ਸੂਰਤ: ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜਾਦੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਅੰਦੋਲਨ ਹੋਏ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਜਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਜੋ ਬਲਿਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਉਸਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਆਜਾਦੀ ਦਾ ਅੰਦੋਲਨ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਹੈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਚ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਜਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਹੋਏ ਇੱਕ ਅਹਿੰਸਾਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲਹਿਰ।
2 ਮਾਰਚ 1930 ਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਵਾਇਸਰਾਏ ਇਰਵਿਨ ਗਵਰਨਰ ਜਨਰਲ ਨੂੰ ਇਕ ਮਤਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਿਸਦੇ ਤਹਿਤ ਭੂਮੀ ਖਜ਼ਾਨੇ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਚ ਰਾਹਤ ਸੈਨਾ ਦੇ ਖਰਚ ਚ ਕਮੀ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕਪੜਿਆਂ ਦੇ ਕਰ ਚ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਨਮਕ ਤੇ ਕਰ ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਕਰਨ ਸਮੇਤ 11 ਵੱਖ ਵੱਖ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਮਤਾ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਹਾਲਾਂਕਿ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਭੇਜੇ ਗਏ ਮਤਾ ਨੂੰ ਵਾਇਸਰਾਏ ਨੇ ਖਾਰਿਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਦਾਂਡੀ ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਨੇ ਰਫਤਾਰ ਫੜੀ
- ਦਾਂਡੀ ਮਾਰਚ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਸਾਬਰਮਤੀ ਆਸ਼ਰਮ ਚ ਇੱਕ ਸਭਾ ਬੁਲਾਈ ਜਿਸ ਚ ਲਗਭਗ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਦੇਖੀ ਗਈ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ।
- ਸ਼ੁਰੂ ਚ ਦਾਂਡੀ ਯਾਤਰਾ 'ਚ 30 ਸਵੈਸੇਵਕਾਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਹੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਦੀ ਚਲੀ ਗਈ। ਸਵੈਸੇਵਕਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 20 ਸਾਲ ਤੋਂ 60 ਸਾਲ ਤੱਕ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਸੀ ਗੁਜਰਾਤ, ਪੰਜਾਬ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਕੇਰਲ ਆਂਧਰਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਓਡੀਸ਼ਾ ਬੰਗਾਲ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਸਵੈਸੇਵਕ ਵੀ ਦਾਂਡੀ ਯਾਤਰਾ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸੀ।
- 12 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਦਾਂਡੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ 91ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਹੈ
- ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 12 ਮਾਰਚ 1930 ਨੂੰ ਸਾਬਰਮਤੀ ਆਸ਼ਰਮ ਤੋਂ ਦਾਂਡੀ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 26 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 241 ਮੀਲ ਦੂਰ 5 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਦਾਂਡੀ ਪਹੁੰਚੇ।
ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਦਾਂਡੀ ਚ ਇੱਕ ਦਾਂਡੀ ਸਮਾਰਕ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਮਕ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਸਮਾਰਕ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਦਾਂਡੀ ਸਮਾਰਕ ਸਮਿਤੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ ਇਹ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸੰਸਕ੍ਰਤਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਸਹਿਯੋਗੀ ਸੀ। ਆਈਆਈਟੀ ਮੁੰਬਈ ਨੇ ਡਿਜਾਇਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਸਮਾਰਕ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ 30 ਜਨਵਰੀ, 2019 ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਿਤਾ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਨਮਾਨ 'ਚ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜੋ: ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਈ-ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ ਦਾ ਕੀਤਾ ਉਦਘਾਟਨ, ਕਿਹਾ- ਗੀਤਾ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਖੁੱਲਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ
ਮੁੱਖ ਸਮਾਰਕ ਚ 80 ਸਵੈਸੇਵਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀ ਇਕ ਅਸਲ ਆਕਾਰ ਦੀ ਮੁਰਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਮੂਰਤੀਆਂ ਕਾਂਸੇ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਇਸੇ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਮੂਰਤੀਕਾਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਬੁਲਗਾਰੀਆ ਬਰਗਾ, ਜਾਪਾਨ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਤਿਬੱਤ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਸੰਯੂਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਲਗਭਗ 48 ਮੂਰਤੀਕਾਰਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਸਦੇ ਤਹਿਤ ਹਰ ਇਕ ਮੂਰਤੀਕਾਰ ਨੇ ਦੋ ਮੂਰਤੀ ਬਣਾਈ। ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀਆਂ ਪੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਫਾਇਬਰ ਮੋਲਡਸ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਚ ਜੈਪੂਰ ਚ ਇੱਕ ਸਟੂਡੀਓ ਚ ਸਿਲਿਕਾਨ ਅਤੇ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਤ ਧਾਤੂ ’ਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਦਾਂਡੀ ਮਾਰਚ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲਾਂ
- ਇਸਨੂੰ ਨਮਕ ਮਾਰਚ ਅਤੇ ਨਮਕ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਰੂਪ ਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਲਈ ਮਾਰਚ ’ਚ ਨਮਕ ’ਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਨਮਕ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ
- ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਘੁਸਪੈਠ ਦੇ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਨਮਕ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਿੰਗੇ ਨਮਕ ਖਰੀਦਣ ਦੇ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
- ਭਾਰਤੀ ਰਸਤੇ ਚ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ
- ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਧਾਰ ਨਾਲ ਦਾਂਡੀ ਮਾਰਚ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ
- ਦਾਂਡੀ ਮਾਰਚ ਨੇ ਗਾਂਧੀਵਾਦ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ।
- 80 ਹੋਰ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਸਾਬਰਮਤੀ ਆਸ਼ਰਮ ’ਚ ਆਪਣੇ ਆਧਾਰ ਨਾਲ ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦਾਂਡੀ ਪਹੁੰਚਣ ਚ 24 ਦਿਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ’ਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਸੀ
ਦਾਂਡੀ ਮਾਰਚ ( ਨਮਕ ਮਾਰਚ) ਤੋਂ ਬਾਅਦ
ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੇ ਨਮਕ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਭਰ 'ਚ ਬਹੁਤ ਅੰਦੋਲਨ ਹੋਏ ਹਰ ਥਾਂ ਨਮਕ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੀ ਅਲੋਚਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਤਮਿਲਨਾਡੂ 'ਚ ਸੀ. ਰਾਜਗੋਪਾਲਾਚਾਰੀ ਨੇ ਨਮਕ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਬੰਗਾਲ ਆਂਧਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਵੀ ਇਸੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਅਖਿਰ ਚ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੂੰ 4-5 ਮਈ ਨੂੰ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦੀ ਖਬਰ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੰਦੋਲਨ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
ਦਾਂਡੀ ਮਾਰਚ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ
ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ 12 ਮਾਰਚ 1930 ਨੂੰ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਚ ਸਾਬਰਮਤੀ ਆਸ਼ਰਮ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮਰਪਿਤ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦਾਂਡੀ ਮਾਰਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 6 ਅਪ੍ਰੈਲ 1930 ਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾਂਡੀ ਪਹੁੰਚੇ। 6 ਅਪ੍ਰੈਲ 1930 ਨੂੰ ਸਵਿਨਯ ਅਵਗਿਆ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਵਾਂਗ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਮੁੱਠੀਭਰ ਨਮਕ ਚੁੱਕ ਕੇ ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ।
