ਵਾਰਾਣਸੀ: ਜੀ-20 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਬੈਠਕ 'ਚ ਸੋਮਵਾਰ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਬੈਠਕ 'ਚ ਕਈ ਅਹਿਮ ਫੈਸਲੇ ਲਏ ਗਏ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਵੀ ਰੱਖੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਲੋਕ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ। ਪਰ, ਜੀ-20 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਇਸ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿਵਾਦ ਵੀ ਛਾਇਆ ਰਿਹਾ। ਵਾਰਾਣਸੀ ਵਿੱਚ ਜੀ-20 ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝਾ ਘੋਸ਼ਣਾ ਪੱਤਰ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਸੰਯੁਕਤ ਘੋਸ਼ਣਾ ਪੱਤਰ ਦੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਜੋ ਫਾਰਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਨਤੀਜਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਯਾਨੀ ਨਤੀਜਾ ਫਾਰਮ ਅਤੇ ਚੀਅਰਸ ਸਮਰੀ ਵਜੋਂ ਕਿੱਥੇ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਰੂਪ ਵਿਚ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੂਸ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਰੂਸ ਨੇ ਇਸ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਥੇ ਹੀ ਚੀਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਯੂਕਰੇਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਬੈਠਕ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐੱਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕੀਤੀ।
ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਸ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ: ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਸ ਬੈਠਕ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੀ-20 ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਬੈਠਕ 'ਚ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਸਾਂਝਾ ਘੋਸ਼ਣਾ ਪੱਤਰ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ ਸੀ। ਬੈਠਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਾਨਫਰੰਸ 'ਚ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਐੱਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਸ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹੜਾ ਦੇਸ਼ ਵਿਰੋਧ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਪਰ, ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰੁਚੀ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਆਪਣੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਰੱਖੀਆਂ ਹਨ।
ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਬੈਠਕ 'ਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ: ਵਾਰਾਣਸੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਜੀ-20 ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੈਂਬਰ 20 ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਸੱਦੇ ਗਏ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਾਂ ਨੇ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਬੈਠਕ 'ਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ। ਮੀਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਮਿੱਥੇ ਗਏ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ 7 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੋਰ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਸਹਿਮਤੀ ਜਤਾਈ ਹੈ।ਸੋਮਵਾਰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਫਾਰਮ 'ਚ ਕੁੱਲ 11 ਪੈਰੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪੈਰੇ 10 ਅਤੇ 11 ਯੂਕਰੇਨ ਵਿਵਾਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਇਸ ਆਖ਼ਰੀ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਕਾਰਨ ਵਿਸ਼ਵ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਖ ਰੱਖਿਆ: ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਹਾਸਭਾ ਵਰਗੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਖ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਹਾਸਭਾ ਵੱਲੋਂ 2 ਮਾਰਚ 2022 ਨੂੰ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮਤੇ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ 'ਚ ਯੂਕਰੇਨ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਲਈ ਰੂਸ ਦੀ ਸਖਤ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਰੂਸ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ਰਤ ਦੇ ਯੂਕਰੇਨ ਤੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੀ-20 ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਠਾਉਣ ਦਾ ਮੰਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ, ਸਾਡਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਅਰਥਚਾਰੇ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
