ਕਰਨਾਟਕ: ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਸ਼ੂ ਬਾਘਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹਾਲ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਧ ਗਈ ਹੈ। ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕੁੱਲ 526 ਬਾਘਾਂ ਨਾਲ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਤਰਾਖੰਡ ਵਿਚ 442 ਬਾਘਾਂ ਹਨ। ਕਾਵੇਰੀ ਵਾਈਲਡ ਲਾਈਫ ਸੈੰਕਚੂਰੀ (CWS) ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਟਾਈਗਰ ਗਣਨਾ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਕਰਨਾਟਕ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 524 ਬਾਘ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 371 ਮਲੇਂਦੂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਨ।
CWS ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਉਲਾਸ ਕਾਰੰਥ ਵੱਲੋਂ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਇੱਕ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ, ਮਲੇਂਦੂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਾਘਾ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸੰਖਿਆ ਬਾਰੇ ਅੰਕੜੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਜਿਸਨੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਦਿੱਤੀ। ਸਾਲ 1986 ਵਿੱਚ, ਟਾਈਗਰ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਪਰ ਢੁਕਵੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਘਾਟ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸਰਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਸਾਲ ਜਨਗਣਨਾ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 86 ਬਾਘੇ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਹੁਣ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧ ਕੇ 371 ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, 42 ਵਿੱਚੋਂ 37 ਬਾਘ ਚਿਕਮੰਗਲੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਭਦੜਾ ਸੈਂਕਚੂਰੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨੀ ਉਲਾਸ ਕਾਰੰਥ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਚਿਕਮੰਗਲੁਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਪਹਿਲੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 86 ਬਾਘੇ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਹੁਣ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 86 ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 371 ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਟਾਈਗਰ ਦਿਹਾੜੇ 'ਤੇ 2018 ਦੀ ਚੌਥੀ ਟਾਈਗਰ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 2,967 ਟਾਈਗਰ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ 75 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਟਾਈਗਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਬਾਘਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਥਾਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ 2018 ਦੀ ਟਾਈਗਰ ਗਣਨਾ ਨੂੰ ਗਿੰਨੀਜ਼ ਬੁੱਕ ਆਫ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਾਹਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕੈਮਰਾ ਟਰੈਪਿੰਗ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਣ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ ਸੀ।
ਚਿਕਮੰਗਲੁਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਾਘ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਧਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਬਾਘ ਕਾਰਨ ਚਿੰਤਾ, ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਦਖਲ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ 2018-19 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਬਾਘ ਦਾ ਸਰਵੇ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀ। ਰਾਜ ਦੀ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਕੁੱਲ 26,838 ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ 141 ਕੈਮਰਾ ਟ੍ਰੈਪਿੰਗਸ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੈਮਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਮੋਸ਼ਨ ਸੈਂਸਰਾਂ ਨੇ ਬਾਘ ਦੀ ਹਰ ਹਰਕਤ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੈਦ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ 1,21,337 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ।
ਚਿਕਮੰਗਲੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹਰ ਸਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਬਾਘਾਂ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਦੇ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ।
2006 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 1411 ਬਾਘ ਸਨ। 2010 ਅਤੇ 2014 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 1706 ਅਤੇ 2226 ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। 2006 ਤੋਂ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਰ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਟਾਈਗਰ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਅਥਾਰਟੀ ਸਵੈ-ਸੇਵੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਾਈਲਡ ਲਾਈਫ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਟਾਈਗਰਾਂ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ, ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਦਖਲ ਕਾਰਨ 2012 ਤੋਂ 2019 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 750 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਆਰਟੀਆਈ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 173 ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਹੈ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 125 ਬਾਘਾਂ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 111 ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
