ਬਾਰਾਂ: ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕ੍ਰੇਟਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾ ਅਰਥ ਇਮਪੈਕਟ ਡਾਟਾ ਬੇਸ ਸੋਸਾਇਟੀ ਆਫ਼ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਰਾਮਗੜ੍ਹ ਦੀ ਰਿੰਗ ਆਕਾਰ ਵਾਲੀ ਪਹਾੜੀ ਸਰੰਚਨਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਦੇ ਕਰੀਬ 150 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ 200ਵੇਂ ਕ੍ਰੇਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ’ਚ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਾਰਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਮਾਨਚਿੱਤਰ ’ਤੇ ਉੱਭਰ ਆਇਆ ਹੈ।
ਉੱਥੇ ਹੀ ਜੀਐੱਸਆਈ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕੋ ਟੂਰੀਜ਼ਮ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ’ਚ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੇ ਸਾਇੰਸ ਜਨਰਲ ’ਚ ਇਸ ਕ੍ਰੇਟਰ ਨੂੰ ਅਗਸਤ 2020 ’ਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕ੍ਰੇਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ’ਚ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕ੍ਰੇਟਰਾਂ ’ਚ ਤੀਸਰੇ ਕ੍ਰੇਟਰ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕ੍ਰੇਟਰ ਘੋਸ਼ਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। 3.2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵਿਆਸ ਅਤੇ 200 ਮੀਟਰ ਉਚਾਈ ਦੀ ਅੰਗੂਠੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਹ ਸੰਰਚਨਾ ਰਾਮਗੜ੍ਹ ’ਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।
1869 ’ਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਆਇਆ ਸਾਹਮਣੇ
ਨਾਸ ਅਤੇ ਇਸਰੋ ਨੇ ਜਿਓਗ੍ਰਾਫ਼ਿਕ ਖੋਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਖਗੋਲ ਦੀ ਮੰਡਲੀ ਘਟਨਾ ਦੀ ਉਮਰ ਲਗਭਗ 600 ਕਰੋੜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੰਨੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਕ੍ਰੇਟਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤ ’ਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ ਵਿਗਿਆਨਕ ਡਾ. ਮਲੇਟ ਨੇ ਸੰਨ 1869 ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਾਤਾਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਵਿਗਿਆਨਕਾਂ ਨੇ ਰਾਮਗੜ੍ਹ ਆਕੇ ਰਿਸਰਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ’ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ। ਪਰ ਪੂਰੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
ਸਾਲ 2018 ’ਚ ਹੋਈ ਸੀ ਖੋਜ
ਇੰਟੇਕ ਬਾਰਨ ਚੈਪਟਰ ਦੇ ਕਨਵੀਨਰ ਜਿਤੇਂਦਰ ਕੁਮਾਰ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਤੰਬਰ 2013 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਇੱਕ ਸਰਵੇ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਿਪੋਰਟ ਜੀਐਸਆਈ ਵੈਸਟ ਜੋਨ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਐਸ ਤਿਰੁਵੇਂਦਗਮ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਸੀ। ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ, ਇੰਟੇਕ ਸੈਂਟਰਲ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਜੀਓਲੋਜਿਸਟ ਅਤੇ ਜੀਐਸਆਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਬਾਰਾਂ ਚੈਪਟਰ ਦੇ ਸੱਦੇ ’ਤੇ ਰਾਮਗੜ ਕ੍ਰੇਟਰ ’ਤੇ 2 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਬਾਲਟ, ਨਿਕਲ, ਨਿਕਲ ਕੋਬਾਲਟ ਅਤੇ ਲੋਹੇ ਵਰਗੀਆਂ ਧਾਤਾਂ ਬਾਰੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਬਾਰਨ ਚੈਪਟਰ ਨੂੰ ਉਪਲਬੱਧ ਕਰਵਾਏ। 5 ਮੈਂਬਰੀ ਟੀਮ ਨੇ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਰਿਪੋਰਟ ਬਾਰਨ ਚੈਪਟਰ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ, ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਨੂੰ ਚੈਪਟਰ ਜੀਐਸਆਈ ਪੱਛਮੀ ਜ਼ੋਨ (ਕੇਂਦਰੀ ਦਫਤਰ-ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ) ਇੰਟੇਕ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ।
ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਬੰਧਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕ੍ਰੇਟਰ
ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਗੋਲ ਜਾ ਗੋਲ ਆਕਾਰ ਦੇ ਟੋਏ ਨੂੰ ਕ੍ਰੇਟਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕ੍ਰੇਟਰ ਦਾ ਮਤਲਬ ਅਜਿਹਾ ਟੋਇਆ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵਿਸਫ਼ੋਟ ਕਾਰਣ ਬਣਿਆ ਹੋਵੇ। ਚਾਹੇ ਉਹ ਜਵਾਲਾਮੁੱਖੀ ਦੇ ਫੱਟਣ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੋਵੇ ਜਾ ਅਸਮਾਨ ਤੋਂ ਡਿਗੇ ਕਿਸੇ ਉਲਕਾਪਿੰਡ ਦੇ ਹਮਲੇ ਕਾਰਣ ਬਣਿਆ ਹੋਵੇ। ਕ੍ਰੇਟਰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੁਦਰਤੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਧਮਾਕੇ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
