ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਜ਼ਾਸਟਰ ਰਿਸਪਾਂਸ ਫੋਰਸ(National Disaster Response Force) (ਐਨ.ਡੀ.ਆਰ.ਐਫ.) 2006 ਵਿੱਚ ਗਠਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ 19 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਐਨਡੀਆਰਐਫ (NDRF Foundation Day) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਿਵਸ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਮਨਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਲ 2022 ਵਿੱਚ 17ਵੇਂ ਐਨਡੀਆਰਐਫ ਦੇ ਸਥਾਪਨਾ ਦਿਵਸ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਜ਼ਾਸਟਰ ਰਿਸਪਾਂਸ ਫੋਰਸ (NDRF) 19 ਜਨਵਰੀ 2006 ਨੂੰ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਈ ਸੀ।
1990 ਅਤੇ 2004 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਗਾਤਾਰ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਨੇ 26 ਦਸੰਬਰ 2005 ਨੂੰ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਐਕਟ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਫ਼ਤ ਜਵਾਬ ਬਲ (ਐਨਡੀਆਰਐਫ) ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਹਨ।
ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਜ਼ਾਸਟਰ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਅਥਾਰਟੀ (ਐਨਡੀਐਮਏ) ਦਾ ਗਠਨ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਨੀਤੀਆਂ, ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
NDRF ਦਾ ਗਠਨ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ?
NDRF ਦਾ ਗਠਨ 2005 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 12 ਬਟਾਲੀਅਨ ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਲਾਈਨ ਬਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 3 BSF, 3 CRPF, 2 CISF, 2 ITBP ਅਤੇ 2 SSB ਬਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਕੇਂਦਰ ਹਨ?
NDRF ਦੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 12 ਕੇਂਦਰ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਟਾਲੀਅਨਾਂ ਤਾਇਨਾਤ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਿਖਲਾਈ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਬਟਾਲੀਅਨਾਂ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਰ ਬਟਾਲੀਅਨ ਵਿੱਚ 1149 ਜਵਾਨ ਹਨ
ਹਰ ਬਟਾਲੀਅਨ ਵਿੱਚ 1149 ਜਵਾਨ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਐਨਡੀਆਰਐਫ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 14 ਫਰਵਰੀ 2008 ਤੋਂ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਆਫ਼ਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਲਈ ਰੱਖੇ ਗਏ ਸਨ।
NDRF(National Disaster Response Force) ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵੱਡਾ ਆਪਰੇਸ਼ਨ
ਐਨਡੀਆਰਐਫ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵੱਡਾ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਾਲ 2008 ਵਿੱਚ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਸੀ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੜ੍ਹ ਦੌਰਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਟੀਮ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਉਥੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਜੰਗੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪੰਜ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਇਸ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸ਼ਿਫਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਰਗਰਮ
NDRF ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜ ਕੀਤੇ ਹਨ। NDRF ਨੇ ਮਾਰਚ 2011 ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਆਈ ਸੁਨਾਮੀ ਅਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਆਏ ਭੂਚਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਭਰਤੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ
NDRF ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਿੱਧੀ ਭਰਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਗੋਂ ਨੀਮ ਫ਼ੌਜੀ ਬਲਾਂ ਦੀਆਂ ਬਟਾਲੀਅਨਾਂ ਨੂੰ ਐਨਡੀਆਰਐਫ ਵਿੱਚ ਡੈਪੂਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਨੀਮ ਫੌਜੀ ਬਲਾਂ ਦੀਆਂ ਬਟਾਲੀਅਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ, ਕੇਂਦਰੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਪੁਲਿਸ ਬਲ, ਕੇਂਦਰੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ, ਇੰਡੋ-ਤਿੱਬਤੀ ਸੀਮਾ ਬਲ, ਸਸ਼ਸਤਰ ਸੀਮਾ ਬਲ, ਐਨਡੀਆਰਐਫ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਹਨ।
ਹਰ ਬਟਾਲੀਅਨ ਵਿੱਚ ਖੋਜ, ਬਚਾਅ ਅਤੇ ਰਾਹਤ ਵਿੱਚ ਮਾਹਿਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਥੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰ, ਟੈਕਨੀਸ਼ੀਅਨ, ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ, ਡੌਗ ਸਕੁਐਡ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣਕਾਰ ਲੋਕ ਹਨ।
ਇਹ NDRF ਦੇ 12 ਕੇਂਦਰ ਹਨ
1 ਗੁਹਾਟੀ - ਅਸਾਮ
2 ਕੋਲਕਾਤਾ-ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ
3 ਮੁੰਡਲੀ-ਉੜੀਸਾ
4 ਅਰਾਕੋਨਮ-ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ
5 ਪੁਣੇ-ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ
6 ਗਾਂਧੀਨਗਰ-ਗੁਜਰਾਤ
7 ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ-ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
8 ਬਠਿੰਡਾ-ਪੰਜਾਬ
9 ਪਟਨਾ- ਬਿਹਾਰ
10 ਵਿਜੇਵਾੜਾ-ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
11 ਵਾਰਾਣਸੀ-ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
12 ਈਟਾਨਗਰ-ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
ਹੁਣ ਤੱਕ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾਈਆਂ ਗਈਆਂ
NDRF ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਫ਼ਤਾਂ ਵਿੱਚ 4,70,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
