ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸਮਾਜਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਜਮਹੂਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਚੋਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਕੇ, ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਕੇ ਅਤੇ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹੀ ਦਲਦਲ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਜਮਹੂਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਨੀਂਹ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਰਿਸ਼ਵਤ ਮੰਗਣਾ ਹੈ। ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਰੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਿੱਧੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਨਿਰਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛੋਟੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਕਸਰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲੋੜੀਂਦੀ "ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਲਾਗਤਾਂ" ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਅਸੰਭਵ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
31 ਅਕਤੂਬਰ 2003 ਨੂੰ ਜਨਰਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਨੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਅਤੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸਕੱਤਰ-ਜਨਰਲ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਡਰੱਗਜ਼ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ 'ਤੇ ਦਫ਼ਤਰ (UNODC) ਨੂੰ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ ਦੀ ਕਾਨਫਰੰਸ (ਰੈਜ਼ੋਲੂਸ਼ਨ 58/4) ਲਈ ਸਕੱਤਰੇਤ ਵਜੋਂ ਮਨੋਨੀਤ ਕਰੇ।
ਇਹ ਦਿਨ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਮਹੱਤਵ
ਅਸੈਂਬਲੀ ਨੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ(International Anti Corruption Day) ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਲੜਨ ਅਤੇ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਾਰੇ 9 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਵੀ ਮਨੋਨੀਤ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਸੰਮੇਲਨ ਦਸੰਬਰ 2005 ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ।
ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ, ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ, ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਇਸ ਅਪਰਾਧ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਤਾਕਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ (UNDP) ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਫ਼ਤਰ ਡਰੱਗਜ਼ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ (UNODC) ਇਹਨਾਂ ਯਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹਨ।
ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਕੀ ਹੈ?
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਅਪਰਾਧ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਦੇਸ਼, ਖੇਤਰ ਜਾਂ ਭਾਈਚਾਰਾ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਂ ਆਰਥਿਕ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸਰਕਾਰੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸੌਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੇਈਮਾਨੀ ਜਾਂ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲਾ ਵਿਵਹਾਰ ਹੈ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ ਜਾਂ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਨਿੱਜੀ ਲਾਭ ਲਈ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਸਮਾਜ ਦੇ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਸਿਹਤ, ਪੈਸਾ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਠੀਕ ਹੀ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ “ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਇੱਕ ਮਿੱਠਾ ਜ਼ਹਿਰ ਹੈ”।
