ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ, ਬਾਲਗਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਾਰਸੀਲੋਨਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਗਲੋਬਲ ਹੈਲਥ ਦੀ ਇੱਕ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ADHD ਵਰਗੀਆਂ ਵਿਵਹਾਰ-ਆਧਾਰਿਤ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ADHD ਦਾ 50% ਵੱਧ ਖ਼ਤਰਾ
ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਾਲਾਂਕਿ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਹਾਈਪਰਐਕਟੀਵਿਟੀ ਡਿਸਆਰਡਰ, ADHD ਯਾਨੀ ਅਟੈਂਸ਼ਨ ਡੈਫੀਸਿਟ ਹਾਈਪਰਐਕਟਿਵ ਡਿਸਆਰਡਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਖਤਰਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।
ਖੋਜ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਛੋਟੇ ਕਣਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਵਹਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ADHD ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਹਰੇ ਭਰੇ ਅਤੇ ਘੱਟ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ 50 ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
‘ਇਨਵਾਇਰਮੈਂਟ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ’ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇਸ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 2000 ਤੋਂ 2001 ਤੱਕ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਿਹਤ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਬਾਰਸੀਲੋਨਾ ਗਲੋਬਲ ਹੈਲਥ ਦੇ ਮਾਟਿਲਡਾ ਵੈਨ ਡੇਨ ਬਾਸ਼ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਵੈਨਕੂਵਰ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ 37 ਹਜ਼ਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਿਹਤ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ADHD ਦੇ 1,217 ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ, ਜੋ ਕਿ ਕੁੱਲ ਪੜ੍ਹੇ ਗਏ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਲਗਭਗ 4.2 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੀ।
ਖੋਜ ਲਈ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨਾਲ ਰਜਿਸਟਰਡ ਨੁਸਖ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ADHD-ਸਬੰਧਤ ਕੇਸਾਂ ਦਾ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੀੜਤ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਤੋਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਪੀ.ਐੱਮ.2.5 ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸਬੰਧੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦਾ ਵੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ADHD ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅੰਕੜਾ ਮਾਡਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਸੀ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਅਜਿਹੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ ਪੀਐਮ 2.5 ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਵਹਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਬੀਮਾਰੀ ਅਟੈਂਸ਼ਨ ਡੈਫੀਸਿਟ ਹਾਈਪਰਐਕਟਿਵ ਡਿਸਆਰਡਰ (ADHD) ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਵੱਧ ਹੈ। ਖੋਜ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਪੀਐਮ 2.5 ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਹਰ 2.1 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਵਾਧਾ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ADHD ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ 11 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਏਡੀਐਚਡੀ ਕੀ ਹੈ(What is ADHD)
ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ADHD ਇੱਕ ਤੰਤੂ-ਵਿਕਾਸ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਗਾੜ ਹੈ, ਜੋ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਆਮ ਹੈ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਲਗਭਗ 5 ਤੋਂ 10 ਫੀਸਦੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾਕਟਰ ਰੇਣੁਕਾ ਸ਼ਰਮਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ADHD ਯਾਨੀ ਅਟੈਂਸ਼ਨ ਡੈਫੀਸਿਟ ਹਾਈਪਰਐਕਟਿਵ ਡਿਸਆਰਡਰ ਇੱਕ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਵਿਗਾੜ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਹਾਈਪਰਐਕਟਿਵਿਟੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ADHD ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਕਈ ਵਾਰ ਬਾਲਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਲੜਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਬੱਚੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਹਾਈਪਰਐਕਟਿਵ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਬੱਚੇ ਪੜ੍ਹਾਈ, ਕੋਈ ਹੋਰ ਕੰਮ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸਥਿਰਤਾ ਨਾਲ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।
ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ADHD ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ...
- ਪਹਿਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬੱਚੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕਾਗਰਤਾ ਦੀ ਕਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਲਗਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
- ਦੂਜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਹਾਈਪਰਐਕਟਿਵ ਬੱਚੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਇੱਕ ਪਲ ਲਈ ਵੀ ਸ਼ਾਂਤ ਜਾਂ ਸ਼ਾਂਤ ਬੈਠਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਤੀਜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅਟੈਂਸ਼ਨ ਡੈਫੀਸਿਟ ਅਤੇ ਹਾਈਪਰਐਕਟੀਵਿਟੀ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਲੱਛਣ ਇਕੱਠੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਬੱਚਿਆਂ 'ਚ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਇਕਾਗਰਤਾ ਦੀ ਕਮੀ, ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੀ ਕਮੀ, ਕਿਸੇ ਦੀ ਗੱਲ ਨਾ ਸੁਣਨਾ, ਵਾਰ-ਵਾਰ ਗਲਤੀਆਂ ਕਰਨਾ, ਆਪਣਾ ਹੋਮਵਰਕ ਕਰਨਾ ਭੁੱਲ ਜਾਣਾ, ਸੰਜਮ ਦੀ ਕਮੀ, ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ 'ਤੇ ਗੁੱਸੇ 'ਚ ਆਉਣਾ ਜਾਂ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣਾ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੋਲਣਾ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਕੋਰੋਨਾ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰੇਗੀ ਨਿੰਮ !
