ਆਂਵਲਾ ਅਜਿਹਾ ਫਲ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੰਜੀਵਨੀ ਵੀ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਂਵਲੇ ਦੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਅਣਗਿਣਤ ਫਾਇਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਵਾਲਾਂ ਦਾ ਝੜਨਾ, ਐਸੀਡਿਟੀ, ਪਾਚਨ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਵਜ਼ਨ ਘਟਣਾ, ਥਾਇਰਾਈਡ, ਡਾਇਬਟੀਜ਼, ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਾ ਵਧਣਾ, ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਵਧਦੀ ਹੈ।
ਆਂਵਲੇ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੀ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਡਾਕਟਰ ਵੰਦਨਾ ਕੈਂਥੂਰਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਆਂਵਲਾ ਸਿਰ ਦੇ ਵਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪੈਰਾਂ ਤੱਕ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ 12 ਮਹੀਨੇ ਆਂਵਲੇ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਲਾਭ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਰਦੀਆਂ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਪਰਫੂਡ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਖਾਣ ਨਾਲ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਆਂਵਲਾ: ਡਾ. ਵੰਦਨਾ ਕੈਂਥੂਰਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਆਂਵਲੇ ਦਾ ਜੂਸ ਹੋਵੇ, ਮੁਰੱਬਾ, ਪਾਊਡਰ, ਅਚਾਰ ਜਾਂ ਚਟਨੀ, ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਟਾਮਿਨ, ਖਣਿਜ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ 100 ਗ੍ਰਾਮ ਆਂਵਲੇ ਵਿੱਚ ਸੰਤਰੇ ਨਾਲੋਂ 10 ਤੋਂ 30 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਆਂਵਲੇ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਸੇਵਨ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਆਂਵਲੇ ਨੂੰ ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਅਮ੍ਰਿਤਫਲ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚਰਕ ਸੰਹਿਤਾ ਅਤੇ ਸੁਸ਼ਰੁਤ ਸੰਹਿਤਾ ਵਿਚ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ।
ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਆਂਵਲੇ ਨੂੰ ਅਧੋਭਾਗਹਾਰ ਸੰਸਮਾਨਾ ਦਵਾਈ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਲ ਰਾਹੀਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਅਸ਼ੁੱਧੀਆਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੁਖਾਰ ਘਟਾਉਣਾ, ਖੰਘ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣਾ ਅਤੇ ਕੋੜ੍ਹ ਵਿਰੋਧੀ ਦਵਾਈਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਂਵਲੇ ਦਾ ਸੇਵਨ ਪਾਚਨ ਰੋਗ ਅਤੇ ਪੀਲੀਆ ਵਿਚ ਵੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਸੁੰਦਰਤਾ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਵੰਦਨਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਖ਼ਾਸਕਰ ਸਵੇਰੇ ਖ਼ਾਲੀ ਪੇਟ ਇੱਕ ਆਂਵਲਾ ਖਾਣ ਨਾਲ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਇਹ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਆਂਵਲੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਤੀਦਿਨ ਆਂਵਲਾ ਖਾਣ ਦੇ ਲਾਭ:ਆਂਵਲਾ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟਸ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮੇਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਸਮੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਪਾਚਨ ਨੂੰ ਵੀ ਠੀਕ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਭੁੱਖ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।ਆਂਵਲੇ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਸਟ੍ਰਸ ਅਤੇ ਹ੍ਰਦਯ ਰੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ।
- ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਂਵਲੇ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਸੇਵਨ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ।
- ਆਂਵਲੇ ਦੇ ਰਸ ਨੂੰ ਗਰਮ ਪਾਣੀ 'ਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੀਣ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਦੇ ਛਾਲਿਆਂ 'ਚ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਨਿਯਮਿਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਕੱਚਾ ਆਂਵਲਾ ਖਾਣ ਜਾਂ ਇਸ ਦਾ ਰਸ ਪੀਣ ਨਾਲ ਮਸੂੜੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਬਦਬੂ ਤੋਂ ਵੀ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
- ਆਂਵਲਾ ਖੂਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਮੁਹਾਸੇ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੰਗ ਵੀ ਨਿਖਾਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਚਮੜੀ ਦੀ ਨਮੀ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਖਰਾਬ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਵਿਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਵਿਚ ਐਂਟੀਏਜਿੰਗ ਗੁਣ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਆਂਵਲਾ ਖਾਣ ਨਾਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਵੀ ਵਾਲ ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਰੋਗ ਮੁਕਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਆਂਵਲੇ ਦਾ ਪੇਸਟ ਵਾਲਾਂ 'ਤੇ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਸੁੱਕੇ ਵਾਲ ਸੰਘਣੇ ਅਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਡੈਂਡਰਫ ਅਤੇ ਟੁੱਟਣ ਅਤੇ ਡਿੱਗਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਵੀ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
- ਆਂਵਲੇ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਮੈਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਜ਼ੁਕਾਮ ਅਤੇ ਖਾਂਸੀ ਸਮੇਤ ਵਾਇਰਲ ਅਤੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਂਵਲੇ ਵਰਗੇ ਖੱਟੇ ਫਲਾਂ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਸੇਵਨ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।
