ਹਰਿਦੁਆਰ: ਹਾਲਾਂਕਿ ਹਰਿਦੁਆਰ ਕਈ ਸਿੱਧ ਪੀਠਾਂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਤਾ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਤਿਯੁਗ ਕਾਲ ਦਾ ਮੰਦਿਰ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਮੰਦਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਦੀ ਦੇਵੀ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਾਤਾ ਸ਼ੀਤਲਾ ਦੇ ਇਸ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੋਂ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮਾਤਾ ਸ਼ੀਤਲਾ ਦੇ ਇਸ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੋਂ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਦੀ ਤਪੱਸਿਆ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਸ਼ੀਤਲਾ ਦੇ ਵਰਦਾਨ ਨਾਲ ਮਾਤਾ ਸਤੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਕਨਖਲ, ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਸਤੀ ਦੇ ਨਾਨਕੇ ਘਰ ਸਥਿਤ, ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਦੀ ਕੁਲ ਦੇਵੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਦਕਸ਼ ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਦਾ ਮੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਦੇਵੀ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਂ ਦੀ ਘੋਰ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ 'ਤੇ ਮਾਂ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਈ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ, ਇੱਕ ਵਰਦਾਨ ਵਜੋਂ, ਦੇਵੀ ਨੇ ਮਾਤਾ ਸਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਨੂੰ ਜਨਮ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੋਂ ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਝਾੜਾ ਲਗਵਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਮਾਂ ਸ਼ੀਤਲਾ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਵੱਛਤਾ ਦੀ ਦੇਵੀ: ਹਰਿਦੁਆਰ ਦੇ ਕਨਖਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੇ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਲਈ ਮਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਆਦਿ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਮੰਨ ਕੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਭਗਵਤੀ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਦੀ ਦੇਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਠੀਕ : ਦੰਤਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਜਵਾਰ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਭੂਤ ਨੇ ਫੜ ਲਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਮਾਂ ਸਤੀ ਨੇ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜਵਾਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਅੱਜ ਵੀ ਇਸ ਮੰਦਿਰ 'ਚ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਖੁਦ ਇੱਥੇ ਬੈਠ ਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਇੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਮਦ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਚੇਚਕ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ : ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਚੇਚਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਮਾਂ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਕੇ ਝਾੜ ਲਗਵਾਉਣ ਨਾਲ ਇਹ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ, ਖਸਰਾ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਮਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨਾਲ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਦੂਜੇ ਸੱਤ ਦਿਨ ਅਤੇ ਮਾੜੀ ਹਾਲਤ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਵੀਹ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਘਰ 'ਚ ਸੰਜਮ ਰੱਖਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੰਦਰ 'ਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੂਜਾ-ਅਰਚਨਾ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਯਮ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਅੱਜ ਦਾ ਰਾਸ਼ੀਫਲ: ਜਾਣੋ ਕਿਵੇਂ ਰਹੇਗਾ ਤੁਹਾਡਾ ਦਿਨ
ਸਤਿਯੁਗ ਤੋਂ ਹੈ ਇਹ ਸਥਾਨ : ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਤਿਯੁਗ ਤੋਂ ਹੀ ਲੋਕ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਅਰਚਨਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਾਲ ਲੋਕ ਰੋਗ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਸਾਲ ਭਰ ਇੱਥੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ 'ਤੇ ਮਾਤਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਮੰਦਰ 'ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ : ਸ਼ਾਰਦੀ ਅਤੇ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਆਮਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਇੱਥੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ 56 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਭੋਗ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਮਾਂ ਨੂੰ ਪੰਚਾਮ੍ਰਿਤ ਨਾਲ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰਕੇ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨਚਾਹੇ ਫਲ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਮਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਲੜਕੀਆਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੱਪੜੇ, ਦੱਖਣ ਆਦਿ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਭੰਡਾਰੇ ਅਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਮੰਦਰ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਾਤਾ ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਮੰਦਿਰ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਣਾ ਹੈ: ਮਾਤਾ ਸਤੀ ਦਾ ਇਹ ਪੌਰਾਣਿਕ ਮੰਦਿਰ ਦਕਸ਼ ਸ਼ਹਿਰ ਕਨਖਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਦਕਸ਼ੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਬਰਾਬਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਬੱਸ ਜਾਂ ਰੇਲਗੱਡੀ ਰਾਹੀਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਟੋ ਜਾਂ ਰਿਕਸ਼ਾ ਰਾਹੀਂ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਈ-ਰਿਕਸ਼ਾ ਅਤੇ ਆਟੋ ਚਾਲਕ ਇਸ ਮੰਦਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ 100 ਰੁਪਏ ਚਾਰਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਰਾਹੀਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਕੰਟਰੀ ਗਾਰਡ ਤਿਰਹੇ ਕਾਂਖਲ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਧਾ ਮੰਦਰ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮਾਤਾ ਦਾ ਇਹ ਮੰਦਰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਵੇਰੇ 5 ਵਜੇ ਤੋਂ ਰਾਤ 9 ਵਜੇ ਤੱਕ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
