ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਪਿਛਲੇ ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪੱਤੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਪੇਟੈਂਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਗੁਣਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਗੁਣਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪੱਤੀ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਇੱਕ ਟ੍ਰੇਡ ਮਾਰਕ ਦੀ ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2016 ਵਿੱਚ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪੱਤੀ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪੱਤੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਇਨੋਵੇਸ਼ਨ ਹੱਬ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
2016 ਦੀ ਆਈਪੀਆਰ ਨੀਤੀ ਤਹਿਤ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਅਤੇ ਪੇਟੈਂਟ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਲਈ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਢਿੱਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਉਪਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਅਤੇ ਪੇਟੈਂਟ ਲਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਡੀਪੀਆਈਆਈਟੀ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਅਨੁਰਾਗ ਜੈਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਯਾਨੀ ਕਿ 2016 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਲਈ 74 ਫਾਰਮ ਸਨ ਪਰ ਹੁਣ ਸਿਰਫ ਅੱਠ ਫਾਰਮ ਭਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੇਟੈਂਟ ਲਈ ਸਾਰੇ ਫਾਰਮ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਫਾਰਮ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਉਹ ਵਪਾਰ ਜੋ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਰਿਸਰਚ (Knowledge And Innovation) ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰ ਦੇ ਹਨ। ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਨਵਾਚਾਰ ਦੇ ਜੀਵਿਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪਦਾ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮੱਹਤਵਪੂਰਨ ਉਪਕਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬੌਧਿਕ ਸੰਪੱਤੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਕੀ ਹਨ : ਬੌਧਿਕ ਸੰਪੱਤੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਉਹ ਅਧਿਕਾਰ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਖੋਜਕਰਤਾ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਦਾ ਗਠਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਨਾਵਲ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਇੱਕ ਸੰਗੀਤ, ਕਲਾ, ਨਵਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਜਾਂ ਨਿਰਮਾਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ। ਇਹਨਾਂ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਕਿਸੇ ਲੇਖਕ ਜਾਂ ਖੋਜਕਰਤਾ ਦੇ ਉਸਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਕਲਾਤਮਕ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲਿਖਤਾਂ, ਸੰਗੀਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ, ਮੂਰਤੀ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ, ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 50 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਵੀ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪੱਤੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਜਾਂ ਲੋਗੋ। ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ ਟੈਗਸ ਨੂੰ ਵੀ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪੱਤੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ GI ਟੈਗ ਉਹਨਾਂ ਵਸਤਾਂ, ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਫਲ, ਮਸਾਲੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਫਸਲਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਸਥਾਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਕਾਚ ਵਿਸਕੀ ਜਾਂ ਬਾਸਮਤੀ ਚਾਵਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਟਾਰਟਅਪ ਪੂੰਜੀ : DPIIT ਦੇ ਇੱਕ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਟਾਰਟਅਪ ਈਕੋਸਿਸਟਮ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਯੂਨੀਕੋਰਨ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ $1 ਬਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਕੇ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਚੋਟੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਔਸਤਨ 80 ਨਵੇਂ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਰਜਿਸਟਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : LIC IPO Price range : 4 ਮਈ ਨੂੰ ਲਾਂਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ੇਅਰ 902 ਤੋਂ 949 ਰੁਪਏ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਣਗੇ ਉਪਲਬਧ
