ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਖੁਆਉਣਾ ਕਈ ਵਾਰ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਮਾਪੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਖੁਆਉਣ ਦੇ ਢੰਗ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉਲਝਣ ਵਿਚ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਅਕਸਰ ਘਰ ਦਾ ਬਣਿਆ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਵਿੱਚ ਗੁੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤਮੰਦ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤੀ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਸਗੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਔਖਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਮਾਪੇ ਅਜਿਹੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਨ ਕਿ ਬੱਚੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਨਿਯਮਿਤ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਚ ਅਪਣਾਉਣ। ਆਪਣੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਸੁਖੀਭਵਾ ਆਪਣੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਕੁਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗਲਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਤੱਥ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਮਾਪੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ 'ਚ ਸਿਹਤਮੰਦ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਖਾਣ ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਬਾਰੇ ਤੱਥ
- ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਰੋ ਸ਼ਾਮਿਲ
ਇੰਦੌਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਸ਼ੈੱਫ ਦੀਪਾਲੀ ਖੰਡੇਲਵਾਲ ਜੋ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਕੁਕਿੰਗ ਕਲਾਸਾਂ ਅਤੇ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਉਹ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ ਜੋ ਉਹ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਮਾਪੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤਮੰਦ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ। ਬਾਕਾਇਦਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬੈਠ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰੀਆਂ ਪੱਤੇਦਾਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਮੇਵੇ, ਪੁੰਗਰੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਸਤੂਆਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੱਦ ਜਾਂ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਹਰ ਭੋਜਨ ਦਾ ਸੁਆਦ ਚੱਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭੋਜਨ ਦਾ ਸੁਆਦ ਜਾਣ ਸਕਣ।
ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੱਚੇ ਸਿਰਫ਼ ਭੋਜਨ ਦੇਖ ਕੇ ਹੀ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸਵਾਦ ਦਾ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਨ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਓ ਅਤੇ ਰੰਗਾਂ, ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਖੁਸ਼ਬੂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰੋ। ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਖੁਦ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਹੋਰ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਤੇ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਜ਼ਰੂਰੀ
ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਪੇ ਇਹ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਜਿੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੋਜਨ ਲਵੇਗਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਓਨਾ ਹੀ ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਹ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੋਜਨ ਲਾਭ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮੋਟਾਪੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਾਚਨ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪੋਸ਼ਣ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਮਾਪੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੀਨੀ, ਘਿਓ ਅਤੇ ਤੇਲ ਵਾਲਾ ਭੋਜਨ ਖੁਆਉਣ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਬਿਲਕੁਲ ਗਲਤ ਹੈ।
ਡਾ. ਲਤਿਕਾ ਜੋਸ਼ੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਮਰ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਿੱਠਾ ਅਤੇ ਤਲੇ ਹੋਏ ਭੋਜਨ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਮੋਟਾਪੇ ਸਮੇਤ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਖੁਰਾਕ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਾਈਪਰਐਕਟੀਵਿਟੀ, ਮੂਡ ਸਵਿੰਗ, ਗੁੱਸਾ, ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਬੱਚੇ ਮਿਠਾਈਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਲ ਜਾਂ ਸੁੱਕੇ ਮੇਵੇ ਖੁਆਉਣਾ ਵਧੇਰੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਿਕਲਪ ਹੈ।
ਡਾਕਟਰ ਜੋਸ਼ੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਪੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਡਾ ਬੱਚਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਹਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਭੁੱਖ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਭਾਰ ਅਤੇ ਕੱਦ ਸਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਾਫ਼ੀ ਭੋਜਨ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਬੱਚੇ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਜੂਸ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ ਫਲ
ਨਿਊਟ੍ਰੀਸ਼ਨਿਸਟ ਡਾ. ਸੰਗੀਤਾ ਮਾਲੂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜੂਸ ਦੇਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਫਲ ਖਾਵੇ ਜਾਂ ਨਾ। ਦਰਅਸਲ, ਫਲਾਂ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਜੂਸ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਫਲ ਜੂਸ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਾਈਬਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੂਸ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ੱਕ ਕੋਲਡ ਡਰਿੰਕਸ ਜਾਂ ਹੋਰ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਵਿਕਲਪ ਹੈ ਪਰ ਫਲਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਪੋਸ਼ਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜੂਸ ਵਿਚ ਫਾਈਬਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕਈ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫ਼ਲ ਖਾਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਅਕਸਰ ਮਾਵਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਟਣੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਛੁਪਾ ਕੇ ਖਿਲਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਈ ਵਾਰ ਮਾਵਾਂ ਲੌਕੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਾਂ ਦਾਲਾਂ ਨੂੰ ਪੀਸ ਕੇ ਆਟਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਖੁਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਡਾ. ਮਾਲੂ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਵਾਦ ਬਦਲਣ ਲਈ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਭੋਜਨ ਖੁਆਉਣ ਲਈ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਉਕਤ ਸਬਜ਼ੀ ਜਾਂ ਦਾਲ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ। ਉਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰੇਕ ਫੂਡ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕਤਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਰਸੋਈ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿਣਾ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਸਕਣ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਹ ਭੋਜਨ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਖਾਣ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਤਰਸਣਗੇ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਕਿਸ਼ੋਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਸੁਣਨ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ
