ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਬੀਜਿੰਗ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਈ੍ਹਟ ਪੱਤਰ ’ਚ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ’ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਦੀਆਂ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਲ ਬਿਜਲੀ ਬੇਸ ਬੰਨ੍ਹ ਨੈਟਵਰਕ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਯਾਰਲੰਗ ਸਾਂਗਪੋ ਵਿਖੇ ਨਿਰਮਾਣ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਨਾਲ ਆਸਾਮ ਅਤੇ ਅਰੁਣਾਚਲਪ੍ਰਦੇਸ਼ ’ਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਰਿਪੇਰੀਅਨ ਖੇਤਰਾਂ ’ਚ ਨਾਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਯਾਰਲੁੰਗ-ਤੰਸਗਪੋ ਜਾਂ ਤਿਬੱਤ ਦਾ ਨਾਮ ਲਏ ਬਿਨਾਂ ਚੀਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ ’ਚ ਊਰਜਾ ਨਾਮ ਦੇ ਵਾਈ੍ਹਟ ਪੱਤਰ ’ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ’ਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਦੀਆਂ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਚੀਨ ਵੱਡੇ ਜਲ ਬਿਜਲੀ ਅੱਡਿਆਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਤੇ ਮੱਧ ਜਲ ਬਿਜਲੀ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਜਲ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਹੈ ਮਕਸਦ
ਚੀਨ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਯਾਰਲੰਗ-ਸਾਂਗਪੋ ਦਾ ਨਾਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਦਮਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਗਦਾ ਹੈ। ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ 'ਤੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਡੈਮਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮਾਹਰ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਵਿਚ ਸਾਂਗਪੋ ਨਦੀ' ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਡਾ: ਨਯਨ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਵ੍ਹਾਈਟ ਪੇਪਰ ਯਾਰਲੰਗ ਸਾਂਗਪੋ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਡੈਮ ਅਤੇ ਬੈਰਾਜ ਬਣਾ ਕੇ ਪਣ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਣ-ਵਰਤੋਯੋਗ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮੋਟੂਓ ਅਤੇ ਦਾਦੂਓ ਡੈਮ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 40-50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਮੀ ਸੁਰੰਗਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲਗਭਗ 2,000 ਮੀਟਰ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਤੱਕ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ’ਚ ਡੁੱਬਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ 37 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਆਈਟੀਆਈ ਰੂੜਕੀ ’ਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਿਆ ਭਾਰਤ ’ਚ 25 ਬੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਨਦੀ ਅਤੇ ਬੰਨ੍ਹ ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ. ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੱਲ ਰਹੇ ਵਿਵਾਦ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ’ਚ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਾਈ੍ਹਟ ਪੱਤਰ ’ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਚੀਨੀ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਜਲ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਨਾਲ ਲਾਭ ਕਰਨ ਲਈ ਨੀਤੀਆਂ ’ਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਤਿਬੱਤ ’ਚ ਯਾਰਲੰਗ ਸਾਂਗਪੋ ਭਾਵ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ’ਤੇ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੋ ਬਿੰਦੂਆ ਨੂੰ ਬੰਨਣ ਦੀ ਚੀਨ ਦੀ ਬਹੁਪੱਖੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਗੁਆਂਡੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਪਲਾਈ ਕਰੇਗਾ ਬਿਜਲੀ
ਨਦੀ 'ਤੇ ਦੋ ਸਾਈਟਾਂ ਜਿਥੇ ਚੀਨ ਦੀ ਡੈਮ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ ਮੇਟੋਕ (ਮੈਡੋਗ ਜਾਂ ਮੋਟੂਓ) ਕਾਉਂਟੀਆਂ ਅਤੇ ਦਾਦੂਓ (ਦਾਦੂਕੀਆ) ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ (ਐਲਏਸੀ) ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਅਸਲ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਨਦੀ ਦਾ ਪਾਣੀ ਲਗਭਗ 3,000 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਰੋਕਿਆ ਜਾਣਾ ਹੈ, ਜੋ ਸੁਰੰਗਾਂ ਨੂੰ 850 ਮੀਟਰ (ਮੋਤੂਓ) ਅਤੇ 560 ਮੀਟਰ (ਦਾਦੂਓ ਵਿਖੇ) ’ਤੇ ਟਰਬਾਈਨ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਚੀਨੀ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ’ਚ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਵੱਡੀ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਗੁਆਢੀਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਏਗੀ। ਮੇਟੋਕ ਡੈਮ ਦੀ 38,000 ਮੈਗਾਵਾਟ (ਮੈਗਾਵਾਟ) ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦਾਦੂਕੀਆ ਡੈਮ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ 43,800 ਮੈਗਾਵਾਟ ਹੈ।
