ਦੇਹਰਾਦੂਨ: ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਪੁਰਾਤਨ ਮਿਲਾਵਟ ਅਤੇ ਕੜਾਕੇ ਦੀ ਠੰਢ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆਉਣ ਵਾਲੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਾਤਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੇਵੱਸ ਦੱਸਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਵੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜੇਕਰ ਦਿਲ 'ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਹਮਲੇ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਇਲਾਜ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਵੀ ਬਚਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪੜ੍ਹੋ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਿਪੋਰਟ।
ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਦਿਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। 3 ਮਈ ਨੂੰ ਗੰਗੋਤਰੀ ਅਤੇ ਯਮੁਨੋਤਰੀ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਹਤ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ 32 ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ 10 ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਇੰਨੀਆਂ ਅਚਾਨਕ ਹੋਈਆਂ ਮੌਤਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾ ਸਿਰਫ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਸਰਕਾਰ 'ਚ ਹੜਕੰਪ ਮਚ ਗਿਆ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੰਗੋਤਰੀ ਅਤੇ ਯਮੁਨੋਤਰੀ ਧਾਮ ਲਈ 01 ਕਾਰਡੀਅਕ ਵੈਨ ਵੀ ਰਵਾਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਅਤੇ ਬਦਰੀਨਾਥ ਲਈ ਫਿਲਹਾਲ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜਾਨ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜਿੱਥੇ ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਕੁਝ ਖਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਇਹ ਹਮਲਾ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹੈ। ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਤੱਕ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਕਾਰਡੀਓਲੋਜਿਸਟਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਦਾ ਰੌਲਾ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ 'ਤੇ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਭਾਰੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਭਗਵਾਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪਹਾੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨਾਂਹ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿਚ ਚਾਰਧਾਮ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਸਰਕਾਰੀ ਤੰਤਰ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜੇਕਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰੇ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਾਣੋ ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਰੂਟ 'ਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਦੂਨ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ 'ਚ ਤਾਇਨਾਤ ਸੀਨੀਅਰ ਕਾਰਡੀਓਲੋਜਿਸਟ ਡਾਕਟਰ ਅਮਰ ਉਪਾਧਿਆਏ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤਾਂ 'ਚ ਕੀ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।
ਠੰਡ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕ ਬੀਮਾਰੀ ਨੇ ਜਾਨਾਂ ਲੈ ਲਈਆਂ: ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਰੂਟ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ 'ਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਿਆਨਕ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਮਰੀਜ਼ ਸਨ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬੀਪੀ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਸੀ, ਅਜਿਹੇ ਮਰੀਜ਼ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਲਗਭਗ 90% ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਅਜਿਹੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੁਝ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਵਿਡ -19 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਦੂਜਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਠੰਢ ਵੀ ਹੈ। ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਗਿਰਾਵਟ ਅਤੇ ਗਰਮ ਕੱਪੜੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਾ ਪਹਿਨਣ ਕਾਰਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੈਦਾਨੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਹੋਈ ਮੌਤ: ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਹੋਈਆਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਿ ਚਾਰ ਧਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਹਨ, ਉਹ ਮੈਦਾਨੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਉਤਰਾਖੰਡ ਜਾਂ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਰਾਜਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਾਂਹ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਇਸ 'ਤੇ ਵੀ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਏ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਤਾਪਮਾਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਤਾਪਮਾਨ 'ਚ ਅਚਾਨਕ ਬਦਲਾਅ ਕਾਰਨ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਵੀ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਗੀ ਸਰਕਾਰ: ਉਤਰਾਖੰਡ 'ਚ ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਜਿਉਂ ਹੀ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਤੇਜ਼ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਹਰਕਤ 'ਚ ਆ ਗਈ। ਕਾਹਲੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਅਤੇ ਬਦਰੀਨਾਥ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਨੋਡਲ ਅਫਸਰ ਵੀ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਦੁਬਈ ਵਿੱਚ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਰੂਟ ’ਤੇ ਕੁਝ ਖਾਸ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੂਬੇ 'ਚ ਇਹ ਹੈ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਅੰਕੜਾ: ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਚਾਰਧਾਮ 'ਚ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 32 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਯਮੁਨੋਤਰੀ ਧਾਮ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਇੱਥੇ 13 ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਗੰਗੋਤਰੀ ਧਾਮ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ 3 ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਬਦਰੀਨਾਥ ਧਾਮ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 6 ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਵਿੱਚ 11 ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਿਹਤ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਾਤਾਂ 'ਚ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਇਹ ਸਲਾਹ : ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੇ ਵਧਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਡਾਕਟਰ ਕੁਝ ਖਾਸ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਜੇਕਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਧਿਆਨ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਨੇੜਲੇ ਈਸੀਜੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਚੈਕਅੱਪ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਬਲੱਡ ਥਿਨਰ ਲਓ : ਜੇਕਰ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਤਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕੋਈ ਵੀ ਖੂਨ ਪਤਲਾ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਐਸਪ੍ਰੀਨ ਜਾਂ ਡਿਸਪ੍ਰੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਨੂੰ ਪਤਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਟੀਕਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਜੋ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਆਰਾਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਕਾਰਡੀਓਲੋਜਿਸਟ ਕੋਲ ਇਲਾਜ ਲਈ ਲਿਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਜਾਂ ਮਰੀਜ਼ ਕਾਰਡੀਓਲੋਜਿਸਟ ਕੋਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਓਨੀ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਰਟ ਕਮਾਂਡ ਸੈਂਟਰ ਲਈ 25 ਕਰੋੜ ਅਲਾਟ ਕੀਤੇ: ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ 25 ਕਰੋੜ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਅਲਾਟ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਹਲਦਵਾਨੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਹਾਰਟ ਕਮਾਂਡ ਸੈਂਟਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦਿਲ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਵੱਡੀ ਰਾਹਤ ਮਿਲੇਗੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:- ਹਸਪਤਾਲ ’ਚ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਕਾਰਨ ਹੋਏ ਕਈ ਧਮਾਕੇ, ਮੱਚਿਆ ਹੜਕੰਪ
