ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਵਿੱਚ, ਜਿਥੇ ਪੂਰਾ ਸੰਸਾਰ ਰੁਕ-ਰੁਕ ਕੇ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਆਨਲਾਈਨ ਕਲਾਸਾਂ ਇਸ ਅਭਿਆਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ।
ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਨਲਾਈਨ ਕਲਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈਪਟਾਪ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਬਚ ਗਏ ਹਾਂ, ਪਰ ਇਹ ਡਿਜੀਟਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੀ ਆਨਲਾਈਨ ਕਲਾਸਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਘਟਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹਨ? ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁੱਖੀਭਵਾ ਟੀਮ ਨੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਬਾਲ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਮੰਜੂ ਭਾਟੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ।
ਆਨਲਾਈਨ ਕਲਾਸਾਂ ਨਹੀਂ ਮੋਬਾਈਲ ਸਕ੍ਰੀਨ ਹੈ ਕਾਰਨ
ਡਾ. ਭਾਟੇ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਰੁਟੀਨ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਿਜੀਟਲ ਸਰੋਤਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਮੋਬਾਈਲ ਗੇਮਜ਼ ਹੋਣ ਜਾਂ ਫਿਲਮਾਂ ਜਾਂ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਸਾਧਨ, ਜੇ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਸਕ੍ਰੀਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਣਾ ਸੁਭਾਵਕ ਹੈ।
ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਮਾਇਓਪਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਿਕਟ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਵੇਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਐਲਵੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੇਤਰ ਸੰਸਥਾ ਵੱਲੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਆਨਲਾਈਨ ਕਲਾਸਾਂ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਇੱਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੈਪਟਾਪ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠਣ ਲਈ ਹਰ ਉਮਰ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸਮਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਮੁਤਾਬਕ 4 ਤੋਂ 6 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ 90 ਮਿੰਟਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਲੈਪਟਾਪ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਬੈਠਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ 90 ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਅੰਤਰਾਲ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। 7 ਤੋਂ 12 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਡਿਜੀਟਲ ਟੂਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 2 ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ 3 ਤੋਂ 4 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ 12 ਤੋਂ 16 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ 6 ਤੋਂ 8 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਤ ਅੰਤਰਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਸਕ੍ਰੀਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਬੈਠਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਡਿਜੀਟਲ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ
ਮੋਬਾਈਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ, ਲੈਪਟਾਪ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੋਸਤ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਹੁਣ ਇਸ ਖ਼ਾਸ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾ ਪਵੇ ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਕੁਝ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ। ਡਾ. ਭਾਟੇ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦ ਕਲਾਸਾਂ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਉਤਪਾਦਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਵਧਾਨ ਕਿਵੇਂ ਰਹਿਣਾ ਹੈ।
ਕਲਾਸਾਂ ਲੈਣਾ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕਲਾਸਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ਉੱਤੇ ਬਿਤਾਏ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬੱਚੇ ਜਿਸ ਵੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ਉੱਤੇ ਬੈਠੇ ਹਨ ਇਸ ਤੋਂ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇਕ ਹੱਥ ਦੀ ਦੂਰੀ ਰੱਖੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬੋਰਡ ਗੇਮਾਂ ਖੇਡਣ ਲਈ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਹਲਕੀ ਸਰੀਰਕ ਕਸਰਤ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਚਸ਼ਮਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੌਰਾਨ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਚਸ਼ਮਾ ਉਤਾਰਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ।
ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਨਲਾਈਨ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ
ਡਾ. ਭਾਟੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਬੱਚੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਆਨਲਾਈਨ ਬਿਤਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਨਜ਼ਰ ਦੇ ਘਟਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਾਇਓਪਿਆ, ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ, ਤਣਾਅ, ਬੇਚੈਨੀ, ਚਿੜਚਿੜੇਪਨ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।
