ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ— ਭਾਰਤ ਦਾ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਲਗਭਗ ਦੀਵਾਲੀਆਪਨ ਦੀ ਕਗਾਰ 'ਤੇ ਹੈ। ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਸਿਆਸੀ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਹੈ। ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਇਕ ਦੂਜੇ 'ਤੇ ਫੌਜਵਾਦ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਲਗਭਗ ਦੋ ਦਹਾਕੇ ਪਿੱਛੇ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਤੋਂ ਪਰੇ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਇਸ ਸਮੇਂ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਉਮੀਦ ਦੀ ਕਿਰਨ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਮਦਦ...
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ: ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਲੁਕੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਟੇਟ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਜਨਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ $16.6 ਬਿਲੀਅਨ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਹ ਘਟ ਕੇ 5.576 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਲਈ ਦਰਾਮਦ ਕਰ ਸਕੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕਰੰਸੀ ਵੀ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਾਫੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਕ ਡਾਲਰ ਦੀ ਕੀਮਤ 227.8 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੁਪਏ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੁਪਏ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਿੱਚ 10 ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਖੁਰਾਕੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ ਸਾਲ ਦਰ ਸਾਲ 35.5 ਫੀਸਦੀ ਵਧੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਦਸੰਬਰ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ 41.2 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਹੈਨਲ ਪਾਸਪੋਰਟ ਇੰਡੈਕਸ: ਹੈਨਲੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਇੰਡੈਕਸ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਨਵੀਂ ਰੈਂਕਿੰਗ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਚੌਥਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖਰਾਬ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੈ। 2022 ਵਿੱਚ ਰੈਂਕਿੰਗ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਵੀ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਚੌਥਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖਰਾਬ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸੀ। ਇਸ ਸਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਰੈਂਕਿੰਗ 106 ਹੈ। ਨਵੀਂ ਰੈਂਕਿੰਗ 'ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਸੀਰੀਆ, ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਧਾਰਕ ਵੀਜ਼ਾ ਫ੍ਰੀ ਜਾਂ ਵੀਜ਼ਾ ਆਨ ਅਰਾਈਵਲ ਰਾਹੀਂ 32 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਭੁੱਖਮਰੀ ਦਾ ਖਤਰਾ: ਵਰਲਡ ਇਕਨਾਮਿਕ ਫੋਰਮ ਨੇ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਭੁੱਖਮਰੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਖਤਰਾ ਹੋਰ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੀਓ ਨਿਊਜ਼ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੌਸਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਭੁੱਖਮਰੀ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰੁਪਏ ਦੀ ਡਿੱਗਦੀ ਕੀਮਤ ਅਤੇ ਵਧਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਭੁੱਖਮਰੀ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਸਿਆਸੀ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ: ਅਪ੍ਰੈਲ 2022 ਵਿੱਚ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਵੋਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਮਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਨੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ 'ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਦੇ ਉਕਸਾਉਣ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਲਗਾਤਾਰ ਚੋਣਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਕ 'ਚ ਲਗਾਤਾਰ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਦੇ ਸਮਰਥਨ 'ਚ ਉੱਥੇ ਕਈ ਰੈਲੀਆਂ ਵੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਦਿਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਨਾਕਾਮ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਦਬਾਅ ਵੀ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਡੇਗਣ ਲਈ ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਪੀਐਲਐਮ-ਐਨ ਅਤੇ ਬਿਲਾਵਲ ਭੁੱਟੋ ਜ਼ਰਦਾਰੀ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਪੀਪੀਪੀ ਵਿਚਕਾਰ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕੀ ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਅਗਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਤੱਕ ਵੀ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗਾ? ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਤਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ ਹੀ ਦੱਸੇਗਾ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਇਰਾਦਿਆਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਦੇਖਣਾ ਇਹ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਇਹ ਊਠ ਕਿਸ ਪਾਸੇ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਅੱਤਵਾਦ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ: ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਕਈ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਸਰਗਰਮ ਹਨ। ਤਹਿਰੀਕ-ਏ-ਤਾਲਿਬਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ (ਟੀਟੀਪੀ) ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹਮਲੇ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਤਾਲਿਬਾਨ ਹਕੂਮਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਅੱਤਵਾਦ ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ। ਟੀਟੀਪੀ ਵੀ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟਦੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸਲਾਮੀ ਰਾਜ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਫੇਲਡ ਸਟੇਟ ਦਾ ਮਤਲਬ: ਇੱਕ ਅਸਫਲ ਰਾਜ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਰਕਾਰ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਸੰਪੰਨ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਕਾਰਜਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫੌਜੀ ਰੱਖਿਆ, ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ, ਨਿਆਂ, ਸਿੱਖਿਆ, ਜਾਂ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਰਤਾ। ਫੀਲਡ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਆਮ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸਿਵਲ ਹਿੰਸਾ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਅਪਰਾਧ, ਗਰੀਬੀ, ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ, ਅਤੇ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਕੋਈ ਰਾਜ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਗੁਆ ਬੈਠਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਸਫਲ ਰਾਜ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਮਹਿਲਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਹਵਾਰੀ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗੀ
