ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਸਿੰਘੂ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਕ ਦਲਿਤ ਨੌਜਵਾਨ ਦੇ ਕਤਲ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਨਿਹੰਗ ਸਿੱਖ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕਰਨ ਕਰਕੇ ਉਸਦੀ ਜਾਨ ਲੈ ਲਈ। ਅਪ੍ਰੈਲ 2020 ਵਿੱਚ ਵੀ, ਨਿਹੰਗ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਏ ਜਦੋਂ ਨਿਹੰਗਾਂ ਨੇ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ 'ਪਾਸ' ਮੰਗਣ ਦੇ ਲਈ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਬ-ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਦਾ ਹੱਥ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ।
ਨਿਹੰਗ ਕੌਣ ਹਨ, ਉਹ ਨੀਲਾ ਬਾਣਾ ਕਿਉਂ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ
ਨਿਹੰਗ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਯੋਧੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਵੀ ਯੋਧਿਆਂ ਵਰਗੇ ਹਨ। ਨਿਹੰਗ ਸਿੱਖ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨੀਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਬਰਛਾ ਜਾਂ ਤਲਵਾਰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਚੰਦਰਮਾ ਤਾਰਾ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਨੀਲੀ ਜਾਂ ਕੇਸਰੀ ਪੱਗ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਕੜਾ ਅਤੇ ਕਮਰ ਤੇ ਸਾਬਰ ਪਹਿਨੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਹੰਗ ਸਿੱਖ ਖਾਲਸੇ ਦੀ ਰਹਿਤ ਮਰਿਆਦਾ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਿਹੰਗ ਬਰਛੇ, ਤਲਵਾਰ, ਕਿਰਪਾਨ, ਨੇਜਾ, ਖੰਡਾ ਵਰਗੇ ਰਵਾਇਤੀ ਹਥਿਆਰ ਚਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹਨ। ਉਹ ਯੁੱਧ ਕਲਾ, ਗਤਕਾ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨਿਹੰਗ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਸਰਬਲੋਹ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਸਰਬਲੋਹ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਫੌਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਰਹੇ ਹਨ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ
18 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨ ਹਮਲਾਵਰ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਨਿਹੰਗਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਉਸਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਨਿਹੰਗਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ। ਨਿਹੰਗਾਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਨਿਹੰਗਾਂ ਦੇ ਮੂਲ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਸਪਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ 'ਨਿਹੰਗ' ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1699 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਨਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਦਾ ਕੋਈ ਡਰ ਨਹੀਂ, ਯਾਨੀ ਉਹ ਨਿਸ਼ਾਂਕ ਹੈ। ਨਿਸ਼ੰਕ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨਿਹੰਗ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕੀ ਲਾਡਲੀ ਫੌਜ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ਨਿਹੰਗ
ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਈ ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਚਲਤ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਦਸਮ ਗੁਰੂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਯੁੱਧ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਚੌਥਾ ਪੁੱਤਰ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਵੀ ਆਇਆ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ। ਇਸ 'ਤੇ ਉਸਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਉਸਦੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਅਤੇ ਕੱਦ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਯੁੱਧ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਕੇ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੀ ਪੁਸ਼ਾਕ ਪਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਸਿਰ 'ਤੇ ਵੱਡੀ ਪੱਗ ਬੰਨ੍ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੱਦ ਉੱਚਾ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਫਿਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਤਲਵਾਰ ਅਤੇ ਬਰਛੀ ਲੈ ਕੇ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਹੁਣ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਕੱਦ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਯੁੱਧ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਇਹ ਸੰਵਾਦ ਸੁਣ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਯੁੱਧ ਦੀ ਕਲਾ ਸਿਖਾਈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਣਾ ਪਹਿਨਿਆ ਸੀ, ਉਹੀ ਨਿਹੰਗ ਸਿੱਖ ਅੱਜ ਵੀ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ। ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੋ ਹਥਿਆਰ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਨਿਹੰਗਾਂ ਨਾਲ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ, ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ, 26 ਦਸੰਬਰ 1704 ਨੂੰ ਸਰਹਿੰਦ ਦੇ ਨਵਾਬ ਦੁਆਰਾ ਇਸਲਾਮ ਨਾ ਅਪਣਾਉਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੀਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ।
ਜਿਸਨੂੰ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਅਤੇ ਡਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਨਿਹੰਗ
ਨਿਹੰਗ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਕਈ ਅਰਥ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਤਲਵਾਰ, ਮਗਰਮੱਛ ਅਤੇ ਕਲਮ। ਮਗਰਮੱਛ ਨੂੰ ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਨਿਹੰਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਸਿਪਾਹੀ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਗਰਮੱਛਾਂ ਵਾਂਗ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਿਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੋਈ ਖੜਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਉਸਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਸਨੂੰ ਨਿਹੰਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਪ੍ਰਚਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨਿਹੰਗ ਸ਼ਬਦ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਨਿਸ਼ੰਕ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ, ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ। ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸ਼ੱਕ ਰਹਿਤ ਅਤੇ ਨਿਡਰਤਾ।
ਨਿਹੰਗ ਸਿੱਖ ਖਾਲਸੇ ਦੀ ਰਹਿਤ ਮਰਿਆਦਾ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਜ ਕੱਕੜਾਂ (ਕੇਸ਼, ਕੜਾ, ਕ੍ਰਿਪਾਨ, ਕਾਂਘਾ ਅਤੇ ਕੱਚਾ) ਦੀ ਪਹਿਣਦੇ ਹਨ। ਪੰਜ ਬਾਣੀਆਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਿਨ ਚਰਿਆ ਸਵੇਰੇ ਇੱਕ ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਸਿੱਖ ਨਿਹੰਗ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਹੀ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੇਲੇ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਨਿਹੰਗ ਸਿੱਖ ਵੀ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹਨ। ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿਸਥੀ, ਗ੍ਰਹਿਸਥ ਨਿਹੰਗ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਯੁੱਧ ਦੇ ਨਿਯਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਿਹੰਗ ਕਦੇ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਨਿਹੱਥੇ ਤੇ ਹਮਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਸਿੰਘੂ ਬਾਰਡਰ ਕਤਲ ਮਾਮਲਾ: ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ
