ETV Bharat / sukhibhava

International Clinical Trials Day 2023: ਜਾਣੋ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਦਿਵਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ICTRP ਦਾ ਉਦੇਸ਼

ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਦਿਵਸ 20 ਮਈ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਲੀਨਿਕਲ ਖੋਜ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

International Clinical Trials Day 2023
International Clinical Trials Day 2023
author img

By

Published : May 20, 2023, 12:08 AM IST

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਜਨ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅਭਿਆਸ ਹੈ। ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜਕਾਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰੀ, ਸਰਜੀਕਲ ਜਾਂ ਵਿਵਹਾਰਕ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲੋਕ ਡਾਕਟਰੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਵਾਈਆਂ, ਸੈੱਲਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਸਰਜੀਕਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ, ਰੇਡੀਓਲੌਜੀਕਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ, ਉਪਕਰਨਾਂ, ਵਿਹਾਰਕ ਇਲਾਜਾਂ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸਵੈਸੇਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਦਿਵਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ: ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਦਿਵਸ ਹਰ ਸਾਲ 20 ਮਈ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਿਨ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਇਲ ਨੇਵੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸਰਜਨ ਜੇਮਜ਼ ਲਿੰਡ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਜਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ 'ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। WHO ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਇਓਮੈਡੀਕਲ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਚਾਰ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਏ ਹਨ:

  1. ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੁਰਾਕ ਸੀਮਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਵੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
  2. ਪੜਾਅ II ਵਿੱਚ ਟੈਸਟ ਇਲਾਜਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
  3. ਪੜਾਅ III ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
  4. ਪੜਾਅ IV ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
  5. World Inflammatory Bowel Disease Day: ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੈ ਇਨਫਲਾਮੇਟਰੀ ਬੋਅਲ ਰੋਗ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਲੱਛਣ
  6. International Nurses Day: ਜਾਣੋ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਰਸ ਦਿਵਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਉਦੇਸ਼
  7. World AIDS Vaccine Day: ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੈ HIV ਵਾਇਰਸ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਇਹ ਦਿਵਸ

ICTRP ਦਾ ਉਦੇਸ਼: ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਡੀਕਲ ਜਾਂ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਦੀ ਖੋਜ ਲਈ ਹਰੇਕ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਦਾ ਸੈੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕੋ ਖੋਜ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡੇਟਾ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡੇਟਾਬੇਸਾਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਖੋਜ ਟ੍ਰਾਇਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਨ ਖੋਜਾਂ ਅਤੇ ਟੈਸਟਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇਸ ਉਲਝਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ WHO ਦਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਰਜਿਸਟਰੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮ (ICTRP) ਮਰੀਜ਼ਾਂ, ਪਰਿਵਾਰਾਂ, ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਬਿੰਦੂ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਇਲਾ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਰਜਿਸਟਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ICTRP ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਹੋਰ ਉਦੇਸ਼ ਇਹ ਵੀ ਹਨ:

  • ਰਜਿਸਟਰਡ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਿਆਪਕਤਾ, ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ।
  • ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲਾ ਲਈ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਬਾਰੇ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ।
  • ਰਜਿਸਟਰਡ ਡੇਟਾ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ।
  • ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਲਈ ਸਮਰੱਥਾ ਬਣਾਉਣਾ।
  • ਰਜਿਸਟਰਡ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ।
  • ICTRP ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ।

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਜਨ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅਭਿਆਸ ਹੈ। ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜਕਾਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰੀ, ਸਰਜੀਕਲ ਜਾਂ ਵਿਵਹਾਰਕ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲੋਕ ਡਾਕਟਰੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਵਾਈਆਂ, ਸੈੱਲਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਸਰਜੀਕਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ, ਰੇਡੀਓਲੌਜੀਕਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ, ਉਪਕਰਨਾਂ, ਵਿਹਾਰਕ ਇਲਾਜਾਂ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸਵੈਸੇਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਦਿਵਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ: ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਦਿਵਸ ਹਰ ਸਾਲ 20 ਮਈ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਿਨ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਇਲ ਨੇਵੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸਰਜਨ ਜੇਮਜ਼ ਲਿੰਡ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਜਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ 'ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। WHO ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਇਓਮੈਡੀਕਲ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਚਾਰ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਏ ਹਨ:

  1. ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੁਰਾਕ ਸੀਮਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਵੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
  2. ਪੜਾਅ II ਵਿੱਚ ਟੈਸਟ ਇਲਾਜਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
  3. ਪੜਾਅ III ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
  4. ਪੜਾਅ IV ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
  5. World Inflammatory Bowel Disease Day: ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੈ ਇਨਫਲਾਮੇਟਰੀ ਬੋਅਲ ਰੋਗ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਲੱਛਣ
  6. International Nurses Day: ਜਾਣੋ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਰਸ ਦਿਵਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਉਦੇਸ਼
  7. World AIDS Vaccine Day: ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੈ HIV ਵਾਇਰਸ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਇਹ ਦਿਵਸ

ICTRP ਦਾ ਉਦੇਸ਼: ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਡੀਕਲ ਜਾਂ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਦੀ ਖੋਜ ਲਈ ਹਰੇਕ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਦਾ ਸੈੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕੋ ਖੋਜ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡੇਟਾ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡੇਟਾਬੇਸਾਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਖੋਜ ਟ੍ਰਾਇਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਨ ਖੋਜਾਂ ਅਤੇ ਟੈਸਟਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇਸ ਉਲਝਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ WHO ਦਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਰਜਿਸਟਰੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮ (ICTRP) ਮਰੀਜ਼ਾਂ, ਪਰਿਵਾਰਾਂ, ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਬਿੰਦੂ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਇਲਾ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਰਜਿਸਟਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ICTRP ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਹੋਰ ਉਦੇਸ਼ ਇਹ ਵੀ ਹਨ:

  • ਰਜਿਸਟਰਡ ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਿਆਪਕਤਾ, ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ।
  • ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲਾ ਲਈ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਬਾਰੇ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ।
  • ਰਜਿਸਟਰਡ ਡੇਟਾ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ।
  • ਕਲੀਨਿਕਲ ਟ੍ਰਾਇਲ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਲਈ ਸਮਰੱਥਾ ਬਣਾਉਣਾ।
  • ਰਜਿਸਟਰਡ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ।
  • ICTRP ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ।
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.