ਗਠੀਆ ਆਦਿ), ਜੈਨੇਟਿਕ ਕਾਰਨ, ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਜਾਂ ਕੀਮੋਥੈਰੇਪੀ ਕਾਰਨ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਇਲਾਜ, ਟੀਬੀ - ਮਲੇਰੀਆ ਜਾਂ ਐਚਆਈਵੀ ਵਰਗੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕਾਰਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਹਵਾਰੀ ਰੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ, ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ, ਹਿਸਟਰੇਕਟੋਮੀ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਡਾਸ਼ਯ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੋਨੋਪੌਜ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਡਬਲਯੂਐਚਓ (WHO) ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ 1% ਪਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 35 ਤੋਂ 40 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੀਆਂ 12.9% ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੋਨੋਪੌਜ਼ ਦੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਮੋਨੋਪੌਜ਼ ਦੇ ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ (impact of Menopause)
ਮੋਨੋਪੌਜ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਅਨਿਯਮਿਤ ਮਾਹਵਾਰੀ ਜਾਂ ਖੂਨ ਵੱਗਣ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਾਚਨ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਮੂਡ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁੱਸਾ, ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ, ਘਬਰਾਹਟ ਜਾਂ ਚਿੰਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮੋਨੋਪੌਜ਼ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਅਤੇ ਯੋਨੀ ਦੇ ਸੁੱਕਣ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਮੋਨੋਪੌਜ਼ ਦੇ ਬਾਅਦ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਰਭ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਹਾਰਮੋਨ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਔਰਤਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਹਲਾਤ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਿਕ ਉਦਾਸੀ, ਤਣਾਅ, ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਿਰਦਰਦ, ਜੋੜਾਂ ਅਤੇ ਪਿੱਠ ਦੇ ਦਰਦ ਅਤੇ ਓਸਟਿਓਪੋਰੋਸਿਸ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਰੀਰਕ ਸਬੰਧ ਬਣਾਉਣ 'ਚ ਝਿਜਕ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਥਕਾਵਟ, ਮੋਟਾਪਾ, ਸ਼ੂਗਰ, ਦਿਲ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਗੰਭੀਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸਿਹਤ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਔਰਤਾਂ
ਜੇਕਰ ਔਰਤਾਂ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਬਦਲਾਅ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕ ਰਹਿਣ ਤਾਂ ਉਹ ਮੋਨੋਪੌਜ਼ ਦੌਰਾਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਘੱਟ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਦੇਣ ਸਾਥ
ਇੱਕ ਹੱਦ ਤੱਕ ਇੱਥੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਲਈ ਵੀ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਔਰਤ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖ -ਵੱਖ ਹਾਰਮੋਨਾਂ ਦੇ ਬਦਲਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਜਿਹੀ ਹਲਾਤ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬੇਹਦ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮੋਨੋਪੌਜ਼ ਦੌਰਾਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆ ਰਹੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਪਵੇਗਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਯੋਨ ਸ਼ੋਸਣ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਲੜਕੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਬਤੀਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੀਵਨ
